asım Hanlığı (Tatarca: Qasím xanlığı/Касыйм ханлыгы, Qasím patşalığı/Касыйм патшалыгы, Rusça: Касимовское ханство / Kasimov Hanlığı, Касимовское царство / Kasimov Çarlığı; 1452-1681), 

 IQ KÜLTÜR-SANAT YAYINCILIK
 tan çıkmış etiket fiyatı 16 indirimli 13 civarı

1445-1681 yılları arasında hüküm Kasım Hanlığı, Doğu Avrupa´daki Türkler ve Slavlar arasındaki mücadelelerin değişik ve karışık bir safhasını teşkil eder. Önemine rağmen Kasım Hanlığı tarihi hakkında ülkemizde şimdiye kadar ciddi ve geniş kapsamlı bir araştırma yapılmamıştır. Tarih boyunca Türklerin, Osmanlı Devleti zamanında daha da artmak üzere, en çok ilişkide bulundukları millet Ruslar olmasına rağmen, son yıllara gelinceye kadar, bu ilişkiler hakkındaki araştırmalar hemen hemen tamamen Bolşevik ihtilalinden sonra Rusya´dan kaçarak Türkiye´ye gelen Zeki Velidi Togan, Akdes Nimet Kurat, Reşit Rahmeti Arat ve Ahmet Temir gibi tarihçi ve dilcilerin eserlerine münhasır kalmış, onlardan sonra ise bu saha ile ilgili araştırmalar ne yazık ki devam ettirilememiştir. Kasım Hanlığı hakkında kaleme alınan elinizdeki bu kitap, alanında ilk eser olarak büyük bir boşluğu doldurmaktadır

Oka Nehri’nın kuzey kıyısında Ryazan kenti yakınında bugünkü Kasimov’ta Moskova Knezliği’nin himayesi altında Kasım Han tarafından kurulmuş hanlık. Hanlığın adı ilk Hanı olan Kasım Han’dan almıştır.

Altın Orda eski başkanı Uluğ Muhammed, 1436’da tahtından indirildikten sonra 1437’de Kazan Hanlığı’nı kurdu. 1445’te, Moskova Knezi II. Vasili ile yaptığı savaşı kazanarak, onu esir almış ve yapılan antlaşma ile Kasım, Yılatom, Şatsk ve Temnik illerini içine alan bölgenin verilmesi koşuluyla, prensi serbest bıraktı.

Fakat güçlü hükümdar Uluğ Muhammed Han’ın, kısa bir süre sonra ölümü, oğulları arasında taht kavgalarına yol açtı.

Fırsatı değerlendiren Moskova Büyük Knezi, Kasım Han’ı destekledi. Rus yardımcı güçleriyle desteklenen Kasım Han, kardeşi İbrahim’e karşı harekete geçti ama başarı kazanamayarak geri döndü. Bu olaydan sonra, Kasım Moskova Knezliğine sığınmak zorunda kalmış ve 1452’de Moskova Kasım’a söz konusu bölgeyi vererek Kasım Hanlığını kurdurmuştur. Moskova Knezleri, Moskova knezliği ile Kazan Hanlığı arasında tampon bölgesini oluşturan Kasım Hanlığı’nı Kazan Hanlığı’nı karıştırmak için bir âlet olarak kullanmıştır.

Kasım’ın oğlu Daniyal’ın ölümünden sonra hanlığına Kırım Hanlığı ve Astrahan Hanlığı sülalesinden getirilmiştir. Ancak, hiçbiri, Rusların denetiminden çıkamadı.

1574’de Moskova Büyük Knezi IV. İvan Büyük Knezliğinden çekilerek Kasım Hanlarından Simeon Bekbulatoviç (Симеон Бекбулатович)i Büyük Knezi tahtına oturturarak Simeon’u “Bütün Rusi’nin Knezi” unvanı vermiştir. Ancak 1575’de Simeon Knezliğini IV. İvan’a geri vermiştir.

Rusların çeşitli bölgelere düzenledikleri seferlere, Kasım Hanları da iştirak ettiler. Gittikçe zayıflayıp benliğini kaybeden Kasım Hanlığı, 1681 yılında tamamen ortadan kaldırıldı.

Kasım halkı arasında kalan müslümanlar, daha sonra İslam illerine göçtüler. Bir kısmı ise orada kaldı.Devletin merkezi olan Kasım şehri, Oka Nehrinin sol sahili yamacında Oka’ya dökülen iki küçük derenin arasında kurulmuştu. Kasım Han, burada bir cami yaptırdı.Yıkılıp dökülen bu caminin yerine, 1768 senesinde iki katlı başka bir cami yapıldı. Eski minaresi ise ayakta kalmıştır. Hanlık döneminde yapılmış bir çok eser, Ruslar tarafından yakılıp yıkıldı.

Kasım Hanları Listesi

1445-1681 yılları arasında hüküm süren devlet çeşitli hanedanlara mensup hanlarca yönetildi. 1506 yılından itibaren Rusya’ya tâbi olan devlet, son han Seyyid Burhan’ın 1679’da ölümüyle müteakip iki yıl naibe Fatma Sultan Bike tarafından idare edildiyse de, adıgeçenin de ölümüyle tamamen Rusya tarafından ilhak edildi.

Sözkonusu devletin hanları mensup oldukları hanedanlarla birlikte aşağıda sunulmuştur:

Kazan Hanları Hanedanı:

    * Kasım (1445-1468)
    * Danyal (1468-1486)

(Osmanlı Devleti’ne tâbi) Kırım Hanları Hanedanı:

    * Nur Devlet (1486-1491)
    * Satılgan (1491-1506)
    * Canbay (1506-1512)

Altınordu Hanları Hanedanı:

    * Seyyid Evliya (1512-1516)
    * Şah Ali (1516-1519)
    * Can Ali (1519-1532)
    * Şah Ali (yeniden, 1532-1567)
    * Sayın Bulat (1567-1573)
    * Mustafa Ali (1573-1600)

Kazak Hanedanı:

    * Uraz Muhammed (1600-1610)

Sibir Hanları Hanedanı:

    * Alp Arslan (1610-1627)
    * Seyyid Burhan (1627-1679)
    * Fatma Sultan Bike (1679-1681)

CUCİNİN SOYU VE KASIM HANIN YERİ

Daha çok bilgi için: Altın Orda hanlar listesi