13. yüzyılda Nogay Türkleri’nin ana gövdesinden ayrılıp Aşağı İdil’e yerleşen Kara Ağaç kabilesinin neslinden gelen Kundurlar, bir ölçüde Astrahanlarca asimile edilmelerine rağmen, tipik Nogay Türkçesi özelliklerini sürdürürler. Şii Müslüman olan Kundurlar İdil Irmağı’nın deltası ile Astrahan’da yaşarlar. Yaşadıkları bölge karaağaç ormanları ile kaplı olduğundan Karaağaç Nogaylar’ı olarak da adlandırılırlar. Nüfuslarının 10.000’in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
| Астраханский государственный историко-архитектурный музей-заповедник. Astrakhan State Historical and Architectural Museum-Reserve. Карагаши Karagashi |
Kundur Türkleri:
Nogaylara çok yakın, muhtemelen onlardan kopma bir Türk boyu. Kundurlar, yaşadıkları alanın kara ormanlarla kaplı oluşu yüzünden, kendilerini Karaağaç diye isimlendirmektedir. Çeşitli tarihi olaylar yüzünden Kafkasya Türk Topluluğundan ayrılarak idil (Volga) deltası ile Astrahan şehrinde yerleşmişlerdir. Fakat yazılı kaynaklarda, Nogay Kara-Ağaçları olarak sayılmaktadırlar, Türkolog Vambery, ‘Kundur’ adını, ‘Kondur diye yorumlayarak, bu Türk boyunu Kuma ve Terek ırmakları boyunda vaktiyle yaşamış olan Nogay boyuna dayandırmaktadır.
| Костюм татарки.2-я пол. 19 в | Семья астраханских татар.Худ. Муаие. 1838 | Костюм карагашскои татарки.2-я пол.19в |
Kazay ve Kas-Pulat gibi iki topluluğa ayrılan Kundur Türkleri, Nogayca ile müşterek şekil ve ses bilgisiyle sözlük özelliklerine sahip olup, öz ağızlarını korumuşlardır.
Kuzey Kafkasya Nogayları ile ortak folklor özellikleri taşımaktadırlar.
V. 5. Kundur Türkleri
Nogaylara çok yakın ve belki de bunlardan kopup gelen Kundur Türkleri; kendilerine
Karaağaç kavmi adını takmışlardır. Aslen Kafkasya Türkleri topluluğundan kopma olup, çeşitli
hadiseler yüzünden bugünkü Volga ırmağı’nın delta bölgesi ile Astrahan şehrinde yerleşmiş olan
Kundurlar, son zamanlarda İdil-Ural Türklüğü topluluğundan sayılmaya başlamışlardır.
Tarihi olaylara göre, bunlar daha 1740 tarihlerinde Kalmukların Cungariya’ya çekilmeleri
üzerine, kendi milli toplulukları olan Nogaylardan ayrılmaya mecbur olmuşlardır. 30 yıl sonra
1770 de Kalmuklar, tamamiyle aşağı Volga havzasını terk ettikten sonra, Kundurlar da Asrtahan
havalisinde, Volga deltası çevresinde Aktübe ırmağı boyunda yerleşmeyi tercih etmişlerdir.
Burada Kırgızlarla beraber göçebe hayatı sürmüşlerdir.
1771’de Kundurlar Rusya tabiyetine girmiştir. Kara-Ağaç Nogayları, yani Kundurlar; Kazay
ve Kas-Pulat gibi iki topluluğa ayrılmaktadırlar.
Nogayca ile ortak fonetik, morfolojik özellikler taşıyan kendi ana şivelerini muhafaza
etmişlerdir491