Kazan Türkleri ile Eskişehir Kırım Türklerinin Dili arasındaki Farklılık ve benzerliklerin Kelimelerle Tesbiti.
ATASÖZLERİ
A
* Açka kazan astırma, üşügenge ut yaktırma. K.
Aşka kazan astırma, üşügenge ot caktırma.E.
[Aça kazan astırma, üşümüş olana ateş yaktırma.]
* Aç kişiniñ acuwı yaman. K. Aş kíşínín aşuvı yaman. E.
[Aç adamın öfkesi fenadır.]
* Açnıñ halin tuk bilmes. K. Aşnıñ halin tok bilmez.E.
[Açın hâlini , tok bilmez.]
* Açnıñ küzi ikmekte, tuknıñ küzi hikmette. K.
Aşnıñ közü ökmekte toknın közú hikmette. E.
[Açın gözü ekmekte, tokun gözü hikmette.]
* Anlamıy söylegen awırmiy üler. K. Anlamay aytgan awurmay ölür. E.
[Anlamadan söyleyen. Hastalanmadan ölür.]
* Arzannıñşulpası tatımas. K. Ucuz etin sorpası tatmas. E.
[Ucuz etin çorbası, tat vermez.]
B
* Balanıñ bir küzi sukır, yalçınıñ iki küzi de şukır. K.
Balanıñ bir kõzü sokur, kızmetçinin iki kõ¬zü de sokur. E.
[Çocuğun bir gözü kör, hizmetçinin iki gözü de kör.]
* Bal tutkan barmak yalar. K. Bal tutgan parmak calar. E.
[Bal tutan, parmak yalar.]
* Birew ülmiy birew kün kurmiy. K. Birew ölmiy birew kún kormiy. E.
[Birisi ölmeden öbürü iyi gün görmez]
* Birlik tirliktir. K. Bírlík tírliktir. E.
[Birlik dirliktir.]
D
* Dus başka, duşman ayakka bağar. K. Dos başga dúşman ayakga karar. E.
[Dost başa, düşman ayağa bakar.]
H
* Haramdan kilgen haramga kite. K. Aramdan kelgen aramga kete. E.
[Haramdan gelen, harama gider.]
K
* Kızım sıña eytem, kilinim sin tıñla.K. Kızım saga aytaman, kelinim sen dıñla. E. [Kızım sana söylüyorum, gelinim sen dinle.]
* Kunak kunaknı süymes; üy iyesi birsin de süymes. K.
Sapír sapírm süymez, üy saybí birsin de süymez. E.
[Konuk konuğu sevmez; ev sahibi hiçbirini sevmez.]
* Kul yarası tüzelir,til yarası tüzelmes.K. Kol carası túzelir, tíl carası tüzelmez.
[El yarası düzelir, dil yarası düzelmez.]
N
* Ni söylegeniñni kulagıñ işitsin. K. Ne aytganıñnı kulagıñ işitsin.E.
[Ne söylediğini,kulağın işitsin.]
S
* Sabır itken muradına yitken.K. Sabretkeñ muradına cetken. E.
[Sabretmiş, muradına ermiş.]
T
* Tatlı til, yılanın üninden çıgara. K. Tatlı til, cılanñı teşiginden şıgara. E.
[Tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarıyor.]
Ü
* Ülim hak, miras helâl. K. Ölüm ak, miras elâl.E.
[Ölüm hak, miras helâl.]
* Üzi yıgılgan yılamas. K. Özü cıgılgan cılamaz. E
[Kendi düşen ağlamaz.]
Y
* Yañgızlık tik Allah’ga yaraşır. K. Cañgızlık tek Alla’ga caraşır. E.
[Yalnızlık, tek Allah’a yakışır.]
* Yılamagan balaga imçek birmiyler. K. Cılamagan balaga emşek bermezler. E.
[Ağlamayan çocuğa, meme vermezler.]
BİR KAÇ DEYİM
* Gumur cil kibik üte.K. Ömür cel kibi geşe. E. [Ömür, yel gibi geçiyor.]
* Ît îtke, ît kuyrukka. K. Ît îtke, ît kuyrukga. E. [İt ite, it kuyruğuna.]
* Kanma tuz saldı. K. Carama tuz ekti. E. [Yarama tuz ekti.]
* Kaşığı blen bire, sabı blen küzni cıgara. K.
Kaşıgıman bere, sabıman köznü şıgara. E.
[Kaşığı ile veriyor, sapı ile gözü çıkarıyor.]
* Kuyannıñ surpasınıñ surpası.K. Koyannıñ sorpasınıñ sorbası.E.
[Tavşanın çorbasının çorbası.]
* Çeçleri üre turdı. K. şaşları timtík turdı. E. [Saçları dimdik oldu.]
* Tışı küle, içi yılıy. K. Tışı küle, íşí cılay. E. [Dıştan gülüyor, içten ağlıyor.]
* Tili blenkuş tutar. K. Tílímen kuş tutar. E. [Dili ile kuş tutar.]
* Yılan kibik çaga.K. Cılan dayna şaga. E. [Yılan gibi sokuyor.]
Yrd. Doç. Dr. Osman Kemal KAYRA