ELVİDAYA

.Burungu vakıtlardakı oraza künlerinden birevindin taga yaşanıp akşam iptarda orazadın aşılganı şuvultudan belli bolgan konaktay üydün iyesi Batırbek kart iptardanson üydün keng salonundakı üşlü koltuktun bir kuvusuna kurulup oturdu.Anavbir kuvusunada basında maraması,kolunda despisimen akşam namazın kılıp pitirgen bikesi Aymelek kurkta kelip oturganıman,eki ullarıman kiyevleri,birde eki eki kelinmen bir kızlarıda kalgan koltuklarga cerlestiler.Ullarıman kızlarından bolup, cetken cas bolgan beş torunuda burungu oraza künlerinde bolganday cerge cayuvlu alılardın üstüne calpayıp kartman kurtkadın oturgan koltuklarına tuvra tögereklesip oturdular.Balalağındakı oraza künlerin kartman kurtkadan köp tınlasalarda yene aytarlar dep közlerindin işine karadılar.Olardın tınlayığın anlagan kart:
-Eeh endiği orazadında onunşu künün tolturduk bu kün dedi
-Balalığınızdakı oarazalardan aytayıksındır ya dedem dedi üyken torunlarından Ablez.
-Aytarman ya balam,işimde yasayalmay kalgan bir Elvidaya aytuvu bar.Onu ne gadar aytarman desemde bir kırlı aytalmadım.
-Şeramazan’dımı aytasın dedi torunlarından birevi.
-Onu aldıngı orazalarda köp tınladınız ya dedi üyken ulu,atam gene köyünde aytkan şeramazanlardı aytayıktır.Köp tınladık be atam.
-Onu aytmayman,birde men kişkene ekende orazalarda caslar cıyılıp Elvidaya aytar ediler,o esime tüstü.
-O kaydiy boladı dediy dedi Ablez.
-Toktanız aytayım. Men sekiz dokuz caslarında ekende oraza caz künlerine issi avalarga keldi.Akşam iptar yasaganıman tuvra köydün işine şıgar menim akranlarım balalarman şeramazan aytıp üylerden berilgen cımırtka,un,biyday,para nediy şiylerdi cıyar,sorada köyümüzdün dükkanına aketip satar,kuru cemis alıp aramızda ölesip ceredik.Bunday bir oraza kününde men köpten yuklaganman.Atamman anamda yuklagan edi. Keşedin bir malinde üyüymüzdün terezesindin aldında Elvidaya,elvidaya dep ilahidiy birşiy aytılganın tuyup seskenip tösekten turdum.Olardın sesin tuygan atamman anamda turdular.Elvidaya’dı aytıp pitirgen sora anam kündüzden azirlepkoyu, özündün cas kızlığında işlegen balaban şevresinem gene balaban bir cavluktu atama berip,anavlarga terezeden berevuy dedi.Atam cavlukman şevredi aldı terezedin perdesin aralap bir kanatın aşıp üyerde üymelesken caslarga berdi.Mende atamdın canasasında tısyaka karadım köyümüzdün casları ediler bu Elvidaya’dı aytkanlar.Şevremen cavluktu alganson işlerinden birevi atama:Orazan kayırlı bolsun akam dep ayttı.Atamda sav bolunuz caslar,sizikide kayırlı bolsun dep terezedi captı.Zaten köp vakıt ötmiy temiş vaktı kelgen bolayık atamman anam turup asların cediler.Mende olarman barabar oraza tutayıktay bolup karnımdı toyguzup cattım.Ertengi kün bizim ındırımızdın canasasındakı ındırı bolgan onsekiz caslarındakı Kurtamet’tin tarladan akelgen saplardı angıştan cerge atyatkanın körüp kasına bardım.Tünevin keşe bizim üyge caslar keldi işlerinde sende baredin Elvidaya dep birşiyler ayttınız.Bu keşe aytayıktay bolsanız mende keliyimmi Kurtamet abiy dedim.Orazada ballar şeramazan aytarlar,üylenmegen bizdiy etken caslarda orazadın onbeşinşi künü keşesi temiştten burun üy üy kıdırıp üylerdin terezesindin aldına barıp Elvidaya aytarlar.O keşe davulcu Urpat akayda şıkmaz davul şalmaga.Caslar onu aytıp kalktı temiştke turguzurlar.Üylerden berilgen şiylerdi cıynap aketip dükkanşıga satıp lokum,kurabiye alıp eki kurabiyedin arasına lokum sıkıştırıp dürüm yasap barabar cerler.Orazadın onbeşinşi günü tolup onaltınşı künge aylanyatkanda bir keşe aytılır,ervakıt aytılmaz.Sende ösüp cas bolda o vakıt akranlarınman kosulup aytarsınız dedi. Cas bolup aytarman dep damelengenşek on cıl öttü ama men özüm o vakıtlar şerde okuvda bolganga bir kırlı orazadın onbeşinşi kününde köyde tabılamadım.Sora okul askerlik diyatkanda orazada kış künlerine kelebasladı.Diyatkanda üy bolduk,üylüler aytmaganga aradabir orazada köyde tabılsamda Elviday’dı aytamadım.Bu balaban şerde cerlesip kalganga işlerdin telaşesimen köyüme ketip orazadın onbeşinşi keşesi Elvidaya aytmakta üylenmiyburun kısmet bolmadı. Bılay aytıp lapın pitirgenson karttın közlerindin torlanganı körüldü.
-Şimdide aytamekenler dediy dedi Ablez.
-Bilmem balam,köymen körüşmemiz nemiz kalmadı köptenköp.
-Taga beş kün bar orazadın onbeşine,aydı seni o keşe köyüne aketiyikte caslar aytadı bolsalar tınlarmız,sorada kaytarmız.Arabaman men seni nenemdi aketirmen.
-Amaan dedi bikesi Aymelek.Yetmiş casın tapkan kisidin Elvidaya aytkanı kayda körülgen şiy.Elvidaya’dı üylenmegen caslar aytarlar.Atanızdı onda aketip ayttırıp kalkka selekemi ettiriyiksiniz.Em köyde mınday şiyler aytılmaydı endiği,cas cavkanda kalmagan diydiler. Vakıtından burun alcıdınmı ne? Mına torunlardıda oydalatayıksın.
-Ne alcıması şu anay,atamdın esi cerinde.Köyge Ablez’men Esenakay sizdi aketsin,Elvidaya aytıladı bolsa aytkanlardı tınlap,özüde aralarına kosulup bir eki üyde aytıp kaytar.Sende köptenköp körmegen köyündü körersin dedi üyken ulları Alimkaziy.
-Onun aytkanların tınlagan torunlarıda,aydi ketiyik,aydi ketiyik emde caz künü keşe barır erten kaytıp kelirmiz dep kart akaydın kasına barıp moynuna betine kolların sıypadılar.
Olardın bılay etkenin körgen kişkene uluman kiyevide:
-Eki arabaga tolusup şıgıp ketersiniz.Köyge barmayburun iptardı kasabada yasarsınız.Sorada köyge barıp aytayığınızdı aytarsınız. Men sizin cerinizde bolsam arabaga şilbörek yasatıp,birazda azir cazma alırman.Köyümde temiştte cermen dediler.
-Aytkanınızday bolurmeken,Kurtamet abiy sav edi men onu teleponman bir karayım. Kimseler aytmaydı bolsada mına torunlarga üyretirmen,olar oga aytarlar,bizde tınlarmız dedi Batırbek kart.
Torunlarındın mıgayıp,ketiyik dep calbarganların körgen Aymelek kurtkada akırında razı bolganıman aldında köyge telepon etip Kurtamet kart’tın sav bolganın üyrendiler ya, kater sorganday etip karap keliyiklerin aytmadılar. Vakıtları arüv bay kisi bolganga eki arabaga tolustular.Arabadın birevin torunlarından, Ablez anavbiresvinde Esenakay aydadı.Kartman kurkta,eki kelin,bir kız,beşte torun tutası on kisi boldular.Batırbek kart’ta cetip cas bolgan beş ul torunun akşamları kasına cıyıp esinde kalgan gadarınday Elvidaya’dı aytıp üyretti.O kün üyle avganson colga şıgıp akşam iptarda köylerine cuvuk şeerge keldiler.Bir arüv şülberek yasagan asüyü tabıp orazadı şülberekmen aştılar. İptardanson temiştte ciyiktiy şülberek pisirtip balaban bir paket yasattılar.Eki kasa azir cazmadıda arabaga salıp temişt vaktındanburun köyge bardılar. Köydün kıbla betindeği bayırga arabalardı aydatıp toktattı Batırbek kart.Tutası arabalardan tüsüp coğardan karadılar köylerine.Sokaklarındakı direklerde şavk cansada köp korantadın curtluk bolup kalganın,kisilerdin azalganın anladılar.
-Aytkanın tuvra eken,köyde kisi kalmagan,Elvidaya’dı bilgende yoktur dedi bikesine aylanıp Batırbek kart.Ama mına torunlarga üyrettim barıp Kurtamet abiyimdin terezesine canasıp aytarlar,birşiy bolmaz.
Aytkanların pitirip Kurtamet akaydın korantasına tuvra cönedi.Onun artından bikesi, kelinleri,kızı,torunlarıda cürdüler.Kişkene azbar kapısın aşıp avlaga kirdiler.Aymelek bikemen kelinleri,keri turdular.Beş torunun kasına alıp Kurtamet karttın catkan üyündün terezesindin tübüne barıp beşevi birden makamıman:
Elvidaya,elvidaya (Elveda ya,elveda ya)
Şeramazan elvidaya (Şehriramazan elveda ya)
İşbu ayda,iş bu ayda (İşte bu ayda, işte bu ayda)
Melekler sap sap bolup (Melekler saf saf olup)
Mominlerdi suvlarlar (Müminlere su veririler)

Elvidaya,elvidaya (Elveda ya, elveda ya)
Şeramazan elvidaya (Şehriramazan elveda ya)
İş bu ayda,iş bu ayda (İşte bu ayda,işte bu ayda)
Şaytandın moynuna (Şerytanın boynuna)
Zıncır tagarlar (Zincir takarlar)

Elvidaya,elvidaya (Elveda ya,elveda ya)
Elvidaya şeramazan (Elveda ya, şehriramazan)

Dep elvidaya’dı ayttılar.Kurtamet akaydın terezesinden şıragı candı.Onuman barabar azbarda anavbir üydende şırak canganı körüldü.Torunlarına terezedin tübünden ayrılmanız dep aytılganga beşevide üyerde tigilip kaldılar.Az vakıt ötmiy anavbir üyden cas bir kenşek şıktı.Kurtamet kartta terezedin perdesin aralap bir kanatın aştı.Sokak lambasındın şavkı urganga üyerde tigilip turgan Batırbek’ti körüp:
-Koş keldin Batırbek,mına caslar kim boladı.Köyümüzde ne bala kaldı,ne cas kaldı.Ne şeramazan aytıladı,nede elvidaya.Bu caslarga beriyik şevremde yok cavluğumda.Cengen bolayık bikede köpten anyaka köşüp ketkenge bu kartlığımda calgız kaldım.Orazalarda kelinim Meşküvre kelip maga karaydı.Keliniz,kiriniz dedi.
-Savbol Kurtamet abiy.Orazadın onbeşinşi künü elvidaya aytılır dep anlattım balalarımman torunlarıma.Cas bolup köyümde bir elvidaya aytalmadım oga aşuvlanaman degenge, bike, kelin, torunlar cıyılsıp keldik.Üylenmiy cas bolgan bu torunlarıma üyrettim,olarda saga elvidaya ayttılar.
Eki karttın konuşkanın tınladı kurtkaman bikeler.Anavbir üyden şıgıp üy aldında bolganlarga karap şaşkalap kalgan Meşküvre kelin birşiy aytmay üyüne kirdi.Tısyaka tentir mentir etip şıkkan Kurtamet’men Batırbek kuşaklastılar.Aymelek’men eki kelini,kızı,torunları kelip Kurtamet karttın kolun öbüp oraza kayırladılar.Üy aldında sundurmada bular bolyatkanda Meşküvre kelin koltuğundun astına ak birşiyler kıstırıp kaslarına keldi.Koltuğundun astından beş işlevli şevre şıgarıp Batırbek’tin torunlarındın kollarına tüyrep bayladı.Kartman kurtkadın kolun öbüp.Olardın kelinlerimen kızın kuşaklap koşkeldi aytkanson:
-Kuday sizden razı bolsun,elvidayadı mıtkan edik.Onu aytkanlarga bir şevre, cavluk beremiz ama mına beş şevre kızlığımda özümdün işlep akelgen şevrelerim.Bizge adetimizdi angdırdınız, meni anarsınız bu şevrelermen dedi.Sorada azbardın işinde karşıgada bolgan askanaga tuvra cuvurup ketip askanadın şırağın caktı.Bu keşe temiştti bizde etiyik,konağımız bolunuz.
-Olay bolsa ballar arabalardı akelsinlerde yasatıp akelgen şülberekmen cazmalarımızda bar.Olardıda kosup temiştti köyümüzde yasarmız dedi Aymelek kurkta.
Ablez’men Esenakay ketip tartuvlu cerden arabalardı aydap akeldiler.Torunlarman Batırbek kart,Kurtamet karttın üyüne kirip oturdular.Kurtkaman bikelerde askanada temişt asın azirlediler.O keşe köylerinde cediler asların.Ertengi kün üyle bolmay gene eki arabaga tolusup amanlık tilep üyken şerge kayttılar.15 AĞUSTOS 2011

NOT : Ramazn ayında köyümüzde yapılagelen,aileler arasındaki iftar davetleri,küçük çocukların ev ev dolaşarak söledikleri Şeramazan (Şehriramazan) ile birde ramazan’ın onbeşinci gününün bitip onaltıncı gününe girildiği gece sadece bir kereye mahsus olmak üzere köyümüzün evlenmemiş gençleri ev ev dolaşarak Elvidaya (Elveda ya şehriramazan) söylerlerdi.Şeramazan gibi bu geleneğimizde nüfusu azalan köyümüzde artık söylenmez oldu.Bir hikayede bunu canlandırmaya çalıştım.Kutsal Ramazan ayımızın onbeşinci günü olan bu gün ve mübarekayımız tüm Müslüman alemi ve Nogay halkımıza hayırlı olsun.Sav bolup savlukman kalınız.
Necdet Özen
Aktepe(Rıpkıye)ALPU-ESKİŞEHİR