Ahmet Arif Hikmet beyefendinin rumeli tanzimat müfettişliği ve teftiş defterinden

Ahmet Arif Hikmet efendi rumeli müfettişliği esnasında Romanyada KABAYIL TATARLARI (KABAYIL NOGAYLARI) bölgesine uğruyor kendisin bu bölgede karşılayan kabayıl aksakalları, mirzalarının mensup olduğu boyların isimlerini de veriyor Yedisan,Yetişik(Yetişkulun kısaltılmışı olmalı), Canboyluk(cemboyluk olmalı) gibi bilindik ana kabileler ile bu kabilelerden türeyen Ormemed, Orakoğlu, Küplü, Kutluşaroğlu?, Urumbeyoğlu, Aslanbeyoğlu?, gibi kabilelerden olduğunu yazıyor, ki bunlar NOGAY kabileleridir.

Anlaşılan o ki
Orakoğlu Yedisandan ayrılmış bir boy
Oroğlu Mehmed – Ormemed Yetişkuldan ayrılma bir boy
ve galiba Yetişkullar içinde bilinen Cemboyluklardan farklı olarak bir cemboyluk boyu oluşmuş

Osmanlı devri Dobruca haritasını daha büyük görmek için tıklayın

Tanzimat fermanının 3 kasım 1839 tarihinde ilanından kısa bir süre sonra, fermanda yer alan maddelerin layıkı ile tatbikini temin için muhassıllık merkezleri olan kazalar ile bunlara bağlı kaza, kasaba ve köylerin teftişine ihtiyaç duyulmuştur.
Maiyetindeki memurlar ile birlikte 28 Mayıs 1840 tarihinde istanbuldan hareket etmiştir.
22 eylül 1840 ta köstenceye, 7 ekim 1840 da babadağına 18 ekim 1840 da ise tulcaya vasıl olmuştur.

Köstence ve Tulcada tatarlara yada kabayıllara ait herhangi bir bilgi bulunmamaktadır, kabayıllara ait tüm bilgiler köstence ile tulca arasındaki burlak, karamurad, inhan ve babadağı bahislerinde geçmektedir.

KÖSTENCE:……

BURLAK:
Köstence kazasında kabail kurasından(köylerinden) alakapu ve handek, karakuyu ve çalabca karyelerin meyanında(ortasında), Köstenceye beş saat mesafede, Köstenceden tunaya mümtedd kadim handek kenarında bir karyedir.
Recebi şerifin yirmidokuzuncu Cuma günü saat onda kurbünde yine kabailden şakir efendinin çiftliğine beytutet olundu.Cuma günü gelinüp diger cumaertesi Deli ali beyin oğlu Devlet giray, bu karyenin mirzasıdır, Bunlar Kıpçakdan yetişik oğlundan(yetişkuldan) burlak kabilesidir. Çıkıldı, karamurad karyesine gidildi, Karamurad burlaka üç saattir. Aihir istilaya gelince burlak dört karye imiş. Şimdi telefden sonra bu karyeye münhasır bu miktar nüfus kalmış bu karye istiladan sonra, ahiren karatay karyesinin savat mahalline bina olumuş. Karatay mahalli şimdi, bir çaryekden(çeyrekden) ziyade mahalde hali meradır. Şakir efendinin çiftliği kırhadlar mezraası mahallindedir.
Cuma gecesi ruscuk naibi mazulen varnaya gelüp, bizi bulamamış, vapura binüp tulcaya çıkmış andan gelüp bu karyede bizi bulup cumaertesi babadağı muhassılı hüseyin bey, panayyıra gitti. Ahşam üstü biz ahmet ağa ve şakir efendi ahşam vakti gezerek bir kaynak var imiş anı görmeğe gitdik. Gezdik, su içdik, ahşamdan sonra geldük. Pazar günü Abdülahad ağa çiftlik pişgahında bir kuyu kazdırdı. Etrafını taş örerek, içine iki kuzu asıp, püryan yadık. Gayet iyü pişmiş. Geç başadığından gece saat üçde yedik ve hüseyin bey panayırdan geldi.
Pazarertesi Mustafa mirza Cura paşanın(herhalde çora olacak) ammizadesi Urumbey oğlunun mirzası ve Arslan beyzade mirza bey, Orak oğlunun mirzası ve Kutluşarın oğlu Ali bey dahi Orak oğlu mirzası. Cura paşa yeğen zadesi Mehmed mirza ibn islam mirza geldiler.
Salı günü bir Tatar kelbden büyük bir kurt yavrusu tutmuş, getürdü, temeşa etdik ve on guruş bahşiş verdik. Çiharşenbih günü köyün kuyusuna bir fare düşmüş, şişmiş, çıkardılar. Akşam üstü kuyuyu Abdülahad ağa tathir etdirdi. Bizlere üç günlük namaz lazım geldi. Cuma günü sülükcü asitaneden geldi. Bize bekir ağadan bir guruşluk rub getürdü. Eşyamız var imiş vapur ile gelmiş. Vapur köstenceden panayır yerine muhassıl hüseyin beye irsal etmeğe gitti. Cumaertesi Abdülahad ağa varna canibine azimet etdi. Zuhurdan sonra saat onda, biz de kıyam etdik.

KARAMURAD:
Bu karye Burlaka üç saatdir, kabilesi yedisandır. Lisanı nasda cedisan derler. Mirzası mirza paşazade islam mirzadır. Şimdi asitaneye gitdi. Fi 8 şabanı şerifin sekizinci Pazar gecesi saat birde gelik, sabahı, Pazar günü saat üçde kalkdık.

İNHAN:
Bu karye burlaka sekiz saat ve karamurada beş saat ve kocalaka bir saat ve babadağına altı saat mesafede vakidir. Kabilesi Ormehmed oğludur, mirzası Cura paşazade Ali beydir. Bu karyede yine bir gece beytutet okundu, fi 8 şabanı şerifun sekizinci Pazar günü saat on birde gelüp, ertesi, pazarertesi saat beş buçukda çıkdır. Bir mikdar hava serd ve yağmur yağmakda idi, harici karyede mezaristanda cura paşa medfun olduğundan işgahından esnayı mürurda ihlas ve fatiha kıraat olundu.

BABADAĞI:
Müstakil muhassıllıkdır. Mülhakatı: köstence, tulca, isakca, maçin, hırşovadır. Fi 10 şaban sene 56. Şabanı şerifin onuncu Salı gecesi badel magrib dühul etdik.
Bu kazada altı okka pancarın bir danesi olduğunu tulca vekili hüseyin efendi miraren ve kiraren vezn etdim dedi
Fi 10 şaban sene 56. geldiğimiz sabah kaimmakamı müteakib Küplü kabilesinden Hasan bey geldi. Çihanşenbih muhassıl konağında emri şerif kıraat olundu.
Penç şenbih kabail ihtiyarları geldi:
Kan Mirza, kaymakamı Cedisan
El hac Abdulhavab, Küplü.
El hac Abdülkasım, Canboyluk, Yedişki oğlundan.
El hac Bekir, Orak-oğlu, Yedisandan, ki kabayıl içre bundan itibarlı ve maldar tacir yoktur, karapelidde sakindir.
Abdurrahman, Orak-oğlu, Yedisandan müfrez.
Molla bekir, Or-oğlu Mehmed, Yedişki oğlundan.
El hac ishak, Yedişki oğlu.
Mustafa efendi, Or-Mehmed oğlu, Yedişki oğlundan.
İslam efendi, kadı, Or-Mehmed oğlu.
Cuma namazı Ali paşa çamiinde edayı salat olunup, ………………
Babadağı karaharmana 8 saat, köstenceye 14 saat, karasuya 16 saat hacıoğlu pazarcığına 32 saat, silistreye 32 saat hırşovaya 12 saat maçine 12 saat isakçaya 8 saat tulçaya 6 saat baba gölüne yarım saat, razem gölüne 2 saat mesafededir karasu hem hacıoğlu pazarcığına ve hemde silistreye 16 saat mesafededir

TULCA:…….