3 Nisan, 2025
0 Comments
1 category
QOZUKÜRPEÇ KOZUKURPEÇ
| Evel, evel ekende, Evel zaman ekende, Develer dellâl ekende, Sen beşikte ekende, Men eşikte ekende, Qazlar torgay ekende, Kökümiz baqır ekende, Yerimiz taqır ekende, Suvsığır amamcı ekende, Qaplı-quplu baqalar, Qanatlandı uçmağa Deryadaki balıqlar, Kira tuttı köçmege… Qaynana bekmez qaynata, Qızı qaşmı oynata, Oynatma qız qaşınnı, Keser baban başınnı. Senin baban tav başı, Suv başının atlarıArpa asap kişneşir, Kürpe asap tişleşir. Enis kelse: ‘tır’demez, Qır kelse de ‘cur!’ demez. Altmış baqla arpannı, Yedim demez şu atlar. İç quyunın suvunı, İçtim demez şu atlar… Perdaqay-perdaqay ekende, Perdaqay keldi cuvurıp,. Çalgı sabini suvurıp, Ştanma baqsa, avı yoq, Qavtaşmda qavı yoq. Mına sizge bir taqmaq, Masalımnı dinlep baq: Zaman, zaman ekende, uzaq bir memlekette, Edil baynen birde Cayıq bay olğan. Künlerden bir kün, Edil bay qunlu biyesini, Cayıq bay ise, botasını coyalar. Son, bu baylarnın ekisi de coyuqlarını qıdırmağa keteler. Kete kete, olar ekisi bir oba üstünde, biri-birlerinen rastkelişeler ve bir me- raqlı mesele aqqmda söz açalar. Meraq etip açqan meseleleri de – qadmlarmn ağır ayaqlı oluvları aqqında eken. Bu baylar öz qadmlarının bu allarını biri-birilerine bildireler. Cayıqbay: -Xucur şey, ekimiznifi coyuğımız da bir gecede oldı, menim botam coyuldı, senin biyen, – dey. Bu baylarnın ekisi de, bu yerde etek yırtışalar. Birisinin qızı, birisinin oğlu olsa, qız alıp, qız berişecek olalar. Baylar bu lafnı bitirgence, olarnın yanına celday celdirip bir atlı kele de: -Edil baynın apayı qız taptı, – dey. Çoqqa barmay bir atlı daa celdirip kele de, olarğa: -Cayıq baynın apayı oğlan taptı, – dey. Baylar meclis yapmaq fikirinen, evlerine qaytalar. Oğlannın adını Qozukürpeç, qıznıfi adını da Bayansluv adaylar. Balalar aybet-qıybet baqılıp öseler; şay etip bir çoq yıllar keçe. Balalar ösken, yetişken son, olarnı mektepke oqumağa bereler. Yavaş-yavaş balalarnın qalplerinde biri-birlerine muabbetlik terenleşe. Künlerden bir kün Cayıq bay öle. Edil bay da, ‘men öksüzge qızımnı bermem’dep, sözünden qayta. Balalarnın biri-birlerine olğan sevgisi terenleşe eken Edil bay bum duya. Ne yapacağını bilme)’. Tüşüne-tüşüne, tap sonunda çare tapmağan sofi, ya sağan yerinden başqa bir yaqqa köçip kete. Qozukürpeçlernnin qorantası öz yerlerinde oturıp qala. Qozukürpeç bir yuqlasa, yedi kün, yedi gece yuqlay eken. Qozukürpeç künlerden bir kün, şöyle bir yu- qudan tüş körip tura, asretimni köreyim dey, yolga çıqa. Kete – kete bir vaqıtta bir yerge banp yete. Bara, barsa ne körsün: onm baarğan yerinde ne Edil bay, ne de onıfi qızı iç birisi qalmağan. Qozukürpeç bir daa artına qayhp, Edil baynın qayda ekenini anasından soray. Anası da bura ona aytalmay. Qozukürpeç öz-ozüne: -Bu iş böyle olmaz,- dey de, anasına kömeç pişirtip, allı cımşaq kömeçni qoynuna alıp tekrar yolğa çıqa. Anası: -Ey, balam, sen bu tasavurından vazgeç, olar kim bile, nasıl memleketke ketkendirler. Canım balam, bu qadar malın-mülkün bar, bularnı terk etme, – dey yalvara. Anasının bu yalvaruvı, iç bir fayda bermey. Bundan son, anası balasını qandırmaq içün, belki beyit tesir eter dep, şu beyitlerni ayta: Bir boynuzı kök yırtar, balam, Bir boynuzı yer yırtar, balam, Asadan kelir bir sürü tuvar, Temir köknen ala da çubar – Bularnı kimge taşlaysm, balam? Oğlu anasının bu beyitlerine: Aramğa ketsin! – dep, cevap bere. Anası, “belki cılqısıra aytsam, qaytar’, dep tüşüne ve: Çölge çıqsa, kişneşir, balam, Qırğa çıqsa, tişleşir, balam. Asadan kelir bir sürü cılqı, Cılqılarnın yamandır qılığı. Olamı kimge tamlaysıfi, balam, – dey. Qozukürpeç buna da emiyet bermey. Anası, ‘belki qoylarmı aytsam, qalır, dep tüşüne ve: Tuyaqları şaltıraşıp, balam, Qozlu qoyday manraşıp, balam, Asadan kelir bir sürü qoyun, Çıqıp da ketseiı, o bolur oyun, Bum da kimge aytayım, balam, – dey. Oğlan kene de ‘aramğa ketsin!’, dep, cevap bere. Anası, oylana, oylana, ‘belki devesini aytsam, qalır’ dep: Tuyaqları calpıldaşıp, balam, Örkeçleri salpıldaşıp, balam, Sarquvdan kelir, bir sürü deve, Olarnı taşlap, ketmese töre, yalvara Oğlu bu keresinde de ‘aramğa ketsin’ dep, cevap bere. Anası çoq tüşegen sofi T?elki emgen sütüni aytsam, ketmez ümütnen: On emçegim iydirdim, balam, Al-yeşil kölmek kiydirdim, balam. Qay t değende, qay tsana, balam, Xayırlı bir söz aytsana, balam, – dey de, köz- yaşlannı töküp ağlay. Oğlu buna şöyle bir yımen cevap qaytara: -On emçegifi iydirdin, anay, Al-yeşil kölmek kiydirdifi, anay. Ule taşın ur taşqa, anay, Taş qaytsa da men qaytmam, anay, – dey de yolğa çıqa. Qozukürpeç kete, kete, yolda ketken macarnın artından yete. Macar saibi artından adam yetkenini duymay. Macar qayda ketse, Qozukürpeç de anda kete.Yolda olarğa bir çoban rastkele. Qozukürpeç çobannıfi yanına tüşüp qala. Macar öz. .yolunen ketmekni devam ete. Qozukürpeç çobanğa bara da: -Sen mana bir qoy soy, – dey. Çoban qoyunı acımay, soya. Qozukürpeç özünin yaxşı urbalarını taşlay da, çobannıfi urbalarını alıp, üstüne kiye. Qoynın etini qannğa toldura, telisinden özüne qalpaq tikip kiye. Şu yerde bir taz oğlanannen dostlaşıp, yolğa çıqalar. Qozukürpeçnifi manlayında aynen yıldız alâmeti bar eken. Başına qoy terisinden tikilgen qalpağını basıp kiygen son manlaymdaki alâmet körünmey. Afta kete, ay kete, Qozukürpeç Edil baynı qıdırıp tapa. Onın bosağası tübüne bara da, bağdaş qurup otura. Bir vaqıttan sofi, Edil bay öz evinden çıqa. Bosağada oturğan adamnın, Qozukürpeç olğanını tanımay. Edil bay: -Xoş keldin, balam, bu yerlerde ne işlep cü- resin?-dep soray. Qozukürpeç: -Men, sizge qozuh qoy baqmağa adam kerek dep eşittim, onın için de keldim, – dep cevap bere. Edil bay, Qozukürpeçni qozulı qoy baqürmaq içün özüne çoban etip tuta. Qozukürpeçnin maqsadı ise, qoy baqmaq değil de, Bayansluvnı körmek edi. Qozukürpeç altı ay qozulı qoy baqa, amma Bayansluvnı köralmay. Qozıh qoy baqıp köralmağan son, cılqıcılıqqa avuşa, cılqı baqa. Qozukürpeç cılqı baqqanda, künlerden bir kün çölde öz başına tilekke otura ve: Cayıq baştan celler de esse, Evler, köyler çölde de kezse, Bayansluv seyranğa çıqıp yüzüni açsa, Qotur tay da köyge qaçsa, – dep tilek tiley de, öz tileginkese. Künlerden bir kün öyle bir yel ese, terekler tübü-tamırından savunsa, toz-duman ola, köz açtırmay. Bayansluv bu vaqıt bağçağa seyirge çıqa, şu arada Qozukürpeçnin qotur tayı da qaçıp bağçağa kele. Qozukürpeç, taynın artından çapa-çapa kele de, bağçağa kire. Bayansluvnıfi yanma kelgende: Altı ay baqtım qoyufinı, bikeç, İç körmedim boyufinı, bikeç. Altı ay, on kün değende, bikeç, Kördim, tayım kelgende, bikeç, – dey. Bundan son, Bayansluv Qozukürpeçten: -Siz kimsiniz ya? – dep soray. Qozukürpeç külümsirey de: -Sorap turmağa acet yoq, – dep, cevap bere. Şu yerde qalpağmı çıqarıp, Bayansluvğa mafilayındaki aynen yıldıznı köstere. Şay etip, eki asret biri-birinen tapışalar. Qız Qozukürpeçnen sözleşe ve ona: -Menim anamnen babam bir aylıq mu- safirlikke ketecekler, o vaqıt men safia xaber etermen, sen kelirsin, – dey. Qozukürpeç qotur tayını alıp, cılqısma qayta. Künlerden bir kün Edil bay musafirlikke kete. Qozukürpeç Edil baynın ketken xaberini alğanınen, Bayansluvğa kele. Asret asretine qavuşalar. Qozukürpeçnen Bayansluv, Edil bay kelgenge qadar bir yerde oturalar. Qız Qozukürpeçke: -Sen babamnın kelecek yoluna çıqarsm, saqm bir yaqqa baqma pek, sezgek olıp tur, olar seni tanırlar, – dey. Qozukürpeç cılqismı alıp, çölge çıqa. Qıznıfi babası kelecek yolğa köz taşlay. Tayağma tayanıp, Edil baynın qaytuvına azırlana. Edil bay keleyatqanda, darqaşmasınlar dep, dağılğan cılqılarmı qaytarıp, bir yerge cıya. Bu vaqıtta Edil baynen apayı şu yerden keçip keteler. Edil baynın apayı Qozukürpeçke pek diq- qatnen baqa onm kim ekenini mafilayındaki aynen yıldızdan tanıy. Edil baynın apayı köyge kelgende: -Sen cılqıcmnın kim ekenini tanıdınmı? – dep aqayından soray. Edil bay: -Tanımadım, – dep, cevap qaytara. Apayı: -Tanımağanm ne, cılqıcıfi, Qozukürpeç de- dey. Şu arada köyden bir atlını yollap, kozukürpeçni aldıralar. Bay onıfi yanından keçkende, ona el qavuştınp turmağanı içün, Qozukürpeçni cezalamaq, öldürtecek ola. Bayansluvnıfi pek dülber bir düldüli bar eken. Aslında bu düldül başqa adamlarğa çirkin bir qotur tay olıp körüne eken. Avan yel eskende, çölden qaçıp kelgen qotur tay da du düldül eken. Qız özüni Qozukürpeçni tanımağan, bilmegen bir kişi kibi köstere. Babasına kele de -Biz onı öldürgen son, çekiştirip öldüreyik, – dey. Babası: -Yaxşı, qızım, onı nasıl etip çe- kiştireyik, ya?- dey. Qız: -Om en azaplı çekiştirüv at çaptırıp, cenk yaptırıp baquvda olur, biz bütün yerlerden at çapqan yaşlarnı cıyayıq, – dey. Bay, Qozukürpeçke at çaptırıp baqmaq içün, bütün yerlerden noğay yaşlarını çağırta. Yaşlar atqa atlanıp keleler. Bay olarğa aş-suv sala. Cılqıcı yaşnıfi aqiqaten, Qozukürpeç olğanına-olmağanma sonuna qadar qaniy olmaq içün, kelgen yaşlarnı yırlatıp baqayım, kimde Bayansluvnın adını yırğa qoşıp yırlasa, o Qozukürpeçtir, dey. Yaşlarğa yırlamaqlarını teklif ete. Er kes yırlay, lâkin iç birevi yırına Bayansluvnın adını qoşmay. Qoşuğa ketecek atlarnm episi, yaşlar cıyılğan evnifi aldında bağlı tura ekenler. Bayansluv kele de, atlarnıfi egerlerindeki tapqırlarmı birer-biper kesip çıqa. Onın keskin bir pekisi bar eken. Yırlamaq sırası cılqıcı yaşqa Qozukürpeçke kele. O yırlağanmen, öz yırına bayansluvnın adını qoşa. Bay bura eşitkeninen, toqta, yırlama, dey, yaş yırlay. Bay açuvlanıp: -Tut da atınız, başını cellât etiniz, – dey. Yaş çapıp çıqa da, qotur tayğa mine. Kelgen yaşlar, Qozukürpeçnin artından quvmaq isteyler, amma atlarına minalmaylar. Bay cenkke azırlanğan as- kerlerine emir etip: -Tez cılqıcı yaşnı tutmız, – dey. Bu askerlernifi, atları üstündeki eğerlerinin de tapqırlan kesilip qoyulğan eken. Bum da, Bayansluv yapqan. Askerler de, noğay yaşlan kibi yıqılıp, yıqıhp qalğanlar. Şay etip, Qozukürpeç olardan qaçıp qurtula, lâkin Qozuqurpeç Bayansluvnen içte xaberleşip olamay. Olarnıfi arasında söz qatnatqan bir torğay ola. Bu torğay eki arada söz qatnatıp cüre. Künlerden bir kün bu torğay yağmurğa tu- tula, qanatlannı suvlandıra. Edil baynıii yanında bir xınzırmfi birisi şu garip torğaynı tuta da, torğaydan: -Sende bir iş bar, sen mında ne nişlep cüresift? – dep soray. Torğay öz sırını ona aytmay. Bu xınzır, tor- ğaynıfi qanatlarım yulqa. Torğay öz sırını kene de aytmay. Sofi, xınzır öz işini toqtatmay, ofia demir maşa qızdınp basa. Bundan son torğay çare tapalmay. Qo- zukürpeçnifî qayda olğanını ayta. Xmzır da bura Edil bayğa barıp ayta. Qozukürpeçnifi qayda ekenini eşitken Edil bay, askerlerine: -Kim de Qozukürpeçnin başını kesip alıp kelse, ona öz qızımnı bererim, – dey. Edil baynifi bu xaberini eşitken asker başı meydanğaçıqada: -Qozukürpeçnifi başını men alıp kelirim, – dey. O, torğaynı öz yanma alıp kete. Torğay ona: -Mına o yerde, mına bu yerde, – dep om al- datıp alıp tura. Torğaynın başı aylana, çare tapalmay, asker başına Qozukürpeçnin üstüne alıp bara. Qozukürpeç de yedinci kününi yuqlap yatqanda, asker onm başını kesip ala da, Edil baynm yanına qaytıp kele. Qozukürpeçnin başı babasına ketirilgeni körgeninen Bayansluv şaşa-şaşmalay, ne yapacağını bilmey. Babasına bara da: -Babam, Qozukürpeçni biz öldürdik, ce- nazesini de biz cıymaq kerekmiz, – dey. Babası buna razı ola. Qozukürpeçni cıymağa keteler. Ketkende, Bayansluv ve arabacıdan gayrı, yanlarına asker başını da alalar. Yolda quyunın yanma barğanda, qız: -Men suvsadım, – dey. Asker başı: -Suvsasan, suvsağandırsın, lâkin bizde ne qopqa, nede sicim bar, suv içmennin çaresi yoq, – dey. Qız ona: -Sen menim erim olmaq istesen, quyuğa tüş de, mana qalpağmnen suv alıp ber, men qalpağınnı telbevnen çekip alırman, – dey. Asker başı buna razı olıp, quyuğa tüşe. Qız suvnı çekip çıqara, telbevni qaytarıp quyuğa taşlay da, öz yoluna kete. Asker başı quyuda qala. Qısqası, qız Qozukürpeçnin ölgen yerine bara, şu yerde arabacısına eki yanaşa qabir qazdıra, özünin eki tilli pekisini çıqara da, keskin bir tilini özünin köküsine qaday ve ole. Arabacı, qabirlernin ustüni örtip, artına aylanıp qayta. Şay etip, eki asret yanaşa qabirde yatıp qalalar. Künlerden bir kün, Edil baynın çobanı qoy- larını çöldeki quyudan suvarmaq içün, quyu başına kele. Quyuğa qopqasını uzata. Bu arada, quyu tübünde, nasıldır bir insan davuşı eşitile. Qopqanı çeke, qopqanen birge quyu tübünden Qozukürpeçni öldürgen, asker başı çıqa. Çoban bunı tanıy. Şu erde: -Qozukürpeçnen Bayansluvnın başına cettin de, özün, daa olmey curesinmi? – dey de, onm başına bir ırğaq yandıra. Asker başının miyi saçrap kete de, Qozukürpeçnen Bayansluvnın qabirleri arasına banp tüşe. Azmi, çoqmı vaqıt keçe, qabirlernin üstünden gül terekler osip çıqa. Asker başının miyi tuşken yerden, bir itburun ösip çıqa. Gül terekler gül açalar. Olar daima biri-birlerine qavuşmaq isteyler. îtburun ise, olarnı biri-birlerine qavuştırmay. Gül terekler alâ bugün ösip, güller açıp tura ekenler. Bu qabirlernin yanından ötken-keçkenler it- burunm daima kesip, güllemi de qoqlap kete ekenler | Evvel, evvelken, Evvel zamanken. Develer tellâlken, Sen beşikteyken, Ben eşikteyken, Kazlar tarla kuşuyken, Göğümüz bakırken, Yerimiz tamtakırken, Su aygın hamamcıyken, Kaplı kupku kaplumbağalar, Kanatlandı uçmaya, Deryadaki balıklar, Kira ile tuttu göçmeye… Kaynana pekmez kaynatır, Kızı kaşını oynatır. Oynatma kız kaşını, Keser baban başını, Senin baban dağ başı, Benim babam, su başı, Su başının atlan Arpa yiyip kişnerler, Bulgur yiyip dişlerler, Yokuş aşağı inerken “tır!” demez, Ovaya gelse de “deh” demez, Altmış bakla (otuz çuval) arpanı, Yedim demez bu atlar. Üç kuyunun suyunu, İçtim demez bu atlar… Ferda akay Perda akayken Perda akay geldi koşarak, Orak sapını çekerek, Pantolonuna baksa ağı yok, Çakmağında kavı yok, İşte size bir tekerleme, Masalımı dinle bak: Zaman, zamanken, uzak bir memlekette, Edil bay ile bir de Cayık bay varmış. Günlerden bir gün Edil bay taylı kısrağını, Cayık bay ise, deve yavrusunu kaybeder. Sonra bu bayların ikisi de kaybettiklerini aramaya giderler. Gide gide onların ikisi bir obanın üstünde kar- şılaşırlar ve ilginç bir mesele hakkında sohbet ederler. İlgilerini çekip açtıkları konu ise, eşlerinin hamile olması ile ilgiliymiş. Bu ağalar hanımlarının durumunu bir- birlerine anlatırlar. Cayık bay: -Tuhaf şey, ikimizin kayıpları da aynı gecede oldu, benim devemin yavrusu kayboldu, senin kısrağın, der. Bu bayların ikisi de orada beşik kertmesi yaparlar. Birinin kızı, diğerinin oğlu olursa, kız alıp kız vermeye karar verirler. Baylar bu konuşmayı bitirene kadar onların yanına yel gibi hızlı koşarak bir atlı gelir ve: -Edil bayın karısı kız doğurdu, der. Çok geçmeden o sırada bir atlı daha yel gibi koşrarak gelir ve onlara: -Cayık bayın karısı oğlan doğurdu, der. Baylar oradan toplantı yapma düşüncesi ile evlerine dönerler. Oğlanın adını Kozukurpeç, kızın adını da Bayansluv koyarlar. Çocuklar çok iyi bir şekilde bakılıp büyürler, böylece çok yıllar geçer. Çocuklar büyüyüp yetiştikten sonra, onları okumak için okula gönderirler. Yavaş yavaş çocukların gönüllerinde birbirlerine karşı derin bir sevgi oluşmaya başlar. Günlerden bir gün, Cayık bay ölür. Edil bay da, “ben öksüze kızımı vermem.” diye, verdiği sözden döner. Çocukların birbirlerine duydukları sevgi de rinleşiyormuş. Edil bay bunun farkına varır. Ne yapacağını bilmez. Düşüne düşüne bu duruma bir çare bulamayınca en sonunda yaşadığı yerden başka bir yere göçer. Kozukürpeçlerin ailesi yaşadıkları yerde oturmaya devam eder. Kozukürpeç bir uyursa yedi gün yedi gece uyurmuş. Kozukürpeç günlerden bir gün böyle bir uykudan rüya görerek uyanır, hasretimi göreyim diye yola çıkar. Gide gide bir vakitte bir yere varır. Gidince ne görsün, onun gittiği yerde ne Edil bay, ne de kızı, hiç biri kalmamış. Kozukürpeç bir daha geri dönüp Edil bayın nerede olduğunu annesinden sorar. Annesi de bunu ona söyleyemez. Kozukürpeç kendi kendine: -Bu iş böyle olmaz, der de, annesine börek pişirtip, sıcak, yumuşak böreği eline alıp tekrar yola çıkar. Annesi: -Ah yavrum, sen bu düşüncenden vazgeç, onlar kim bilir hangi memlekete gitmişlerdir. Canım evlâdım, bu kadar malın mülkün var, bunları bırakma, diye yalvarır. Annesinin yalvarması Kozukürpeç’i hiç et- kilemez. Daha sonra annesi çocuğunu kandırmak için belki beyit etkili olur diye, şu beyitleri söyler: Bir boynuzu gök yırtar, oğlum, Bir boynuzu yer yırtar oğlum, Aşağıdan gelir bir sürü büyük baş hayvan,, Demir renkli, alaca ve benekli Bunları kime bırakıyorsun yavrum? Oğlu, annesini bu beyitlerine: -Ziyan olsun gitsin, diye karşılık verir. Annesi belki, atlarını söylersem, döner, diye düşünür: Kıra çıktığı zaman kişneşir, yavrum, Kıra çıktığı zaman dişleşir, yavrum, Aşağıdan gelir bir sürü at, Atların fanadır huyu, Onları kime bırakıyorsun, yavrum, der. Kozukürpeç buna da önem vermez. Annesi, koyunlarından bahsedersem belki kalır, diye düşünür: Tırnakları çaldır çaldır ses çıkararak, yavrum, Kuzulu koyun gibi meleşerek, yavrum, Aşağıdan gelir bir sürü koyun Çıkıp da gidersen o olur düşüncen; Bunu da kime söyleyeyim, ı/avrum, der. Oğlan gene de, “Ziyan olsun!” diye karşılık verir Annesi düşünür, belki devesinden bahsedersem kalır diye: Tırnakları kısa ve seri hareket edip, yavrum, Hörgüçleri sallanarak, yavrum, Sarkuv’dan gelir bir sürü deve, Onları bırakıp gitmesene bey, der Oğlu bu sefer de: “Ziyan olsun!” diye karşılık verir. Annesi çok düşündükten sonra, belki emdiği sütten bahsedersem gitmez ümidiyle: Sağ mememi akıttım yavrum, Al yeşil gömlek giydirdim, yavrum, Dön deyince dönsene, yavrum, Hayırlı bir laf etsene, yavrum, diye göz yaşı döküp ağlar. Oğlu ona şöyle bir yır ile karşılık verir: -Sağ memeni akıttın, anam, Al yeşil gömlek giydirdin, anam, Lüle taşını vur taşa, anam, Taş dönse de ben dönmem, anam, der ve yola çıkar. Kozukürpeç gide gide yolda gitmekte olan bir deve arabasının ardından yetişir. Deve arabasının sahibi arkasından adamın yetiştiğini fark etmez. Deve arabası nereye giderse, Kozukürpeç de oraya gider. Yolda onlara bir çoban rastlar. Kozukürpeç, çobanın yanında iner. Deve arabası kendi yoluna gitmeye devam eder. Kozukürpeç çobana gider ve: -Sen bana bir koyun kes, der. Çoban, koyunu acımaz, keser. Kozukürpeç kendi iyi elbiselerini bırakır ve çobanın elbiselerini alıp üstüne giyer. Koyunun etini karına doldurur, derisinden kendine kalpak dikip giyer. Orada bir Keloğlanla ahbap olur, yola çıkarlar. Kozukürpeç’in alnında yıldız alâmeti varmış. Başına koyun derisinden dikilen kalpağını bastırarak giydikten sonra, alnındaki alâmet görünmez. Hafta geçer, ay geçer, Kozukürpeç Edil bayı arayıp bulur. Onun eşiğinin dibine varır ve bağdaş kurup oturur. Bir zaman sonra Edil bay evinden çıkar, eşikte oturan adamın Kozukürpeç olduğunu anlamaz. Edil bay’ -Hoş geldin, yavrum, buralarda ne yapıyorsun, diye sorar. Kozukürpeç: -Ben size kuzulu koyun bakmak için adam lâzım diye işittim, onun için geldim, diye cevap verir. Edil bay, Kozukürpeç’i kuzulu koyun baktırmak üzere çoban olarak tutar. Kozukürpeç’in maksadı ise koyun bakmak değil de Bayansluv’u görmektir. Kozukürpeç altı ay kuzulu koyun bakar, ama Bayasluv’ı göremez. Kuzulu koyun bakıp göremeyince, at bakıcılığına geçer, at bakar. Kozukürpeç atlara bakarken bir gün tarlada kendi kendine dilek tutmaya kara verir ve şöyle dilek diler: Cayık’ın başından yeller esse, Evler, köyler, kırda dagezse, Bayansluv seyrana çıkıp yüzünü açsa, Yaralı tay da köye kaçsa, der ve kendi dileğini belirtir. Günlerden bir gün öyle bir yel eser, öyle bir yel eser ki, ağaçların kökleri gövdelerinden savrulur, toz duman olur, göz açtırmaz. Bayasluv o zaman bahçeye seyretmek için çıkar, o sırada Kozukürpeç’in yaralı tayı da kaçıp bahçeye gelir. Kozukürpeç, tayın ardından koşa koşa gelir ve bahçeye girer. Bayasluv’un yanına gelince: Altı ay baktım koyununu hanım efendi, Hiç görmedim boyunu hanım efendi, Altı ay, on gün deyince, hanım efendi, Gördüm, tayım gelince, hanım efendi, der. Ondan sonra Bayansluv, Kozukürpeç’ten: ; Siz kimsiniz, diye sorar. Kozukürpeç gülümser ve: -Sorup durmaya lüzum yok, diye cevap verir. Orada kalpağını çıkarıp, Bayansluv’a alnındaki ay ile yıldızı gösterir. Böylece iki hasret birbirleri ile buluşurlar. Kız hemen Kozukürpeç ile sözleşir ve oan: -Benim annemle babam bir aylığına misafirliğe gidecekler, o zaman ben sana haber veririm, sen gelirsin, der. Kozukürpeç yaralı tayı alıp, atlarının yanına gider. Günlerden bir gün Edil bay misafirliğe gider. Kozukürpeç Edil bayın gittiğinin haberini alır almaz Bayansluv’a gelir. Hasret hasretine kavuşur. Kozukürpeç ile Bayansluv Edil bay gelene kadar aynı yerde yaşarlar. Kız Kozukürpeç’e: -Sen babamım geleceği yola çıkarsın, sakın başka tarafa bakma, çok dikkat et onlar seni tanırlar, der. Kozukürpeç atını alıp, kıra çıkar. Kızın babasının geleceği yola gözünü diker. Sopasına dayanıp, Edil bayın dönüşüne hazırlanır. Edil bay gelirken, dağılmasınlar diye, dağılan atları çevirip bir yere toplar. O sırada da Edil bay ile karısı oradan geçip giderler. Edil baynın karısı Kozukürpeç’e çok dikkatli bakar, onun kim olduğunu alnındaki ay ile yıldızdan tanır. Edil baynın karısı köye gelince: -Sen at bakıcısının kim olduğunu tanıdın mı, diye kocasından sorar. Edil bay: -Tanımadım, diye cevap verir. Karısı: -Nasıl tanımazsın, at bakıcın Kozukürpeç ya, der. Hemen köyden bir atlı yollayıp, Kozukürpeç’i getirtirler. Bay onun yanından geçerken, ellerini kavuşturup durmadığı için, Kozukürpeç’i cezalandırmak, öldürmek ister. Bayansluv’un çok güzel bir düldülü varmış. Aslında bu düldül başka insanlara çirkin bir yaralı tay olarak görünürmüş. Fırtına estiği zaman, kırdan kaçıp gelen yaralı tay da bu düldül imiş. Kız kendini Kozukürpeç’i tanımayan, bilmeyen biri gibi gösterir. Babasına gelir ve, “Biz onu öldürecek olduktan sonra, eziyet ederek öldürelim.” der Babası: -İyi kızım, ona nasıl işkence edelim peki, der. Kız, ona en ızdıraplı eziyet, at koşturarak cenk yaptırıp bakmak olur, biz her yerden at koşturan gençleri toplayalım, der. Bay, Kozukürpeç’e at koşturup bakmak için her yerden Nogay gençlerini çağırtır. Gençler ata binip gelirler. Bay, gelenlere yiyecek, içecek ikram eder. “At bakıcısı olan gencin gerçekten Kozukürpeç olup olmadığına tamamen kani olmak için gelen gençlere yır söyletip bakayım, kim Bayansluv’un adını yırın içinde söylerse o Kozukürpeç’tir, der. gençlere yırlamalarını rica eder. Herkes yırlar, fakat hiç biri yırın içine Ba- yansluv’un adını katmaz. Koşuya gidecek atların hepsi, gençlerin toplandığı evin önünde bağlı duruyormuş. Bayansluv gelir ve atların egerlerindeki kayışları birer birer kesip çıkarır. Onun keskin bir usturası varmış. Yırlama sırası at bakıcısı gence, Kozukürpeç’e, gelir. Kozukürpeç yırlar yırlamaz yırına Bayansluv’un adını da katar. Bay bunu işitince, dur, yırlama, der, ama genç yırlar. Bay hınçlanır: -Tutun, hapishaneye atın, başını cellâda teslim edin, der. Genç koşarak çıkar ve yaralı taya biner. Gelen gençler, Kozukürpeç’i ardından kovalamak isterler ama, atlarına binemezler. Bay, cenge hazırlanan askerlerine emrederek -Çabuk at bakıcısı genci yakalayın, der. Bu as- kerlerin atlarının üstündeki eğerlerin de kayışları kesilip bırakılmış imiş. Bunu da Bayansluv yapmış. Askerler de Nogay gençleri gibi yıkılıp yıkılıp kalmışlar. Böylece Kozukürpeç onlardan kaçar kurtulur, fakat Kozukürpeç Bayansluv ile hiç haberleşemez. Onların arasında söz taşıyan bir tarla kuşu varmış. Tarla kuşu iki arada laf taşır. Günlerden bir gün bu tarla kuşu yağmura ya- kalanır, kanatlan ıslanır. Edil bayın yanındaki alçağın biri bu garip tarla kuşunu tutar ve tarla kuşundan: -Sende Ur iş var, sen burada ne yapıyorsun, diye sorar. Tarla kuşu sırrını ona söylemez. Bu alçak, tarla kuşunun kanatlarını yolar. Tarla kuşu sırrını gene söylemez. Alçak yaptığı işe son vermeyip, ona kızgın demir maşa ile basar. Bundan sonra tarlaa kuşu bir çare bulamaz. Kozukürpeç’in nerede olduğunu söyler. Alçak da bunu Edil baya varıp anlatır. kozukürpeç’in nerede olduğunu duyan Edil bay, askerlerine: -Kim bana Kozukürpeç’in başını kesip getirirse, ona kızımı veririm, der. Edil bayın bu haberini işiten bir asker başı meydana çıkar ve: -Kozukürpeç’in başını ben getiririm, der. O, tarla kuşunu yanına alıp gider. Tarla kuşu ona: -İşte orada, işte burada, diye aldatmaktadır. Tarla kuşunun başı döner, çare bulamaz, asker başını Kozukürpeç’in üstüne götürür. Asker başı, yedi gündür uyuyan Kozukürpeç’in başını keser ve Edil bayın ya- nına döner. Kozukürpeç’in başının babasının yanına getirildiğini görünce Bayansluv şaşırır, ne yapacağını bilmez. Babasına gider ve: -Babacığım, Kozukürpeç’i biz öldürdük, cenazesini de biz kaldırmalıyız, der. Babası buna razı olur. Kozukürpeç’in cenazesini kaldırmaya giderler. Giderken Bayansluv ve arabacının haricinde yanlarına asker başını da alırlar. Yolda bir kuyunun yanına varınca, kız: -Ben susadım, der. Asker başı: -Susamış olabilirsin, fakat bizde ne kova, ne de ip var, su içmenin imkânı yok, der. Kız ona: -Sen benim kocam olmak istiyorsan, kuyuya in de, bana kalpağın ile su alıp ver, ben kalpağını dizgin ile çekip alırım, der. Asker başı buna razı olur, kuyuya iner. Kız, suyu çekip çıkarır, dizgini tekrar kuyuya bırakır ve kendi yoluna gider. Asker başı kuyuda kalır. Kısacası kız, Kozukürpeç’in öldüğü yere varır, orada arabacısına yanyana iki kabir kazdırır, kendisinin iki taraflı usturasını çıkarır ve keskin tarafını göğsüne saplar ve ölür. Ara- bacı, kabirlerin üstünü örtüp geri döner. Böylece iki hasret yan yana kabirde yatarlar. Günlerden bir gün, Edil bayın çobanı koyunlarını kırdaki kuyudan sulamak için kuyu başına gelir. Kuyuya kovasını uzatır. O sırada kuyunun dibinden her nasılsa bir insan sesi işitir. Kovayı çeker, kovayla birlikte kuyu dibinden Kozukürpeç’i öldüren asker başı çıkar. Çoban onu tanır. O zaman: -Kozukürpeç ile Bayansluv’un başına yettin de, kendin daha ölmüyor musun, der ve onun başına bir kanca takılı sopa ile vurur. Asker başının beyni sıçrayarak gider ve Kozukürpeç ile Bayansluv’un kabirleri arasına düşer. Az çok vakit geçer, kabirlerin üstünde gül ağaçları büyür. Asker başının beyninin düştüğü yerden bir itburnu çıkar. Gül dalları gül açar. Onlar daima birbirlerine kavuşmak isterler. îtburun ise, onları birbirlerine kavuşmalarını engeller. Gül ağaçları hâlâ bugün büyüyor ve güller açıyormuş. Bu kabirlerin yanından geçip gidenler daima itburnunu kesip, gülleri ise kakalayıp gidiyorlarmış. |
Category: 2009