AVELDE – 1
TAN GA CAKIN, BIR BALA CILTIRATIP KÖZUNU,
AKIRINDAN AKIRIN AŞDI… KIYNAP ÖZUNU.
ŞIRAK NEGE CANADI? ACEP DEP OYLANGANDA,
KERNESIP TOLTURDU HEP, SOLUK MINAN TÖSUNU.
TÖSEKDEN TURUP KETTI, TEREZEGE TAMAGAN;
KARADI CATGAN ONDAN, BASGA ÜYDE KALMAGAN.
VAKIT KELDI ME YOKSA? DEP, ESINI COKLADI.
İDAREDI CAKGANLAR, ENE CAPCARIK ARAN.
ŞUKULLATIP ESIKGE CÜRDU CÜRDU… CUVURDU.
PAPİŞİNİ KIYGENDE, AYAKDI TASGA VURDU.
ARANGA CETBEK UŞUN TALAGI PATLIYAZDI.
TAS TIYGEN BARNAKLARI, BUTUKUY DE AVURDU.
ARAN ALDINA BARIP, KAPISINI İYTEDI.
KORSENIZ ŞUKULLATIP, KOL-AYAKDI KAYTEDI.
CUREGI ŞORŞUP ŞORŞUP AVUZUNA KELYAZDI.
DALBAN DULBAN ETGENDE, O HER DAİM SÜYTEDI.
AK SIYIRDIN YANINDA, BIZAVINA KARADI:
MUBAREK HAYVAN CERDE KARIP KARIP TURADI.
ŞOKA MAGA AYTBADIN? ANA NE TURDURMADIN?
ANASINA KARADI, AKASINA SORADI.
AK SIYIR, ALDINDAKI ELEKENGE ENKEYIP,
AVEL CALDAN İŞEDI, BUTUKUY DE ŞÖNKEYIP.
SONA DA BIZAVUNUN CAVURNUNU CALAYDI;
HEŞ BIR ŞİYDE COK BAYMEN HAYVANDAKI O KEYIP.
ARANDIN İŞİ CARIK, İDARE DE CANADI.
AKASI CİPDI ŞEŞİP, TARTDI ÜYKEN TANADI.
AYAKGA TURMAK UŞUN, BIZAVGA CER AŞILDI.
DİRİL DİRİL ETEDI, BELLI HAYVAN TONADI.
BIZAV TURDU AYAKGA, KURSAGINI KOTERIP;
BASDI KOKDUN ÜSTÜNE, SIYRAKLARINI KERIP;
YARATANDIN HİKMETI: KAYDAN ÜYRENGEN SONU?
KURSAGINI TOYURDU, AVZUNU SÜTGE BERIP.
BIZAV TURGANDA BALA, ŞOKASINA SORADI:
“BIZAVDAN CIP SOZULGAN, KURSAGINDA TURADI?”
ŞOKA AYTTI ULUNA: “O CİP GOBEK BAVUDUR;
O; SIYIR KURSAGINDA, BALADI TOYURADI.”
BIZAV TOYGANDA ENDI, AGIZ SAVMAK KEREKDI.
ASDINA KOK ŞAŞDILAR, KOLGA ALIP KUREKDI.
BALA BEK KOP SÜYUNDU, BIZAVDI DA BEK SÜYDU;
SO SILTAVMAN, BASTIRDI İŞİNDEKI MERAKDI
Cemil Sütbaş
Cıldizlar cargiraydi kese avulumdun tobesinde
kar tusgen sigaragi tutemeydagan uytebelerge
cel gidiradi sizgirip sizgirip inis tinis bolgan oramlarda
suvuktan muyuzdey bolgan isimdey katip kalgan cerler
kultobeler kul kormey kormey bosalip ketken
mazarat ballardin tarmasgani casil sokurlu negizler calgiz
sesme calgiz tuvereginde cok selekli geysekler
asgis kormeydi endigisi kapilarda totlangan kirtler
torun tosgasiz havleler tili bosa bozlap bozlap cilar
terezeler uylerdin carigi terezeler siraksiz sokur
kiynalip catirilar cerlerinde usunga ketgenler suyekleri sizlab sizlab
bas tasinda bir duva etiyek cimik gozlerdi bekleb bekleb
avel aytkan bala
KARGIS
Atay curtnun oz budunu begenmegen caslarga,
Gecmislernin davusunu tuguzmali, aytmali.
Oz teregin horlay bergen, toben basli kartlarga,
Volkan bolup, cavlar cakkan batirlarni saymali.
Bu barlikni tuygandan son, dudak burgen baslarga,
Baska kargis tabalmayman, eki kozu kor bolsun!
(Gut)nu bilgen Tatar tili oga damsiz keleken,
Esirgendir, til bilmiydir, tuvgan tilni anmali.
(Berlin) den son so Kirim bek kickene, tar eken,
Essiz curtnun barliklarin koz aldina salmali!
Canik tilden dat almasa, Kirim-Tatar yok dese,
Ne aytayim bu soysuzun eki kozu kor bosun!
Tatarliktan cikaman dep anasina hor baksa,
Ya melezdir, ya curuktur, bunlar bizge kerekmez.
Cantik asap curesin dep babaycigin cilatsa,
Kansiz, us’siz bir tentektir, ulus icin sezeksiz.
Katti basi maysaymasa, colga kelip kaytmasa,
Horluk korup surunsun de, eki kozu kor bolsun!
Fatih Ciyenime,
Bir tis körüpsün,toy kurup,Siydametlige,
Üyrendik süygündü,Anipe ayyemge,
Her bir karesini duaman toldurursun tisdin,
Aşşe sen atandan so colman cetisdin.
Kuday cerini cennet etsin cümle ketgendin,
Ömrünü uzak etsin senimen duva etgendin.
Assadık ataman abdılla atam ekevi karap,
Küyezlenirler,kosulur onlarga atam arap.
Aşay dayı ehhe dep külür,Hamit dayıman birge,
Hacıkamil atam tüsürmez atındı heş cerge.
Cakıp atan soraydı kim sosu bala aşe dep,
Dalluv atam menim torundun diyde iytep.
Hacıosman atay toybul atayga cuvurgan,
Canına acıomar ataydıda şakırgan.
Algaziy atayman,Hasan ataydada bar,
Şavket abiy,Remzi abiy camidin aldındalar.
Hacımamıt atam şugullatkanda gızgan,
Hasan atam artından azakay arıgan.
Şükür dayıman,Payık enişte külüp,külüp,
Kaldılar artından ekevi dört bügülüp.
Sondan üyken bir toy kuruluptu cogarga,
Bölüstürüldü tutas misapirler konsularga.
Keyşekte cok ortada kiyevde körünmeydi,
Bir toy amma kimdin bilinmeydi.
Şenlik üyken tutas Nogay külüp,oynap,
Kosulup cürüler barı nogaydı cıynap.
Aksakallılar aldıga tüsgen nekekıyarda,
Cas batirler poşularman mingen cılkılarga.
Davullar sokulup,tuvarlar soyulup,
Ayyeler şakırılıp,Akaylar coyulup,
Şapbazlar aytılıpyatır ortalarda,
Seker,şerbet,kozu kolaba sıpralarda,
Kimi altın akelip takkan,kimiside kümüs,
Marcan kudaygayda tüser üyken kılmıs,
Kaydan şıktı av sosu toy bizim avulda,
Tokta savlem,üyreniyekte sonra davulda,
Bizim anipenin torunu,kenandın uvulu,
Kurgan toydu,hepimizdi ınaydı davulu,
Ne aruv işte cıynalıp kördük birbirimizdi,
Üyrendik duvaman aytadılar hepimizdi,
Kudayda sıylasın tutas avullumuzdu,
Şıraklarman carık ettiler columuzdu,
Yarenlik ettik,köstengillimen,sekerlimen,
Karakuralılar keldiler birge aginlimen,
Kırkkuyulular cuvurdu,mandıralıman,
Abozlular selam cibergen ballarıman,
Köklerinde gıdırdık nogaylarımızdan,
Curtlarını kördük kuda,kudagaylarımızdın,
Casılları coytuluptu,harımlar karalmay,
Avulda kalmaptı şükür bir karamannay,
Ögüzarbalarımız cagılgan cipleri bar,
Holta,molta cok aruv,aruv kiyisleri bar,
Şeşmeler kuruptu ortalıkta,suv üylerde,
Kalabalıklar cok boluptu nogay köylerde,
Inıs,tınıs keşeleri karaymanda tömenge,
Catınız endi cetiyik cok gayrı ertemenge,
Canları sav bosun kenede ınaydılar bizdi,
Her duvada corsuklaydılar hepimizdi.
Diydikenler tutası,Fatih ciyenim,
Cenazasın köterdik Tenzila ayyemdin,
Allah rahmet eylesin,basında sav bolsun,
Kayzaman ınasanız atını hep duva bolsun,
Oku bir Fatiha,kayır bolsun körgen tisin,
Memet amcan ayttı,endi nogay seni bilsin.
SEYDAMETLİ MEMET TAŞ
KÖSTENGİL’den GEŞTİLER
Aklım ergendin kartı Acıosman atamedi,
Köteylerdede Nusrettin ata baredi.
Allah rahmet etsin,Mintaa ayede ketti,
Uzaktan absını Ziynap ayedide aketti.
Sokurlarda Elip ayemen Cemila ayede,
Artartga tirkestiler şugullatıp bardılar,
Birzaman Cemeyil atam mında kaldılar.
Ortalıkta Hacımıstapa atam üyken koca,
Kukagullarda da üyken edi Ata Karakoca.
Ondan şıktık nıyakta Yunus atay dı,
Artından Cusbay atay dünyadan taydı.
Hamit,Mecit atalar kettiler cakınaraman,
Onlardın gardaşı Hakim ata artlarından,
Haa Dameş ayemde sogün kartlarından.
Kasım’man Hacıhasan ata konsu ediler,
Canımazda Ossuv atanda bar dediler.
Aliy ayem karıstırır edi kürtşe,nogayşa,
Avurmay ketti aşe ayyem Karaayşa.
Paveziye ayem,Basiy ayem akşaşlı,
Kambelek ayemmen,Ayşiy ayem talaşlı.
Mollamar ata,Battal ata,Obban ata,
Abdılla ata akettiler birevbirevin tartatarta
Biraz anıyaka karasak İbram ata yorgancı,
Köse gardaşlıkta cabcas ketti bek aşşı.
Hazır bıyaktakende İrpanım bar edi can,
Ölümünden son boldum bek perşan.
Ah Dayılarım Abdıramanman,Kadir,
Canlarında Malek ayemde bardır.
Birde kişkiy Mecitmiz cakdı cüregimizdi,
İsa atam küyezleniredi körse cürgenimizdi.
Hacımısa atam,Sultan ayem,Hacımamet ata,
Kuvaredi bizdi Fatma cenge cuvurta,cuvurta.
Osman dayım baredi yakışıklı uzunboylu,
Aynı akran ketti ellaam Emin atlı uvulu.
Üyerden Kazım atay,Apuv atalarda,
Naciye ayem,Kanike ayem Coklarda.
Haydar atam,Hacıbayram atam hepsi,
Bakuv kartabam,Corgancı Gülüy ayesi,
Üyerde Kenuv dayı,artından Kemal dayı,
Hacıomar atay,Gülüv cenge,Payık dayı,
Reşuv atam şugullatınız dedi herkesge,
İsmail ata,Tomina ayem kettiler birge,
Artında kim kaldı Abdılakim enişte,
Altıntis İbram ata,tiyip turgan Satı cenge,
Toruv Battal aga,otelci İsa atamdın bir colları,
Caniy ayye torunları,cabcas emmibalları,
Cas cemil edi ya mıttım kızdın atını,
Güldane kelinde tasladı dünyada muratını.
Kanike kartabam baredi karabavır,
Aykuttun ölümü boldu milletge avır.
Ha Mevlüt dayı bar edi yaman gızakay,
Uzaktakılarda kettiler azakay,azakay.
Hacı Tayır ata,Hacı petta ata kaptan,
Aşır atam eski mıktar,Patuv abla,Sevim gız,
Göşmen atam,Sebila ayem,Azize cenge,
Üşler abi,Osman atam,Aşiy ayem,
Zekiya aye,yaraşlı alaamet dayıda baredi,
Onun bikesi,artından cengesi Mintaa aye,
Aşir enişte,Bilal dayı Mammet ata,Müster aye
İtuvamet atam,Hüsniye kartabam,
Gülşahar kartaba,bacısı Nütbiye abla,
Taa mıtkanım bar bosa Rahmet bolsun,
Mamet okudu Fatiha,ruhunuzga dam bolsun.
Nogaymız dep aytkan atası
Özün bilmey cürü balası
Balasına sorsan navu ne dep
Bilmez Atasının cegeni alaşası
Üyken söz etbeyim dep turuman
Kart akası cürübüyatır uluman
Özün bilmegen Nogayga sorsam
Aytar men Kudaydın Kuluman.
Karasam Nogay Şınlabyatır.
Gızı Ayyesin tınlabıyatır.
Atasıbaskadın avzuna karamay
Özünün Tilin Üyreniyatır.
Men aytarman öz halkıma
Kımse közün tıkbesin cılkıma
Alaşada Cermen kımızda işermen
Mollalar kelip okusun dua kırkıma
Menim işkenim kımız bolsun
Cıkkanım Alaşa semiz bolsun
Kudaydan taa ne tılesem
Kök cuvluklu kız menim bolsun
Ilgın’da kurulgan derneğin Nogay’ım;
Köp yaşasın, carlı bolmay barlı bolsun
Kaltıratsın cav cüreğin Nogay’ım
Curtumuzdu carık etip kayırlı bolsun
Ilgın ilcemizde kurulan derneğimizi kuran kuruculara ve Ilgın’lı kardeşlerime selam ve sevgilerimle. Sav bolup savlukman kalınız.
Necdet ÖZEN
TUVGAN CERIM
Aylansamda men ozim kaysi cerlerde
Tuvgan cakta ep menim kozlerim
Balalikta taslap ketgen curegim
Tuvgan osken cerim menim diregim
SAGINAMAN
Tuvgan cerimdi tenlerimdi
Tusip eske erkin curgen elim
Ayday turup kundey balkip betime
Tuvgan cerim korinedi kozime
SAGINAMAN
Tuvgan cerdi erten kes
Curegimden
Tuvgan cerim taymaz hes
Bolsa edi kanatlarim usbaga
SAGINGANDA
Tuvgan cerge konmaga
(nogay sair gulcemal siiridir)
SOLLIGIM
Collarimda celler essin, kum essin
Sokagimdi kar boratsin, korkbayman
Nogay elim, ak niyetim tuz esim
Saga bergen sozlerimden men taymam
Esimde senin sari tastarin
sesekeymen olenlerge orilgen
Teren kuyudun tubinde taslarin
Cildiz bolup kozlerime korungen
( siir feride muhammedovaya aittir)