ŞOŞKA TEGENEK
Caz pitip arman kalmay bostanlardında köterilgen künlerindin birevinde akşamga tuvra cavun kuyup cavsada azgana toktadı. İbadla karttın korantasıda kış üylerine tartılmay akşam ötmeklerin yene askanada cediler.İbadla kart toygan son askanadın törüne şıgıp oturdu, balalığından bertli bir türlü taslıyalmağan cigaresin avuzluğuna tağıp caktı.Üş uluman kelinleride askanada oturup ötmekten sora şayların işiyik bolup otursalarda atalarındın kasında ullarıman kelinlerindin tuvra oturamaganların bilgen üşün üydün kart anası Kökür kurtka akayına :
-Bar ket üyge tapşanga cantay,men artından saga şay ciberirmen dep onu askanaga pitişik özlerindin kalgan üylerine turguzup ciberdi.İbadla kart ketken son da artından :
-Bir kisidin birbölük kisige zararı tiyedi eken degenimen ullarıman kelinleri külüstüler. Üydün kart atasındın kasında tuvra oturamaz,kelinlerde kaynatalarına söyliyamağan üşün kart analarındın bılay etkenin bek süydüler ya akşam bolsa ötmek cegen sora tısyaka şıgıp köy işinde akranlarıman oyunlar oynagan kişkene balaları cavun cavgan şamır dep tısyaka şıkmadılar ama şuvaldaskan saytın üyken kelin de askanadın kapısından tısyaka karadı cavundun sebelep cavyatırbolganın körüp:
-Anay dedi kaynanasına mınavlardıda birşiy etsene, Kökür kurtkada torunlarına aylanıp :
-Şuvuldasabermeniz,basım avuruydu,bar ana üyge ketiniz kart atanız sizge ertek,cumak aytsın degenimen torunlarından Boraniy bolgan soyu:
-Kış bolsa turmay sizdin aytkan cumaklarınızdı erteklerinizdi tınlaymız tutasın ezberledik endiği ama kart atama barıp bizge köydün akaylarındın balalarındın onlarman töbeleskende nüşün ŞOŞKA TEGENEK’tin torunları degenlerin sorasam bolurmu dedi.Kökür kurtka’da :
-Oga nüşün onday degenlerin maga aytmadı mende bilmiymen barıp soranız keypi cerinde bolsa belki sizge aytar dep kişkenelerdi ciberdi.Özü,balaları bilselerde basında şuvuldasmasınlar dep olay ayttı. En kişkene kelin lambadı cağıp balalardı İbadla karttın catkan üşküyge aketti.Onlardı körgen İbadla kart :
-Cavun cavmagan künlerden bolsa mınavlar üyde turmaz ediler ya şuvuldaskanıman bulardı anan cibergendir menim basıma dedi kelinine karap.O da kaynatasına söylemegen üşün basın tömenge sallap külümsüredi.Cakkan gaz lambasın şüyüne ilip aldına ayak şayın salıp şıgıp ketti.Üydün töründeki tapşanga calpayıp aturgan İbadla kart tögeregine cıyılskan torunlarına aylanıp er vakıt aytkan erteklerinden birevin aytmaga baslıyatkanda, Boraniy :
-Dediy dedi, aytayık ertegindi bilemiz, saga ne üşün Şoşka tegenek degenlerin neneme soradık o da men bilmiymen dedenizge soranız o aytar dep bizdi saga ciberdi dedi. İbadla kart külüp neneniz bilir ya ne üşün olay degenlerin, yavurluğundan sizdi maga cibergendir,olay bolsa menden tınlanız dep bılay ayttı:
Dobrucadan köşüp aktopraklarga, bıyaka kelgende men üş caslarında ekenmen,atamda men altı casımda ekende avurup anyaka köştü.Atamdı adamakıllı aruv etip bilalmayman,abamman men ekide kişkene kıskayaklı karındasım kalganmız.Anamdında tuvganları bolsada canı köşüp kelgen üşün onlarda pukare ekenler.Abam menimen eki karındasımdıda alıp cuvuk köyde vaktı aruv birevge bargan,bizde artından iyirşen ketkenmiz.Bargan kiside kart bolgan üşün o da erte vakıt köşüp ketti.O atalığımdın cetken balaları bizdi cibermiy üylerinde karadılar ama meni turmay şalıştırdılar.Kış bolsa aranda ayvanlardı karap cattım,karlar irip cazga şıgyatkanda caylavda catıp at baktım.Orak vaktı kelgende orakta at mindim,arman vaktında düven aydadım.Abam zavallı karadı men bek korlanaman onlardın kasından ayrılıp köyge keldi.Bılay bolsada men gene başka bay kisilerdin kasında gene aynı şiylerdi yasap bay kisilerge ırgatlık ettim.Kıştın künlerinde abamdın örgen cün şorabındın üstüne cizlavet lastik kiyer, caz bolsa ayağıma ayakkap kiymez edim.Caz künleri köydün kartları cıyılsır akşam üstleri biz balalardı kürestirirler,bazıda akbayırga taman cuvurtup koşu ettirirler,atları bolgan soyların atlarga mingizip at şaptırtırlar, ozgan soylarına apperim bu bala akay bolayık derler basta kelgen,küreste cengen soyları kopayır ediler.Mende karalmay öskenge bolayık akranlarıma köre biraz kişekiy kalıp bu aytkanlarımdın iş birevinde basta kelalmaz edim.Künlerden bir kün yene köydün kartlarındın köşe basında cıyılıp oturup akşam üstü balalardı Akbayır’ga tuvra cuvurtayık ama balalardın kimisindin ayakkabısı cok calangayak cuvursunlar degenlerin kaslarında atlardı suvgarmaga aketyatkanda tuydum.Atlardı suvgarıp aketip armanda düvenge cektim katında şalışkan ağaga:
-Menim karnım avuruydu,düvendi senin ulun aydasada men üyümüzge ketsem,karnım avrusu geşkenson kelirmen dedim. O da bar ket köp şalışasın dep meni üyümüzge ciberdi.Üyge barıp biraz catkanday kisi boldum.Ondanson turup koşudun pitiyik cerine tuvra kettim.Üyden bir karlav alıp koşudun pitiyik Kerim Şokaydın üyülgen tayasındın cuvuguna barıp akbayır araba colundun toprağın karlavman colga aykırı birkaş cerinden kazdım.Coldun kenarında pitken emde kurumağa aylangan şoşka tegeneklerdi culkup kazgan cerlerime sıraman şuburtup üstün azakay aktoprakman captım.Kaytıp armanga keldim karnımdın avursun geşkenin aytıp düven aydadım ya zaten akşam üstü bolgan edi, atlardı düvenden tuvarıp arkanman arman kazıkka bayladım.Endiği üyge kaytaman degende menimen akran bolgan ağadın ulu Cumakeldi :
-Koşu bar eken aydı ketiyik koşuga kosuluyak bakalım bu kün kim ozar eken degende atasıman akasıda :
-İbadla kay vakıt koşuda küreste ozdu onu kaytiyiksin özün ket dep maga karap küldüler.Mende olay bolsa mende koşuga kosulayıkman dep Cumakeldi’men barabar koşudun baslayık cerine kettim. Köydün mendiy etken balaları cıyılgan kartlarda üyerdeler. Diyatkanda bizdi bir sıraga tizip koşudu baslattılar.Tutasımız cuvurduk ya balalardın köbüsü meni geşip kettiler ama bek aralayalmadılar, artlarından mende cuvurdum.Şoşka tegeneklerdi kömgen cerge kelgende calangayak bolgan üşün onlardın ayaklarına tegenekler batıp ayakların tutup coldun kenarına kaşamız deslerde üyerde tegenek köp edi ayaklarına köp tegenek battı, cuvuramay kaldılar. Mende tutasın ozup koşudu kazandım.Men caz bolsa ayakkap ne kiymiy cürgen üşün ayağımdın astı tutas nasır bolgan edi.Tegenek kaydan batsın onlarday ayakkapmı kiydim.
Koş pitip menim ozganımdı kördüler ya kaytıp kartlardın kasına kelgende koşuga kosulgan ballardın tutasındın ayağından şoşka tegenek batkan şıgaramız dep oğraşıpyatırlar.Maga karap birşiy bolmaganın körgende üyerdeki kartlardın birevi meni kasına şakırdı basımdı sıypap :
-Apperim uluma calangayak cürgen bu balaga Şoşka tegenek kaytip batsın bu sabiy pıkarelikten caz bolsa ayağına kiyiyik ayakkapmı taptı dedi.Balalık işte koşu bolsa meni ozganlarına,küres bolsa cıkkanlarına ösesip onday birşiy yasadım ya bunu menim yasaganımdı anladılar, o künden son köyde menim atımdı aytmay ŞOŞKA TEGENEK dediler.Köy cerinde erkeslerdin özündün atından artık lakapları bolur.Olay dep aytsalarda siz ösesmeniz balam dedi.
Caz pitip kışka taman cuvuklagan künlerden birevindin keşeside bılay bolup geşti o vakıtlarda bir Nogay köyünde. 28.Haziran.2008
Necdet ÖZEN
Aktepe (Rıpkıye) ALPU-ESKİŞEHİR