OR TOPRAĞI(HİKAYELER)

Or toprağı accı edi: avuçıña alıp, tiliñe tiysetseñ, tiliñni yaqa taşlay edi. Kim bilir, niçün eken?
Halq şoyle dey. Toprağımızğa pek yaman çoq insan qanı siñgen, pek yaman çoq koz yaşı tökülgen, toprağımız ana şunıñ içün accı.
Ey-ey, ne deye bilirsiñ, qan olğan yerde koz yaşı da olur.
Mına men de omür sürdim. Eki oğlum bar edi. Mazallı, sağlam, yaş oğlançıqlar ediler. Ya omuzları? Olarnıñ omuzları yan-yanaşa qoyulğan eki adamnıñ omuzı qadar keñ edi.
Yahşı, pek yahşı oğullarım bar edi. Or toprağında pek çoq vaqıtlar işlediler. Toprağımız ise, çoq qan tökülgeninden, ozüni meşaqatlı duya edi ve pek az bereket bere edi. İnsanlarğa yaşaması pek qıyın edi.
Lakin men, eger insanlar toprağımıznı tuzdan arındırsalar, bereketimiz oñ olur, dep tüşüne edim. Oğullarım osüp yeter, soñ men, olarnıñ keñ omuzları artına saqlanıp, qaar-qasevetsiz yaşarım, dey edim. Ufaçıq, zayıf bir qartiyim de, daa ne tüşüne bilirim?
Oğullarıma sağlam, şeñ-şeramet qızlar tapıp evlendiririm, dey edim. Quvansınlar, şeñlensinler, zenginlikniñ keregi yoq. Bir de bir yerde ayrım zenginlik barmı, onda temiz insanlıq, temiz şeñlik olamaz. Oyle zenginlik koz yaşından doğar ve koz yaşı doğurır.
Kelinlerim maña eki torunçıq doğurır, dep tasavurğa dala edim. Menim yañı baştan eki oğlum olur, men olarnı baqar, ostüririm. Kelinlerime ise, kulükdayın, eviñizden çıqmay oturğanıñız ne? Ket, oyna, keziniñiz, derim. Bu vaqıt bir torunım yuqlağan olur, ekincisine ise men ayneni yırlarım:
Ay–ya, ay–ya, ayası,
Qaçan tiyer faydası;
Yaz tiymese, qış tiyer
Bu balanıñ faydası…

Şay etip, tatlı-tatlı tüşüncelerge dala edim. Lakin mına bir kuñ oğursızlıq keldi. Ey-ey, deyim, oğursızlıqnı evime yibermem, onı oğullarıma yaqın ketirmem. Koy halqı maña ayta:
– Oğullarıñnı saqla, qartiy! Koyumizge duşman keldi. Oğullarımıznı alıp, baba ve ağalarına qarşı yollamaq isteyler. Olarnıñ babaları, ağaları Türk valınıñ o tarafında, toprağımıznı tatlı etecek adamlar arasına kettiler. Duşmanlar, beyazmız, dep yureler amma, baqsañ, ozleri kopekden sasıqlar pisler.
– Yoq, – deyim men,- oğullarımnı duşmanğa bermem, oğursızlıq qoluna bermem! Zayıf bir qartiyçik olğanıma baqmasınlar. Qapunı vucudımnen qapatır da, bağırırım:
– Sizge ne kerek, melunlar? – derim. – Oğullarımnı bermem, bermem! – derim.
Mına ortalıqqa qaranlıq çökti. Qapu açıldı. Baqsam, beyazlar kelip kirdiler, ayaqlarını urıp-urıp bağırmağa başladılar.
– Oğullarıñnı alacaqmız, – deyler.
Men bağıram, ağlayım:
– Bermem, – deyim, – bermem!
Baqsam, oğullarım maña işaret ete ve qulağıma fısıldaylar:
– Ağlama, ana, yuregiñni avuçıña çıqarıp qoyma, onı bu melunlarğa kosterme, – deyler. – Olarnıñ tüşüngenleri çul tutmaz, biz ep bir olardan qaçıp ketermiz. O taraftaki, toprağımıznıñ acısını bitirecek adamlarğa qaçıp ketermiz, – deyler.
Bu sözlerni ayttı da, kettiler…
Gece edi. Qaranlıq gece edi. Men bir ozüm qaldım. Ep bağırdım. Yurekten ağlap bağırdım. Lakin oğullarım qaytıp kelmediler. Men, yurek sesimni eşitip kelmeseler, belki lampa yarığını korüp kelirler, dedim de, geceler boyu evimde lampa yaqıp, beklep turdım, – kelmediler.
Çoq bekledim… Kunlerden bir kuñ ozümizniñkiler keldiler. Lakin men oğullarımnı olarnıñ arasında tapalmadım.
Kunler, aftalar, aylar aqar suvday kelip keçtiler. Toprağımız ep tazerdi. Endi toprağımız oğllarımnıñ boyu yuksekliginde ekin ostürip başladı.
Ya çiçekler! Evelleri mında yufqa otlar, kogetler ose edi, tüsleri de tıpqı menim saçlarım kibi ap-aq edi. Şimdi ise, ana ozüñ baq, ortalıq çiçek ve yeşiliknen qaplanğan! Al, uz bir çiçek de, taq koksüñe! Eger seniñ koksüñ bir de bir vaqıt bala emizgen olsa, bu çiçek saña şu sözlerni aytır:
– Ağlama, anaçığım! Biz mında, bu aziz topraqta, aqiqat içün, tatlı topraq içün yatamız. Bu çiçekler bizim qanımızdan doğdılar. Endi analar çoqdançoq balalar, sağlam, bahtlı balalar doğurırlar. Olar sizlerniñ yaşayışıñıznı kun-kunden daa guzelleştirmek içün yaşar ve kureşirler. Ağlama, anaçığım, ağlama!
Çiçekler mına şay deyler. Men ağlamayım. Kozlerimden tağırıp tüşken yaşlarğa baqmañız. Men ağlamayım. Men halq bahtı içün olgen oğullarımnı hatırlayım. Baqıñız, toprağımızda ne qadar oğullar peyda oldı. Men olarğa baqa da, quvanam: oğulçıqlarım, tosunçıqlarım, qozuçıqlarım, deyim.

Kaynak: “Tatar Halq Masalları”
Devlet Edebiyat Neşriyatı
Taşkent-1959