ŞONTUK ŞABAY

Karaga cuvuk takım kiyiyiğin kiygen, bir kolunda şantası birevindede aşılmagan bastonlu şemsiyesine tayana süykene eki kanatlı köylerdeki portaga usagan kapıdan eki katlı karavlı üydün azbarına kirdi Akmanbet akay. Üyündün kapısın aşkışıman aşıp şantasıman şemsiyesin ayakkaplıktın canasasına süykep mermer basamaklı merdivenin şıktı yene er vakıtkınday.Akşam bolganda üyüne kelip bılay kirer, törde oturgan anası Aysuluv’dun katerin sorap kolun öber,sorada bu vakıtlarda köbünşek üydün askanasında bolgan bikesi Mensuluv’ga künün kaydiy keşti, ne as pisirdin dep sorar, akırındada kiyimlerin şeşip, üyde kiyiyklerin kiyip kelip oturur edi.
Bılay yasamay, bikesindin as pisiripyatkan askanaga kirmiy ne pisirdin dep bakırıp soradı.Anasıda, bikeside onun bılay etkenine alısık bolmaganga birbirevlerine karadılar indemiy.Keşikmiy eki ulu mektepten keldi.Olarga okul kaydiy keşti, bu kün ne dersler yasadınız dep sorar edi evelkisi künlerde ama bu kün olargada birşiy sormadı. Eki balada kelip şeşinip üy kiyimlerin kiygenson Mensuluv bike sıpraga pisken aslardı akeldi.Üy kalkı oturup asların cediler.Eki bala ders şalışmaga odalarına keştiler. Ervakıt birşiyler aytkan Akmanbet akay şırayın sıtıp torslanıp oturdu.Onun bılay etkenine alısık bolmagan bikesi:
-Kelgendenbertli şırayın tüsün aşılmay ekşip burşup oturdun,ne boldu,kıyın birşiy barda bizge aytmaysımı şu dedi betine karap meragetip.
-Kıyın şiy yokta biraz tarsıktım bu kün dedi Akmanbet.
-Kıyınlık ne bolmay ne tarsıgasın olay bolsa dep oturgan cerinden lapka kirdi anası Aysuluv kurtka.
-Bir cıl boldu maga bıltırgı ızınımdıda berde bir soluk tınıslanayım dep aytkanedim patronga, caz künü bermiy şimdi beripcürü ızınımdı.Mende endiği kış kelyatır,balalarım mektepte bu kış kününde kayda kıdırmaga ketiyikmen aldımızda keliyik caz kününe ber desemde caz künü işlerimiz köp boladı alayık bolsan şimdi al dep maga ösesti.Mende işimden bolmayım dep razı boldum.Bu künden son bir ay ızınlıman ama kayda ketiyim dep oga mıgayaman,şırayımdın nedin sıtılıp ekşip purşuganım o boladı dedi.
-Yaav anay sen atamdın avuluna iş kettinmi, atam seni savluğunda onda akettimi? dep soradı
-Aketmedi balam atandın avulun iş bilmiymen.Menim atamalar mında köşüp kelgende avulga nege cerlesmiy bu şeer cerinde kalganlar.Menim atam at arabası yasaydeken taslap kelgen curtumuzda.Mında kelgende de o işti yasadı ölgenşek.. Senin atandın atasıda aynı vakıtlarda kelipkoyu ama olardı o vakıt devlet avullarga cerlestirgen leşperlik yasasınlar dep.Leşperlikten başka bilgen şiyleride bolmaganga Köstence,Mecdiye degen cerlerdeki cuvuk avullardan kelselerde biz mında kalganmız.Atandın atalarıda Eskişer betke ketip avullar kurup cerleskenler.Senin atan Şaban mında kelgende meni tabıp atamdan ayttırdı,kısmet eken berdiler üy bolduk mındada cerlesip kaldık.Sora keşikmiy sen tuvdun artından karındasın Menlikan tuvdu. Atandın özü anyaka köşüp ketti ama ne gadar ayt desemde kim bolganın,tuvganlarındın kimler bolganın aytmay ketti.Bulardı saga burungu vakıtlarda da aytkanedim ya balam. Turmay ne sorayberesin şu esinden keşken birşiymi bar.
-Şimdi ızınlıman ya anay kayda barayım, üyde otursam tarsıgırman.Avalarda endiği buzyatır,bu kün kelyatkanda zaten cavunda sebelep baslagan edi.Atamdın avulun tabıp barayım,kaydiy cer eken,kimler bareken,kaydiy kisiler,kaytedekenler bir üyreniyim diymen ne diysin barsam bolurmu iş tanıgan bilgen,tuvgan cuvuk kimiyle kimsem yok onda ya.
-Tuvra aytasın ya tarsıgayıktay bolsan barıp onda ata curtundu nedi kara,belki tuvganların nen bardır tabarsın dep lapka karıstı bikesi Mensuluv.
-Pabrikadan üyge kelgenşek kaytiyim dep tüsünyatkanda bu aytkanında esimden keşti ama kırlık cerde avulda nede tabılmadım dedi, sorada anasına aylanıp:Atam Şaban’dın atasındın atı ne,anası kim onun ataları kimler,olardıda aytmadımı saga
-Aytmadı balam,senin atan ya aytsam mıgayırsın,biraz akis edi.Bolayıkkada bolmayıkkada şortayavıyar edi.Ama özü menim atamdın arabacı dükkanında şalışkan vakıtlarda, onun avulundan birevsi kelgen dükkanga.Bu kisi bıyaklarda askermeken ne.Menim atama, Saylav denilgen bir avuldan bolganın, Şabay degen birevmende aynı avuldan bolganların aytkan.Bu kisidin kart atasıman menim atamda Mecdiye’den cas ekende kelgenler.Onun kart atası sav ekende ketip kör dep o ciğitke aytkan.O künde Şaban’da yasalgan bir arabadı aydap satıbalayık kisige aketkenge akşam keşke kalıp körüşalmaganlar. Senin anlayığın balam şeerge barganson Saylav avulun tabıp,atan Şaban’dın atın aytsan belki bilgen tanıgan birevler şıgar.Atandın akranları şimdilerde altmışbeş yetmiş caslarında bolayıktır bıgay.Akırında atandın curtun nesin,cuvukların, meragetkenlerindi nedi üyrenirsin.Kaytıp kelgenson sav bolsam magada üyerde körgenlerindi aytarsın,Şaban degenimen belki şıgaruvymazlar ya başka atı barmedi kimler dep aytadılar bilmiymen, menim esimde kalganı bu.
Biraz tüsündü Akmanbet,sorada ketiyikke boldu.. Aritadı aşıp karadı temircolga cuvuk bir avul bolganın körüp trenmen ketermen dep tüsündü.Ertengisi kün azirliğin yasadı.Üş beş kün kalayıktay iş kiyim ne aldı, kişkene şantasına cerlestirdi.Aldında üyken şerge barıp tüsüp sorada avulundun bolgan kasabaga bararman dep tüsünsede Aydarpaşa istasyonunda şerden sora Ankara betke tuvra ketiyik cerindeki kasabada istasyon bolganın anlap üyken şerge oğramay avuluna cuvuk istasyongaşek beletin alıp trenge mindi. Mingen trenide bir toktap bir cönegengemi ne bolayık kas kararganson bardı tren onun tüsüyük kasabasına.Trenden tüsüp kişkene istasyon binasına kirdi.Karadı birevler yok.Aletürük nede bolmaganga gaz lambası caguvlu odada oturgan istasyon memuruna ketiyik avulundun atın aytıp kaydiy ketiyigin soradı.O kiside avuldun atın tuydum cayav bir saat tutar ama keş kelgansın bu vakıtta araba ne tabılmaz.Em cavun cavdu col şamır bolganga o avuldun bir otobosu bar oda mında kalgandır. Dep ayttı.O ara üyerde olardı tınlap turgan özündiy birevsi lapka kirip:
-Belkimde cuvuk avullardan,şimdi kışlık un tarttırmaga tirmenge kelgenler bardır.Ke men seni tirmenşi Aptıraman’dın tirmenine aketiyimde onda birevdi tabarmız dep şontuk gocuğundun kisesinden şıgargan penerin cagıp onu tirmenge aketti.Tirmendin azbarında atları tuvarılgan yedi sekiz at arabası baredi.Atların arabaga cegipyatkan cas bir ciğittin kasına barıp :
-Biydayındı tartıp boldunmu Kayırbek dedi.
Kiygen köylekseside,şaşlarıda, appaşık un bolgan cas ciğit :
-Boldum ya Müstecep akam kaytesin arüvsünmü dedi, biryaktanda atlarındın cambavların tokalarından parkege tagıp.
-Sizin avuldan bolganın aytkan mına akandı akeldim şuvallardı arabaga tiyegenson barabar köyge kaytarsınız ya dedi ama biryaktanda bir kolunda şantası, birevinde paltosu bolgan Akmanbet’ke aylanıp:
-Yav men seni bek şıgaramadım,Saylav avuluvundan kimlerden bolasın dedi:
-Men o avuldan Şaban degen birevdin balasıman,İstanbul’da tuvup östüm.Kırk casıma keldim ama atamdın avulun iş körmegenge ketip bir köriyim dedim.Kündüz közümen keliyigedim ama tren collarda keşigip bu vakıtka tasladı meni.Sende menim casımdasın ya atamdın atın tuydunmu dedi betine karap:
-Men o avulga cuvuk Nogay avulundan bolaman,bizim bıyaklarda bolganlar birbirevin tanırlar.Senin atandın atın tuyganedim ama dep basın anyaka aylandırdı. Sorada mına ciğitmen avulga bararsın men istasyonga barayım tren keliyik.Tirmendin azbarından şıgyatkandada biryaktan cürüp biryaktanda Elkaytar akama köp selam ayt,Akranındın balasın akeldim de.Sorada bir kelgende körüşürmüz dep küldü ya,onun külgenin karangıda Akmanbet abaylamadı.
-Aytarman akam dedi cas ciğit sorada bu canı kelgendin kasına kelip:
-Koş keldin akam,mına un şuvalların arabaga cüklüyümde sora barabar kaytarmız,ava bek suvuk tuvul ya tonganday bolsan tirmenge kirde cılınıptur.
Onun tirmenge kirgenine karamay kirip cavurnuna un şuvalı alıp akelip arabasına saldı sorada üyerde bolgan caslardında cavurnlarına şuval cüklep alıp akelgenlerine karada bir maal.Un tolu yedi şuvaldı at abrasına cüklevuydular şaltman şalt.
-Min akam buyur dedi cavurnuna şontuk tonun kiyip koluna kamşısın aldı cas bala.Akmanbet’te mindi onun canasasına .
-Cavurnuna mına paltundu kiy akam,kas karardı ya ava suvur biz barganşek,bizim biyerlerindin kündüz cıllısına karama,keşeleri suvuk bolur.
Telbigesin özüne tuvra tartkanıman alısık bolganga cürdüler atlar.Karangı keşede ay carıgı neside bolmasa col aktoprak bolgangamı,yoksam atlar coldu bilgengemi ne iş adasmay kasabadı şıgıp colga tüstüler.
-Bizim avulda tuvganın nen yokmu akam,atandın atın Şaban degen edin ya:
-Müstecep akana aytkanımday,men İstanbul’da tuvup östüm,atamdın atı Şaban, anamda biyerlerden tuvul.Atamman ekevi İstanbul’da üylengenler.Men özüm atamdın avulun bir köriyim,tuvganı nesi barmeken dep meragetip keldim.
-Arüv etkensin akam koşkeldin,men atandın atın azakay tuygan edim ama bek bilmiymen köbeveli şıgıp ketipkoyu.Menim kart atam Elgaytar belkim onuman akrandır o bilir.Şimdi avulga bardıkmı körüşürsünüz.
Ekevi colda anyaktan mınyaktan laplap avulga keldiler.Balaban bir azbardın porta kapısın kişkene bir bala cuvurup kelip aştı.Gaz lambası carığı tısyaka urgan üylerden birevinden orta caslarda bir akay şıktı
-Kas kararganı kayda kaldı balam,atlardı tuvarıp aranga alınızda arabadı kakraga tartınız,erten kündüz közümen askanaga tasırsınız unlardı dedi.
O bunlardı aytyatkanda Kayırbek’te atlardı kerige kaytarıp arabadı kakraga tıktı. Akmanbet cerge tüsüp olarga karadı.üy aldında sundurmada tigilip turgan akay onu körüp kasına barıp üydün terezesinden tısyaka sızgan carıktın astına akelip betine karadı. Tanımasada porta kapıdı aşkan kişkene balaman onu akelgen cas atlardı şaltman şalt tuvarıp azbardın bir kuvusundagı aranga akettiler.Akmanbet’ti buyur dep üydün ayatına aldı.O arada ayatka aşılgan eki üşküyden birevinden:
-Kayırdır Şabiy birev barmı şu katında dep bir ses tuyuldu.
-Kim ekenin bilmiymen ya konağımız bar atam,Kayırbek’men birge keldi.
Bılay aytıp üşküy kapısın aşıp işkerge tıktı konağın.Üşküyde törde calpayıp oturgan bir kartman tereze tübünde castıkka süykenip oturgan bir kurtka baredi.İşkerge kirgen Akmanbet biryaktan paltusun şeşip biryaktanda barıp aldında tördeki karttın,sorada kurtkadın kolun öbüp peştin aldında bolgan şiltege oturdu.Onun paltusuman şantasın alıp kapı artında sırasıman duvarga kadalgan şüylerge ilip kelip onun kasına oturdu Şabiy akay.Kartta kurtkada balaları Şabiy’ge karadılar kelgen kim eken degendiy etip. Akmanbet’te olardın birbirevlerine karaganın oylap:
-Men İstanbul’dan kelemen atım Akmanbet.Menim atam bu avuldan boladeken özündün atı Şaban.Onun atasındında anasındında atın bilmiymen.Bu avulman cuvuk Nogay avullarında yada Eskişer’de tuvganları barmı, kimlerden boladı onuda bilmiymen. Anamdın atalarıda Köstenci betten kelip İstanbul’da cerlesip kalganga bu avuldan kimseleri yoktur diymen.Erte carık keliyigedim ya keş vakıtka kaldım ama sav bolsun Kayırbek meni alıp akeldi dedi.
-Ooov dedi kart oturgan cerinden.Bizim avulda Şabay degen birev baredi,menimen akran bolayık.Barabar asker kettik.O İstanbul’da askerlik yasadı.Askerliktenson birttaga avulga kelmedi.onda üylenip kalgan dep ayttılar.Başkada Şabay atında birev bolmaganına köre bu aytkan Şaban senin atan Şabay bolayık
-Yaa Şabay’dın ulusumu dedi o vakıtkaşek lapka karışmay oturgan kurtka.Menim atımda Köşbike boladı a balam.Mende senin atandan bolsam bolsam eki üş cas kişkenemdir.Elkaytar atandın aytkanınday bir akran sayılırmız.Tanıyman ya dep oga köstermiy avzun cayıp külümsüredi. Onun külgenin görsede üyerli bolmadı Akmanbet.
Keşikmiy, bir kolunda eleken,birevinde kumanman iyninde cavluk cas bir kenşek kelip aldında kart’ka kumandan suv tögüp kart kolun cuvdu sora kurtkaga,ondansonda Akmanbet’ke akeldi.O da şimdigeşek körmesede kartman kurtkaday yasap kolun cuvdu,cavlukman kuruladı.Akırında üydün kalkı cıyıldı.Ortaga sıpra salındı.Orta caslarda bir bikemen cas kenşek peşten canı şıkkan köbete tepsisin akelip sıpradın üstüne saldılar.Köbetedin üstünde köpmeşe bolup kabargan kamırdı üydün kurtkası pışakman aşıp alganıman duman cayıldı üydün işine sorada bir arüv kokudu o duman.Tavuk ciliğimen pisirlgen pirijli suvlu bir astı köbetedin işine tögüp biryaktan cemege basladılar. Anasıman bikesindin yasagan köbeteleri keldi közündün aldına Akmanbet’tin.Bu köbete başka türlü,kokusu dami begarüv birttaga kelgende bikemdide akeliyimde bılay yasasın köbetedi dep tüsündü.Asların cep bolganson yene cas kenşek eleken kıuman akelip üydeki üykenlerdin kollarına suv töktü gene. Olar asların cep bolganıman eki kisi keldi. Akmanbet’ke koş keldi ayttılar.Kelgenlerden birevi avuldun mıktarı Esbergen akay, anabirevsinde korucu Şomay bolganın aytıp Akmanbet’ke tanıstırdı Şabiy akay. Kelgenlergede nüşün kelgenin ayttı Akmanbet.Bikeler turup başka üyge ketkenson akaylar kaldılar üyde.Neşe sora Akmanbet,;Elkaytar kartka:
-Atam sav bolunuz sizdi taptım,meni konak etip sıyladınız.Menim atamada akran ekensiniz.Men atamdın mında kimleri bar.Tuvganları kimler,onuman barabar neler ettiniz,kaydiy bilirsin, meragetemen dedi:
(BADİY) ELGAYTAR AKAY BILAY AYTTI
Balam sen atandı Şaban diysin ya biz oga Şabay diymiz.Onuman akranmız dep aytkanedim saga.Atasındın atı Cumankul, anasındın atıda Menlikan bolayık.Ondan evelkilerdi mende bilmiymen. Özünden üyken bir tatası aptesi,cetken kız bolup cürü ekende bir kün avurdu,atarabaman şerge cetkizemiz diyatkanda üykenakbayırga barmay özünden geşti. Oga begaşuvlandı atasıman anası. Senin kart anan bolayık Menlikan’da o vakıt atandın kişkenesine cüklü edi. Aşuvundan mı ne bilinmiydi onu tabyatkanda oda anyaka köşüp ketti.Tuvgan balada onuman birge öldü. Senin atan bılay bolup beş casında ekende anasından öksüz kalavıydı.Kart atandında kart anandında bu avuldada, cuvuk avuldada tuvganları yogedi menim bilgenim. Cumankul akaydın vakıtıda begarüv bolmaganga birttaga üylenalmadı. Bikesimen kıskayaklı kız balasındanson o altı cıl yaşadı,ondanson oda köşüp ketti.Şabay oneki onüş caslarında ekevinden de yetim kaldı ama avulda leşperlikte bek köp işlerde şalıştı.Öz basına olay kalgangamı ne avuldun kalkı onu er vakıt arkaladılar.Bikeler neler çamaşırın cuvdu,avuldakılar kış bolsa sırasıman konak ettiler.Askergede birge kettik.O acemi cerindenson İstanbul’ga tüstü.Askerliktenson onda üylenip kaldı dediler, birttaga avulga kaytmadı. Ertengi kün kündüz közümen avuldu kıdırganda körürsün ya men aytayım.Küntuvar betteki tuvarcatak’tın sırt betinde bolgan curtluk sizindir.Üyerdeki üyler neler cıgılıp curtluk bolup kaldı.
-Savbol akam dedi Akmanbet; atamman barabar bala ekende neler ettiniz esinde kalganlardan birevinde aytsana:
-Aytayım balam dep Elkaytar akay calpayıpturun oturdu: O vakıtlar yedi yaşlarında bolayıkmızdır.Akşam asın cegenson avuldun işine aralıkka oynamaga şıktık.Ava cıllı, ay carığıda baredi.Bizgede şerden anamdın tuvganları geldi.Olarman birge menimen akran İsak degen bir bala baredi.Kaydan tuyganbosa illada Atlanşık atlankonak oynayık dep tuturdu.Keşede bolganga başka oyunda oynalayıktay tuvul edi ya.Ne gadar sen bu avuldakı atlardın kimdiki ekenin,kaydiy atlar bolganın kaydan biliyiksin desemde tınlamay egesip oynayık degenge oynayıkka bolduk ya başka akranlarımızda keldiler.Sayıp karadık yedi balamız. Eki yak bolup oynamak kerek birevimiz dörtev birevimiz üşev bolsak bolmaydı.Ya bir yaktan birevimiz şıgayıkmız üşev üşev bolup oynayıkmız yada birev taga keliyik dörtev dörtev bolup oynayıkmız. Aralıkta bir kalavdın kuvusuna biz oturduk,karşıgadakı kalavdın bir kuvusunada karşıgada bolayık ballar oturdu.Birbirevimizge avuldan bir attı calınıman, manayındakı agıtmasıman, toynağıman,rengimen nesimen aytıp kimdiki bolganın sorayıkmız.Karşıdakılar bilse kelip cavurnumuzga miniyikler.Olardı özlerindin bolgan kalavdın kuvusunaşek tasıyıkmız.Olar bilamasalar bizdi tasıyıklar.Bu bılay ya ballardan birevide oyundan şıkmaga razı bolmadılar. O ara bir karadım Salim babaydın şeşmesindin kurnasından birev suv işipyatır.Bizde o yakka cuvuk bolganga onu körüp tanıp Şabay kelsene edep bakırdım.Şabay cuvuruklap keldi.Endiği bizde dörtev bolduk aydınız baslayık dedim. Aldında biz soradık,karşıgamızdakı dört bala bilalmadı. .Cavurnlarına mindik.Sıra olarga keldi olar soradılar,biz bilalmadık bu kerede olar bizim cavurnumuzga mindiler. İsak’ta oyundu üyrendi bolayık bek süyünüp basladı.Sorav sırası bizge kelgende Şabay bir attı anlatıp soradı ama karşıgadakılar bilalmadılar ya mende o attı iş körüp tuymaganga bilalmadım.Karşıgadakı balalar bilamadık kimdiki eken aytınız dep maga soradılar ya mende bilamay Şabay’ga türtüp aytsana dedim. O da olar bilalmadılar ya sen nege bilamaysın dep öpkelep şortayıp turup birşiy aytmay üyüne turva ketevuydu.Tamda oyundun zavklı cerinde bir kisi eksik bolganga bizde oyundu tasladık.Aydi biz oyunga tansıkmız ama konak bala tam üyrenyatkanda oyun buzulganga biraz kıynaldı ama kaytiyik. Ertengisi kün armanda düven aydagan atlardı suvgarmaga orta şeşmege aketkende Cumankul akaydın tektalikaga bir at cegip kasımdan yeşkenin kördüm.Cumankul akam bu attı canı alıpkoyu yoksam köbeveli algayyedi attı körer,Şabay’dın onu soraganın bilir edik.Bu cegüvlü atka arüv etip karasam keşe Şabay’dın aytıp soragan özlerindin atı bolganın oylap olardın atın bilalmaganımız üşün şortayganın oyladım.Yaa balam senin atan arüv edi ama kayerde kaytip öpkeliyiği,nege şortayayığı belli bolmaz edi. Taga köp şiyler bar ama olardıda ya men aytarman,yada menim akranım bolganlar saga aytarlar.
-Keş boldu biz kaytayık dep mıktar Esbergen ayakka turdu.Korucuda turganıman Akmanbet’te ne etiyim degendiy etip mıktarga karadı.
-Mında bizge konak bolup catakka kalsın dedi Şabiy.
-Yoook dedi mıktar.Konak avulumuzdun kisisi, avuldun konak üyünde konak etermiz. Mınavdan kış kelyatır,madem avulumuzdun kisisi üy kıdırıvlarında sıraman sıylarmız.
-Olay bolsun dedi Elkaytar kart.Ama erten ası üşün ya mında kelir yada biz konak üyüne ciberirmiz.
Aytkanınday bolsun atam, kayırlı keşeler dep mıktar.korucu,Akmanbet şıktılar üyden. Üşevi avuldun konakları üşün yasalgan avul üyüne bardılar.Bu eki odalı bir üy edi.Bir odasında cerde kasır üstüne cayuv salıngan,onun kenarlarına sıraman minderler tizilgen bir oda edi.Onun canasasında ayrı bir oda,ondada kuvuzunda bir cüklük,ortada bir peşka baredi.Üşevi o odaga kirdiler.İşi odun tolu peşkadı korucu caktı.Sorada cüklükten bir tösek tüsürüp cerge cayıp corkanman castıktıda tösektin üstüne tasladı.
-Avulumuzdun konak odası bu boladı,seni taslap üylerde konak eter edigama seni emen taslamayıkmız,ızının taga barekende,avulumuzdun kisisi bolasın ızının pitkenşek konak etiyikmiz,onunüştan avuldun konak odasında catkızayık dep tüsündük.Endiği keş boldu coldanda kelgensin,arıgasındır.Catıp yukla,erten seni kelip tabarlar.Kayırlı keşeler bolsun dep mıktarman korucu kaytttılar.
Mıktardın aytkanınday col erek bolganga arıpkoyu şeşinip tösekke kirip catkanıman yuklap kaldı Akmanbet.Erten tan atmayburun,aldında bir koraz sesi tuydu,sorada ezan keldi kulağına yarı uykulu ekende.koylardın şan sesleride tuyuldu bir ara,tösektin işinde avnayberip turayım endiği diyatkanda.Tinevin akşamüstü porta kapıdı aşkan kişkene bala kapıdı tıklattı.Turup kiyindi tezmentez Akmanbet sorada kapıdı aştı.Kişkene bala:
-Kart atam üyge bizge şakıradı akam,menimen keliyiksin.Kelmiyiktiy bolsan mında saga sıpra akeliyikmen dedi.
Keliyim olay bolsa dedi Akmanbet.Catkan tösekti corkanman birge türüp cüklükke özü saldı.Şantasında üyerde taslap şıktı.Aralıktı anavbir aralıkka aylangan cerde eki oluklu bir şeşme kördü.Suvu kurnasından tolup tolup şokrap akkan şeşmedin tasına karadı eski yazıman birrşiyler yazıvlı..Eski yazı bilmesede mermer üstüne yazılgan bu yazıdan şeşmedi yasaktan kisidin atıdır dep tüsündü.Kasında oga karapturgan bu kişkene balaga karap minyerde betim kolum cuvayımmı dep soradı.Onun birşiy aytkanına kalmay şeşmedin kurnasından şokrap akkan suvdan betin kolun cuvdu.Kişkene bala kasında, olardın korantalarına tuvra cönediler.Biryaktanda kisesinden şıgargan mendilge betin kolun sürttü. Akşam konak bolgan üyde gene üy kalkıman birge piyner.sızgırık,ayakşay, kıygaşaman erte asın cedi. Sorada avuldu bir kıdırayım dep Elkaytar karttan amanlık tilep şıktı.Atasındın avulu aynı şeer cerindekindiy aralık degen sokakları birbirevin kesken, kalavları kimi koray tegenegimen cabuvlu, azbarları bolgan korantlar edi.Bu korantalarda köbünşek eki kanatlı porta kapılar,birde kişkene, kisilerdin kiriyik kapıları bolgan ortasında üyleri,ambarları,koy sayaları,at aranları,araba tartılgan kakralarıman bir arüvşe avul bolganın körüp süyündü.Avuldun kenarında bek köp arman cer,olardın kaslarında cazdın künü kündüzleri oturulgan şalaşlar kördü.Avulda aralıklarda suvları turmay akkan üş tane şeşme,birde avuldun azakay ereğinde eki kurnasından tolup tolup suv akkan şeşme baredi.Bu şeşmelerde ekiser üşer oluk bolganın körüp,koylar,sıyırlar,atlar suv işedirler eralım dep tüsündü.Köp cer mera,egüvlü tarla bolganga terek yogedi ama er azbarda meyva terekleri baredi. Avuldun küntuvar betinde üyken meydanday bir cer körüp bu cerdin tömeninde kalavı nesi bolmagan köbeveli işinde üyler bolganı azakay tumalaklanıp kalgan cerden belli bolgan bir meydanda kollarında tayaklarman tumalak bir tastı tumalatıp oynagan beş altı bala kördü.Ne oynaysınız ballar dep soradı.İşlerinden birevi bu akayda birşiy bilmiymi ne degendiy etip betine karadı, sorada; Moş oynaymız akam,Moşul tayak ta dep aytarlar dep yene cuvurup anavbir balalarga kosuldu.Olarga karapturu ekende bu curtluktun bir kenarındakı kalavdın cıgık cerinden kolunda bastonuna süykene süykene şıkkan ak sakallı bir kart kördü.Kartka tuvra cuvuklap selam berdi.Kart akay arüv etip oga karap :
-Koşkeldin balam,közlerim bek cavlamaydı ama seni şıgaramadım kimlerden bolasın kimsin atın ne kaydan kelesin dedi.
-Menim atım Akmanbet,bu avulga canı keldim meni burungu vakıtlarda körmegesindir.Menim atam bu avuldan Cumankul’dun balası Şabay tanıysındır ya:

(CELMAVUZ) BEGALİ KART BILAY AYTTI

• Tanıyman ya balam akşam Badiy’din üyüne konak kelipkoyusun, erten torunumdan tuydum. Bizim Elgaytar’ga badiy dep aytarlar. Senin atan menden on yaş gadar kişkene bolayık.
• Atamdı tanıydı bolsan onun endiği anavyakka, köşüp ketkeni köp boldu. Onunüştan maga onuman yeşken birşiyler aytsana atam dep künge karşı oturgan kart akaydın canasasına oturup betine karadı.
• Yaa onday mı Şabay da cok boldu desene, basın sav bolsun saga Kuday uzun savluklu yaşav köstersin. Aytayım balam. Men o vakıtlar yirmi caslarında edim. Kıbladakı nadas yasap taslagan yirmi dönüm gadar tarlamızga kavun karbız ekkenedik. Tarladı da ot baskan şapa vaktı kelip geşyatır, tutasımız bostanga ketiyikmiz dep ayttı atam. Ertengisi kün şapalardı alıp bostanga ketiyikmiz ama aranda atlardın ciyik cemi kalmaganga orak vakıtınaşek beylikte nede otlatıp bagamız. Men de bostan şapasına ketiyik bolganga atlardı kim karap bagar eken dep tüsünyatkanda üyken akamdın esine senin atan Şabay keldi. Men ketip atandı yarın bizim köp işimiz bar sen bizim atlardı Beylik deresinde eki künlüğüne bagarsımı dep soradım. O da maga bagarman degenimen aşebosa erte kelde erten asın cep barabar şıgarmız dedim. Ertengi vakıtta bizge keldi. Erten asın askanada birge cedik. O ara kişkene akamdın bikesi Akmanlay cengem de korantada kalgan üşün akşamdan yasalgan sarbırmalardı sinimen bizge üyle ası üşün bir bezge orapyatkanda. Şabay’da oga menim asım kaysı bolayık cengiy dep soradı. O da, mına sarbırmadan saga da bererler dep bir torbaga saldı. Atlardan ekevin arabaga cegip anabirevlerin de arkanman arbadın arkasına tirkep bostan egivli tarlaga kettik. Atlardı arabadan tuvarıp keri kalgan atlardı birbirevine baylap Şabay’man beylik deresine ciberdik. Biz şapaga basladık arıp talıp üyle asın ciymiz dep işti taslaganda biz Şabay’ga beriyik sarbırmadı bermegenimizdi üyerde bolgan torbadın boş bolganından anladık ama sarbırmadı da cep pitirgenedik. Kişkene akam :
• Yav ülaan Şabay’ga sarbırma bermegenmiz de, üyerde onuman birge at bakkanlardan karnın toyguzurya Şabay bu pırtayavuyar ketip kalganday bolsa üyden sarbırma alıp oga aketiyim dep tezmentez cayav avulga ketti. Neşe sora beylik betten kaytıp keldi.
• Ne boldu akettin mi dep atam soraganda, atama, üyde sarbırma kalmaganın, tutasın bizge salganların, akşam üşün de cengemdin köbete pisiriyikke bolup başka as pisirmegenin ama tinevin keşeden kalgan maylı kalakayman biraz piyner saldı men de aketip Şabay’ga berdim em de bılay boldu Şabay dos dep basın sıypap keldim ama özü birşiy aytmadı ya şırayından biraz mıgayganın oyladım dedi. Biz akşamgaşek bostan şapaladık sora da atlardı ketip akel dep beylik deresine meni ciberdiler. Barıp karasam bizim atlar yok. Üyerde bizim avuldan at bakanlar da avulga kaytkanlar. Şabay’ga karadım o da yok. Üyerden emen yene cayav avulga bardım. Azbarga kirip karasam atlar aranga özleri kirgenler. Cengem şıktı o ara. Mına bizim atlardı eki kişkene bala akelip tasladılar. Nüşün ne boldeken av dep soradım. Şabay atlardı taslap avulga kayttı bizde üyerde kalmasınlar beyliktin korucuları kelip tutup aketirler dep avulga akeldik dediler. Şabay birşiy aytmadı mı dep soradım birşiy aytmay ekindige tuvra kaytıp ketti. Begali kayda kim alayık bulardı dep sorasak da indemiy ketebardı dediler. Men de korantadı taslap cayav kelalmadım, zatı kas kararganday bolganga korktum dedi. Niyse men eki attı alıp birevine minip bostanga kettim. Atamalar da cayav köyge kaytyatır ediler. Arabadı onda taslamay alıp keldim. Bu Şabay yene nege pırtayganeken ket şunu tabıp akelde yarın yene kerek. Akşam asın kelip üyde cesin bir calgız bala dep atam meni ciberdi. Catkan üyüne barıp şakırdım ya kelmiymen dep eristi ama basın nesin sıypap kolundan tutup akeldim. Atlardı taslap nege kayttın dep sormadık işbirevmiz. Ama oga Sarbırma bermegenimizge öpkelep pırtayganın anladık.
• Yaa balam atan Şabay arüv ciğit edi ama şalt pırtayır edi. Şimdi mına curtluk bolup kalgan cerde senin kart atandın curtudur. Kerbiş üyge karav keregedi. Atan asker ketip birttaga kaytmaganga korantanızda cıgılıp curtluk bolup kaldı.

Ekevi bılay laplayatkanda üyerde oynapyatkan ballardan birevi kaslarına kelip:

• Banaga üyge ketkenedim. Anam konaktı akşam asına bizge şakıradı. Men akşamga tuvra kelip alırman seni atam dep yene oyunga cuvurdu.
• Bu bala kim boladı atam dedi Akmanbet?
• Indırbay’dın balası, Indırbay senin atanman akran tuvuldur ya onun anası Uşkalak Köküy senin atandan üyken, emen emen biz akrandır.
• Savbol atam maga atamdan birşiyler ayttın. Maga öpkelemiyik bolsan birşiy sorayıkman: 
• Sor balam nege öpkeliyim saga dedi kart akay.
• Sendenburun üyünde akşam ası berip meni sıylagan Elgaytar akama Badiy dedin, şimdigi de akşam meni şakırgan Indırbay’dın anasına Uşkalak dep ayttın. Bizim avulda tutas kalktın bir lakabı barday keledi maga.
• Tuvra aytasın balam oga öpkeleniyik ne bareken maga da Celmavuz Begali derler. Cas ekende köp as ceredim onunüştan celmavuz dep ayttılar olayda kaldı.
• Menim atam Şabay’ga da birşiy diytaganmediler.
• Onu men aytmayım da saga atandın mındakı yaşagan künlerin aytıp birşiylermen tanıtkansaytın özün lakabındın ne ekenin anlarsın dep külevuydu kart Begali.

Avuldun bayır yagına tuvra ketip avulga biraz cogardan karadı. Dalıp ketti atasın közün aldına akelip. Bılay etyatkanda akşamdın kaydıy bolganın oylamay kaldı. Bir kişkene baladın kasına kelip :

• Atam bizge keliyiksin degenedim ya, aydı ketiyik, üyümüz avuldun tömeninde dedi.

Ekevi avuldun tömeninde bolgan bir korantaga kirdiler. Azbardın kişkene kapısından kirip karşıgasında bolgan üymen canasa askanaga tuvra cüryatkanda, orta casların tapkan bir bike şıktı askanadan.

• Koşkeldin akam, Menim atım Narbike. Indırbay’dın bikesi bolaman. Senin kelgenindi tuyup kaynanam Köküy kurtkaga aytkanedim. O köremen dep şakırttı. Özü iykki kartaydı, catalak boldu ya esi cerinde. Aranda atlardı cemlepyatır birazdan akayım Indırbay da kelir. Ke mında dep üyge aldı Akmanbet’ti.

Üyde bir tapşanda ak corkanın iyeğineşek capkan bir kurtka catırı edi.

• Anay yavsımı mına konağımız keldi. Dedi Narbike
• Yaa yavman yavman dep kelinine karadı kurtka. Kelin onu koltuklarından tutup tösektin işine turguzup cavurnuna eki castık süykedi.

Akmanbet barıp kurtkadın kolun öptü, amanlık soradı. Ondanson da canasasındagı şiltege oturdu. Keşikmiy Indırbay da keldi. Özün akelgen baladan biraz taga üyken bir balada kelgenimen üy kalkı tamam bolayık eralde dep tüsündü Akmanbet. Narbike akelip ortaga sıpra saldı akşam asın calpayıp oturup cediler. Kurtkaga da bir sinige salıp asın berdi kelini. Asların cepbolganson yene özün tanıtıp atası Şabay’dı kaytip bilgenin soradı kurtkaga Akmanbet.

(UŞKALAK) KÖKEY KURTKA BILAY AYTTI:

• Senin atan Şabay menden kişkenedir. Şabay’dın anası senin kart anan bolayık Menlikan bike de menden üykendir. Korantalarımız canasa bolganga kart anan Menlikan tatam sav ekende sizge köp barır edim. Kart anan bala tabıp loksa ekende anyaka köşüp ketkenson atanda kart atanda calgız kalavıydılar. Kart atanda keşikmiy anyak ketkenimen Şabay öz basına kaldı. Avuldun kaklı da bizmen birge onu köp karadık balam. O cıl bek kattı kış boldı. Karlar irip şimenler yeşergen künlerde edi. Men de cetken kız edim. Kün cılınıp şeşekler de şıkmaga baslagan vakıtlarda bilesimi bilmem biz Yavuryüzü’ne şıgarmız dedi. Akmanbet de bilmiymen degendiy etip eki iynin coğarga köterdi. Onu körgen kurkta da yavuryüzün aytmaga basladı. Yavuryüzünde tospa bayırına şıgarmız köbünşek. O künde maylı kalakay, sarbırma, ulkum, şilter, kolaş’tay nediy kamırasları yasalır, cımırtka da boyarmız. Cımırtkalardı birbirevine tokusturup soyup kamıraslarıman birge cermiz. Yavuryüzüne cas kenşekler, kıskayaklılar kişkene balalarman kızlar şıgarlar. Cayuvlarımızdı cayıp şimenlerdin üstüne otururmuz. Kişkene balalar da kızlar da şimenlerdin üstünde üyeri alşak bayır bolganga catıp tumalap (Cengilliğim özüme, avurluğum yavurga) dep aytarlar. Sora da dürkü aytıp cas kızlar oynarlar. Yavuryüzüne kartlar, akaylar bek kelmezler. Bılay bolur işte yavuryüzü. Biz cımırtkalardı da boyaymız ya. Sarıga boyamak üşün soğan kabığın kaynar suvga atarmız cımırtka sarı bolur. Kökke boyamagüşün de yene tospa bayırı bette bolup şimenlerdin arasında şıkkan Köküsburnu dep aytılgan ieşekti cıyar onu da kaynar suvga atkanıman pisken cımırta kök bolur. O cılda yavuryüzüne şıkmayburun anam kamırasların peşte pisirip azirledi. Cımırtkalardı da erten pisirirmiz ya küneveli köküsburnu cıynap akelseniz bolmaz ertenmen inin Köşali’men Şabay da ketip köküsburnu cıynap akelsinler dedi. Şabay da akşam bizde konak edi. O da aytılganlardı tınladı. O arada avuldun tuvarşısındın ötmek sırası bizde bolganga o da köküsburun şeşeklerindin taga begösmegenin ama bayırda birkaş cerde bolganın aytkanıman Köşali’men Şabay keşe ketip cıyayık dediler ya atamman anam karangıda ne köriyiksiniz dep cibermediler. Erte turup ketiyikke boldular. Keşe Şabay’dı cibermedik. As cep bolganson ekevi sokakka oynamaga şıktılar. Keş vakıt boldu karadık Köşali keldi ama Şabay yogedi. Şabay kayda dep soraganda, ekevi Aksüyek oynıyatkanda öpkeleskenler, Şabay öpkelep üyüne kirip catkan. Özü calgız bolsa da korkmaz, üyünde kalır edi. Nüşün öpkeleskenlerin soradım, inim Köali de culkulayıgı eki şeşek tuvul mu sen kelme depkoyu oga öpkelegen. Niyse erten anam Köşali’di turguzup ciberdi. Az sora Köşali kelip iş Köküsburun şeşegi tabalmadım, biz boyalı cımırta tokusturamayıkmız mı dep cılamaga basladı. Bosa bosun boyaganlarman avusturursun desekte tınlamay erisip şıgıp ketti. O ketkenson bir karadım kolunda beşaltı şeşekmen Şabay kelip maga şeşeklerdi berdi. Ne boldu nege öpkelestiniz desem de birşiy aytmay üyden şıgıp ketti. Ondan son üyrendik Şabay erte turup ketip Köşali’denburun Köküsburun cıynagan, zaten az bolganga biziki de şeşek tabalmay kelgen. Köşali’din sen kelme dep aytkanına pırtayıp bizge kelmedi. Senin atan arüv ciğit edi ama nege bosa soga pırtayır edi. Biz de abaylamay anlamay kalır edik.

Kurtka aytıp pitirgenşek keşe epiy boldu. Tısyaktan birevdin Indırbay dep bakırganı tuyuldu. Indırbay’da :

• Korucu Şomay keldi eralde dep terezedin perdesin aralap karadı.

Akmanbet de avuldun odasına ketiyigin oylap turdu. Kökey kurtkadan amanlık savluk tilep kolun öbüp kayırlı keşeler dep kayttı.

Erten asında bizge şorba işmege kelirsin dep ozgardı onu Indırbay’man bikesi.

Erte asına özü ketti Akmanbet’tin. Narbike’din pisirgen kalcomaş şorbasın iştiler yene koranta kalkıman. Bu kün kaytiyiksin dep soragan Indırbay’ga bilmiymen degendiy etip iynin silkeledi yene:

• Kış kelyatır ya tarlalarga tukum egip bolduk ama menim eski bavluklardakı on dönümlük tarlam kaldı. Men onda tukumga ketiyikmen, tarsıgadı bolsan seni de aketiyim, em o cakalardı körersin, zaten eski bavluk degen cerlerimiz begerek tuvul. Tarsıksan avulga cayav da kaytarsın dedi Indırbay. Sora da arandan eki at şıgarıp arabaga cekti. Eki atında arabadın arkasına tirkedi. Ekevi barabar Tospa bayırındın tömeninde bir tarlaga keldiler. Dörtlü aktarma temiri bolgan sabandın üstüne tukum sandığı salıngan, aldında eki kişkene tegerşik, artında olardan biraz üyken eki tegerşigi bolgan birşiy edi tukum ekken saban. Indırbay bir şuvaldan biyday tukumun sandıkka kuyup, atlardın ekevi aldıda, ekevi de olardın artında bolganday cegip aydamaga basladı. O arada aydalgan tarladın bas betindegi toprak araba colundun kıbla betinde sırasıman yüzüm bavları işinde de caprakları sararıp tögülyatkan terekler baredi. Sıraman ekiser dönüm edi bu cerler. Bular da bavluk eralım dep tüsündü Akmanbet. O ara bavluklardın arasından kolunda kişkene pışkıman bir kart köründü. Oga tuvra cönep kasına keldi. Koşkeldin balam kimlerden bolasın biyaklardan bolsan biliredim ama cat yaktın kisisine usaysın, kimsin kayırdır? dedi:
• Men de bu avuldanman akam, atım Akmanbet. Sizin avuldan Şabay’dın balası bolaman ama meni iş körmegenin tuvra. Kırk yaşımda septe kelemen atamdın avuluna. Akşam da Indırbay’dın üyünde konak edim. Akşamman erte asın onda cedik. Anası kurtka menim atamdı da, onun atasıman anasında tanıydı eken biraz lapladık birşiyler ayttı savbolsun.
• Uşkalak Kökey totamdın kasında ekesin olay dep tuyduk dedi kart.
• Nüşün oga Uşkalak diydiler akam dedi Akmanbet meragetip kartka karap:
• Özü endiği bek kartaydı ya cas kız, cas kenşek ekende bolur bomaz şiyden korkup bavallam bavallam dep aytkanga atı Uşkalak bolup kaldı. Arüv totamdır ya catalak boldu zavallı dep sora da Akmanbet’ke aylanıp:
• Ohooo dedi kart, sen bizim Şabay’dın ulusu mu?
• Olay ya akam dedi Akmanbet, şimdigeşek körmegen ata avulum kaydiy eken coklap körüyüm dep keldim.

Olar söylesyatkanda tarladın bu basına aylanıp kelgen Indırbay ayvanların toktatıp,

• Üyünde otur taga Otarbay akam kart kününde arıp talıp netip cürüsün bavluklarda.
•  Aytkanın tuvra be balam arıdım, araban da cayuv ne bar bosa mına cerge cayda bu ciğitmen laplayık men de biraz tınıslanayım dedi kart.

Indırbay arabadan bir eski cayuv alıp cerge caydı sora da atların aydap tukumun ekmege ketti. Ekevi cayılgan cayuvga calpayıp oturdular betlerin kıblada cıltıragan künge aylandırıp. Ondanson Akmanbet kart akayga aylanıp:

• Ohoo degenine köre menim atam Şabay’dı bilesindir. Onuman bolgan şiylerden birevi esindedir, aytsana maga dedi.

TÖLÜY) OTARBAY KART BILAY AYTTI:

• Tanıyman ya balam senin atan Şabay’man bala ekende birge oynadık, birge östük. O menden eki yaş gadar üyken edi. Askerge ketmiyburun men de canı cetme cas bolganga kızlarga nege ketmege basladım. Arman köterilgenson avulumuzda, cuvuk Nogay avullarında toylar bolur. Toylardın birevi pitip birevi baslar. Biz de toy toylap cüremiz. O künde Avaskan’man Esmambet’tin toyu bar. Avaşkan’dın atası bay kisi bolganga şerden, cuvuk avullardan birköp konak kız keldi. Biz de canı cetken camsız ya kelin kızdın toy pitkenşek kaşkan üyündün terezesinden tartılmaymız. Kızlar şalıp oynaydı biz de karaymız. Cumartesi künündün keşesi biz de kına keşesi bolur. Kızlar süygen caslarındın çınatay parmağına kına cağar. Onu da özlerindin işlegen şevresimen orarlar. Ertengi kün çınatay parmaktın yarısına gadar kına kızarıp şıgar. Şevredi de o cas atıra bolsun dep casırır. O kün kündüz şimdi atı kerek tuvul cuvuk avuldan bir kızman anlaştık. Kız maga keşe kel de saga kına salırman dedi. Men de o vakıtkaşek iş kına saldırmaganga bir süyündüm, bir kuvandım. Kına da o keşe kartlar bikeler neler catkanson salınadı ya men keşedi kaytip etermen dep cürü ekende Şabay’ga ayttım. Kaydiy boladı sen kına saldırgansındır magada ayt ne dedim. O da bolur dep işte terzedin tübüne kelirsin, üyerde ayatta üyken kızlardan kelindin tuvganı ya da areti bir kız bolur oga kına saldırayık kızdın atın aytarsın. O kız üşküyge kirip onu şakırır. Makıl bolsa o kızkelip kına şanağından kına alıp çınatay parmağına cağıp aldında bir bez, onun üstüne de işlegen şevresin orar, sen de bu arada ne konuşayık bolsan konuşursun dedi. Ama bizim bir korkumuz bar bu kızkaşkan üydün kisisi bolgan Canıbek akay bekyaman akis birevsi. Birşiyge akislenevıysa bu keşe kına mına yok deviyar. Sora da biz kaytermiz dep tüsündük. Şimdi de onday ama biz cas ekende taga da köp bolur edi. Kartlar bolmaz dep birşiydi ayttımı kimse illa bolsun diyamaz edi. Aman Canıbek akamdı kaytsekte üyden erekke akettirsek dep tüsündük. Canıbek karttın bikesi Tatuviy kurkta da begarüv, cuvas, cas cavkan ne aytsa onu yasagan bir kurtka bolganga oga barıp ayttık. O da siz kıynalmanız men onu alıp bu keşe karındasımdın üyüne catmaga aketirmen degenimen biz de endiği kına üşün korkayık birşiy kalmadı dep süyündük. Niyse keşe cıyında bu kız maga köbete ciberdi. O ara karadım senin atan şabay’ga da köbete kelgen. Kimden Şabay abiy dep soradım ya külse de kimdem kelgenin aytmadı ama keşe oga da birevdin kına salayığın oyladım. Cıyın darkalıp cas kenşekler, başka kızlarman, canı cetme balalar neler üylerine kaytıp cattılar. Tam biz kına caktıramız diyatkanda, şimdi yene atın aytmak tuvra tuvul, kınaga kalgan kızlardan birevsindin kişkene inisi kelip: Anam bike avurdu, tatamdı şakıramız dep terezeden aytkanıman kızlardan birevi tezmen tez kiyinip şıgıp inisimen birge üylerine ketti. Mendenburun birkaş cas sırasıman terezege barıp kına caktırıp boldular. O ara sıra maga keldi, men de terezege baryatkanda azbardın kişkene kapısından bir karaltı köründü. Kapıga tuvra bir kütüktün üstüne oturgan caslar turup kaşmaga basladılar. Men ne bolganın abaylamay kızdın atın aytayım diyatkanda, karaltıdın kolunda baston tayaktı köterip : 
• Men kına ne yok degenedim, keşedin bir maali boldu erten kelin tüsüyük kaytınız endiği degen Canıbek karttı körüp

Terezedin aldından kalavga tuvra kaşıp, şorşup kalavga minip azbardın anyagına tüstüm. Mendiy caslarda kapıdan neden şıgıp kaşkanlar. Aldıngı aytkanımday kartlar keldimi caslar kızlardın bolgan cerinden kaşıp üyerde tabılmaz ediler. Niyse Canıbek karttı kaytar dep aralıkta bir kuvusta bekledik ama bir kırlı kart akam üyüne kirip catmaydı. Kolunda bastonuman özündün üyündün aldına şonkayıp oturdu. Üyüne kirip catarmeken dep arada kalavdın artından casırınıp karadık ama onun artından kelgen Tatuviy kurtka kir üyge dese de akislenip kirmiy oturdu. Eki kart birbirevlerine egesip birşiyler aytsalar da bu Canıbek karttın tutakayları tutup akislenip bir kırlı üyüne kirmedi. Ogaşek de tanatıp ortalık ağarmaga baslaganıman kına salınayık vakıt yeşti. Biz de azakay cantayayık dep üylerimizge kayttık. Zere ertengi kün kelin alınayık, kiyev kapalayık, küres bolayık, at şabıstırılayık. Ortalık carık bolganıman kına ne cağılmaz edi. Biz o keşe kına caktıramay kalganga begösestik ya men bu karttın nüşün tanga cuvuk turup kelgenin üreniyim dep toy pitip betaşar ne de bolganson Tatuviy kurtkadın kolun öbüp soradım. Megersem o keşe bizim Şabay’ga kına salayık kız inisimen üylerine kayttı ya Şabay abiyim oga inanmay kına cakmamak üşün akranları oga oyun yasaganlar bellep, kızga da soralmaganga tuvra Canıbek akaydın konak kalgan üyüne barıp bek köp cas senin azbarında cıyıldı degenimen zaten uşkalaklanıp bikesine ösesip catkan Canıbek kart kelip bizdi kuvup kınadı da saldırmadı. Tuvrasın bilmiy özündün akranlarına öpkelese de yene pırtayıp bılay yasagan. Ettengisi kün de sorakı künlerde de birşiy aytmadı ama biz onun Canıbek akayga barıp aytkanın oyladık. Yaa balam senin atan arüv kisi edi ama nege pırtayganı, nüşün pırtayganı belli bolmaz edi.

• Arüv boldu seni körgenim, cas künüm, senin atan közüm aldına kelevıydı, tınıslandım da. Men endiği avulga kaytayım. Taga mındasımı balam dedi kart.
• Mındaman akam, seni körgenim arüv boldu. Atamdan maga birşiyler ayttın. Bu kün kayttin, kimmen söylestin dep mıktar ne sorasa kim dep aytayım.
• Menim atımdı tuydun Otarbay ama maga töliy Otarbay derler. Kişkene ekende kulağımdan suv aktı, men de işime kelmegenlerdi tuymayman az esitemen dep aytkanga atım Töliy bolup kaldı. Sen indeme menim kulaklarımda kartaysam da birşiy yok arüv tuyaman. Aydı savlukman kal balam dep turdu kart kolunda pışkı, avulga tuvra cönep ketti. Akşam bolmay tukumdu egip boldu Indırbay. Sora da birge avulga kayttılar. Akşam konak odasına sinimen as akeldi bir kişkene bala. Etengi kün yene korucu Şomay şorba akeldi birge iştiler konak üyünde. Kusluk vakıtı bolmay tuvar catak bolgan cerge tuvra ketti Akmanbet. Atasındın curtu üyerde bolgangamı ne başka cerge ketmiy tinevinkindiy onda bardı. Tuvarşı özündün caslarında birevsi edi. Avulda onun kelgeni tuyulganga koş keldi ayttı kasına kelip. Sora da:
• Menim atım Azamat, avuldun sıyırların bagaman, tuvarşı Azamat da dep aytarlar. Bu kün biryaka ketmiyik bolsan men mallardı Karadere betke aketiyikmen menimen birge kelesimi dedi.

O ara Akmanbet’tin ayaklarına karadı, boyalı neli bolganın ıstanında canı bolganın körüp. Tuvarlardı kaytarıpyatkan bir kişkene balaga:

• Tuvarlarga karaytur biz mına akanman üyge barıp keliyikmiz dep üyüne tuvra cönedi. Akmanbet de birşiy ne soramay onun artından cürdü. Bir üyge kelip kirdiler. Azamat bikesin şakırıp:
• Mına akay menim akranımday körünedi. Şabay akamdın balası eken. Boyu ayağı nesi de maga tendiy körünedi. Menim cizlavet lastiklerimmen, künde kiygen ıstanımdı akelşi dedi.

Bikesi koşkeldi aytıp üşküyge kirip kolunda bir ıstanman kelgenşek Azamat bir şip lastik akelip kiy degendiy etip Akmanbet’tin aldına saldı. Lastiklerdi kiyip karadı tamam ayağına uydu. Sora da bikedin akelip taslagan ıstandı alıp üşküyge kirip özündün ıstanın şeşip Azamat’tıkın kiygenimen boldu endiği tamam kırga ketiyikke usadım ya dep tüsünüp küldü. Ayatka şıgıp lastiklerdi de kiygenimen ekevi tuvarcatakka tuvra kettiler. Tuvarda birköp sıyır, tana baredi. Bir de buga bolganın kördü Akmanbet. O ara üyerden koluna bir şıbık alıp avuldun işinden künbatar betke tuvra tuvarlardı kaytarıp akettiler. Aldında deveci bayırın geşip Kelkaya’ga tırmastılar. Ayvanlardı egüvsüz meradan otla otlata Kelkaya’dan tömenge bir derege tüskende mal yene merada cayıldı. Şokrap akkan bir suvdun basında oturdular. Oturup biraz tınıslanganson:

(Tuvarşı) Azamat Bılay Ayttı

• Men senimen akranman ya atan Şabay’dın atın avulda köp tuydum. Menim atam Köşerbay’man akranmı ediler yoksa o ondan üykenmedi bilmiymen. Menim atam Köşerbay, tarlası, atı nesi bolmagan carlı bir kisi edi. Olay bolganga oda kartayganşek mendiy tuvarşılık yasadı. Atadan kalmagan, kaynatadan kalmagan carlı kisi bolganımızgamı ne men de avuldun tuvarın bagıp tuvarşılık yasap cüremen. Biyerge Karadere dep aytarmız. Mına basına oturgan bu kaynak suvgada biz Karbızpınarı diymiz.
• Begarüv işte savbol meni mında akeldin, süyündüm. Senin atan Köşerbay anyaka ketmiyburun saga birşiyler anlatkandır atam Şabay’dan ötürü dedi Akmanbet.
• Aytaredi ya, esimde ne gadarı kaldı bilmiymen. Kalganı gadar aytayım olay bolsa. Menim atam avuldun tuvarların bagadı ya. Künlerden bir kün cuvuk avulda tatasındın kızındın toyu bareken. Toyga ketmese bolmayık, tuvarlardı taslasa kim bagayık diyatkanda, o vakıtkı mıktardın kaberi barya toy bolayığından. O toyda kız mı kaştı, kiyev bolayık baladın mı acele işi bar bilmiymen issi bir vakıtta, arman ne köterilmiy bolgan. Niyse mıktarman atam, Şabay akama kelip üş dört künlügüne tuvar bagarsımı degende Şabay akamda bolur depkoyu. Atamalar toyga kektenler Şabay akamda tuvarlardı alıp bakmaga ketken. Avuldun merası köp ya şimdikindiy bir kün Akbayır’ga, bir kün Beylik’ke işte bir Darren’men tospa betke otlatmaga aketeilir. O künde bu şimdi oturgan cerimizde bolgan Karadere’ge akelgen tuvardı. Tuvar biryaka ketse avuldun bızavşısı da sıyırlardın emşegin emmesinler dep onun terskaytındagı cerge aketiri edi yene şindikindiy. Bir de bizim avulda, korucu, imam, tuvarşı, bızavşı akkı arman vaktında biydayman ödelir. Bagılgan malga köre mal kisisindin üyünde de akşam asın cer tuvarşı, bızavşı, bir de koy şobanları. kündüz üyle asında bir torbaga tüyüp yene bakkan kisilerge bererler. Üş dört kün tuvar bagayık ya Şabay akam o kün bakkan, akşam tuvardı avulga akelip üylerine darkatkanson o kün as sırası Kudayberdi akaydın üyünde eken. Askanada akşam asın cep bolganlar. Kuyulgan şaylardı işipyatkanda Kudayberdi akay :
• Armandı kötermege keş kaldık, mınavdan cavunlar baslasa kaytermiz, sonuna keldik ya eki armanımız kaldı onu da kayırlısıman köterip alsakta ziyan ne bolmasa dep laplaganıman. Eki balasıman bikesi de:
• Yok be taga cavun ne cavameken, ava da begissi köterirmiz dep aytıp lapka karıskanlar. Olardı tınlapyatkan Şabay akam da:
• Men tuvardı bu kün Karadere’ge akettim. Ava begissi edi aytaknınızday. Avadın issisinden mi ne tuvarlar suvdu işkenimen otlamay, bazı tereklerdin salkınına cattılar. Men de tereklerden birevindin salkınına cantaygan edim,yuklap kalgaman. Uykumda tüs mü kördüm yoksa yanganson kün mıyıma ötkenge mi ne bilmiymen deredin işinde üyerde bolgan kuru koray tegeneklerin cıyıp üygen bir şingene bikesi kördüm. Bu bike şalbarındın kisesinden bir kipret şıgarıp kuru tegeneklerdi tutastırdı. Men de ne boladeken dep kasına bardım. Kaytesin şu bu issi avada ne ot cagasın demege kalmadı. Sen bu issige karama biraz sora cavun cavayık ava suvuganday bolsa cılınırsın dep aytıp coytuldu. Közümdün kapakların uykalap karadım bike cok ama cıyıp cakkan tegenekleri de emen canıp bolup, külleri kaldı. Tuvra mı yoksa mıyım mı avustu mıyaylan mı boldum dep ayağımman türtüp karasam cangan ottun külleri turu. O ara küntuvar betke bir karasam Ardışlık tavındın töbesinden bir kara bulut, bir cel şıktı. Celmen birge bulut köbüydü. Ne boldeken men uykudan yanmadım eralım dep tüsünyatkanda bulut menim bolgan cerime tuvra kelip Karadere’ge bir cavun kuydu. Terek astında bolsamda suvlandım. Keşikmiy kıbla betten mi esti ne bir cel şıktı buluttua kasabaga tuvra kıbla betke kayıp cok boldu. Siz körmediniz mi dep aytkanıman. Kudayberdi akaydın eki balası :
• Canım biz arman cerdemiz, onday birşiy bolsa köreredik. senin mıyına kün ötüp tüsten yanalmay sandıraklap koyusun degenler. Eki kelini de aralarında indemiy sıbırdasıp külgenler. 

Şabay akam da siz Karaderedi kaydan körüyüksünüz arada Kelkaya bar. Onunüştan köralmagasınızdır. Men sizge örtük mü ayttım dep üyerden turayık bolganda. Şabay akamdın şortayayıgın oylagan Kudayberdi akay:

• Canım ne olay aytasınız, Şabay’dın aytkanı tuvrada bolur, Bizim avuldan Karadere’ge cavgan cavun caz kününde körülmez belkim. Kış kününde kökte bulutlar tutas bolur ama caz kününde bir cerge cavup yeşer desede eki balasıman bikesi :
• Avulga cavun cavmadı, caz cavunu bir cerge cavup ketti diyik ama kökte bulut kararganında köreredik dep Şabay’dı ötürük aytadı degendiy etip külgenler.

O akşam Şabay akam indemiy birşiy aytmay turup şıkkan. Üy kalkı onun artından külüp kalganlar. O keşe toy bolgan avulda konaklar neler oturup cep bolup catayıkka tuvra toy üyüne kelgen Şabay akam. menim atamdı tabıp:

• Akam men tuvarga ketmiyikmen, sen kelip tuvarındı özün bagıp otlat avuldun tuvarı üyünde ne de kalmasın dep, keşe kaytıp avulumuzga tuvra cürebergen.
• Yav balam ne boldu toy yarın pitiyik, onu da pitiriyim de olay avulga barayım dese de ekşip pırşıp ne bolganın aytmay illa da keliyiksin degen. Atam da onun birşiyge öpkelegenin oylap karındasına aytıp avulga kaytkan. Ettengisi kün tuvar bagıp akşam as sırasına atam Kudayberdi akaydın üyüne barganda üydün kalkına ne boldu da Şabay’dı öpkelettiniz degende akşam asında söylesivlerdi aytkanıman atam ne bolganın oylagan ama Şabay akama birşiy aytmagan. Aytsa da zaten Şabay akam nege öpkelegenin işbirevge aytmaz eken. İşte bılay kardaşım Akmanbet. Men senin atan Şabay akamdı tanımam, işte körmedim. O asker kektenson men tuvupkoyuman ama menim atam Köşerbay onun üşün begarüv cigit edi ama nüşün, nege, kayvakıt pırtayganı belli bolmaz edi dep aytkanedi.
• Bolsun dedi Akmanbet, aydı ekindi avdı kas kararmay avulga barayık, menim de iynimde üş künlük sakalım boldu. Kasabaga ketken birevmen birge ketip sakalımdı şaşımdı kırktırayım diymen. Ketken kisi bolur ya dedi Azamat’ka:
• Ketken bolurya maga kalsa yarın bizim avulga cuvuk avuldan belber Karaydar keliyik oga kırkılavıyarsın ya yene de özün bilirsin degenimen o kaydiy şiyeken dep söylendi özözüne. Tuvarlardı kaytarıp keldiler ekevi avulga. Azamat’tın üyünde kiygen lastik ayakkaplardı taslap ıstanın kiyip konak odasına keldi Akmanbet. O ara mıktar Esbergen kolunda sinimen ciyik birşiyler akeldi. Ekevi birge akşam asın cediler. Keşe avuldun kavesine şıktı. Birkaç tas basamaklı, kerbişten yasalgan bir kişkene ocağı, töbesinde bir löküs lambası cagıvlı, eki üyken terezesi bolgan, işinde duvarındın üş yagına takta oturak yasalıp duvarga kakgılgan, altı yedi takta masalı masalardın bir yağı takta sıraga canastırılgan, üş yağına da takta sandalyeler salıngan bir kave edi. Kapıdan işkerge kirgende üstü meşindiy birşiymen tösevli bir koltuk baredi ya eralde belber koltuğudur dep tüsündü. Avulda körmegen kisilermen tanıtsı, söylesti. Ertengi kün sebelep cavun cavyatkanın körüp avuldun kavesine bardı. Kaveci Bayşora akay üyünden piyner nediy aslar akeldirdi, barabar cediler. Şay işip oturu ekende kolunda kara bir körüklü şanta, kisidin iyeğine keliyik ceri ketik bir şanak bolgan birevsi kirdi kavege. Kaveci ocaktan onu körüp:
• Koş keldin Karaydar, cayav keldin mi kayttin dep kater soradı.
• Koşbulduk Bayşora, cayav keldim ya colda sebelegen mına cavun menia azkay suvladı.

Mınavı kim degendiy etip Akmanbet’ke karadı. Koş keldin biyerlerden tuvulsun, kayerlisin kimge keldin dep soradı. Akmanbet de kim bolganın, kaydan kelgenin burungu soraganlarga aytkanınday ayttı. Olar söylesyatkanda işkerge kolunda bastonu, sakalları appaşık bir kart kirdi:

• Karaydar balam bireki kün keşiktin bıgay, koş keldin bakalım dep belberdin koltuğuna oturdu, bu arada.
• Yav Bayşora, bizim Şabay’dın ulu kelgen debayttılar. Bir körgeyyedim dep de keldim ya mına Karaydar’dı körgenimen kırkılayığım esime keldi. Sora torundu ciberip üyge şakırtırman diymen.
• Közlerin endiği iş cavlamaydı senin Mıradasıl akam mına kuvustakı oturgan ciğitti köralmadın eralım. Dedi külüp Bayşora:

Muradasıl kart taga cerinden turmadan terezedin aldında bolgan masada oturgan Akmanbet cerinden turup belber koltuğunda oturgan kart’tın kasına kelip, kolun abüp:

• Menim atım Akmanbet, Şabay’dın ulu bolaman, soragan kisin menmen atam, kaytesin arüvsün mü dep bir takta sandalye canastırıp karttın kasına oturdu.
• Koş keldin balam, casım seksendi yeşti. Şükür kudayıma savluğum arüv de közlerim bek cavlamaydı onun üşün seni bilalmadım. Kaytesin balam İstanbul’dan kelgenindi tuydum bir köriyim dedim.
• Koşbulduk savbol atam sen kimlerden bolasın kim diydiler. Atam Şabay’dı bilesindir. Onun balalığından caslığından bilgenlerin bar bolsa aytsana dedi Akmanbet:

(SAK) MIRADASIL KART BILAY AYTTI

Atandı begarüv bilemen balam. Menim atım Muradasıl. Maga sak Muradasıl dep de aytarlar. Atandın sav bolmaganın tuydum. Kaytkanda menim atımdı aytsan süyünür edi ama endiği bu dünyada yok. Uykum bek sak bolup, uykuda ekende azakay birşiyden yanıp turganga atım Sak bolup kaldı. Senin atan menden kişkenedir. İstanbul’da öksensin ya bizim bu avuldun leşperliklerin bek bilalmazsın. Bizim bıyakta köbünşek arpa biyday culap nediy şiyler egermiz. Pancar da egilir ya, köbünşek bu aytkanlarımdır egilgen şiyler. Biydaylar bolup şalınayık vakıtı keldimi tutas kalk orakka şıgar. Dört at cegilip aydalgan orak makinalarımız bardır. Bu makinalarman egindin osallığına, on boluvuna köre künde otuz kırk dönüm cer şalarmız. Dört attın ekevi adlıda, ekevi de onun artında bolur. Arttakı eki attın telbigesi makinadı aydağan kisi de bolur biz oga cay’da oturgan dermiz. Makinadın artında da kolunda senemken oturup pışaklardın pışıp, capalaktın aylanıp üygen biyday sapların arkaga cıynagangada makina artına oturgan dermiz. O şalıngan biyday nedi cıynaganson senemken türtüp tarlaga atar olargada bakla dermiz. Bu aldındağı eki attan birevine de kişkene bir bala miner. Avur kisi minmez şünküm mingen bala cengil bolganga bu eki at pütün kün cürgenge arımasınlar dep cengil kişkene bala mingizilir ama bu bala azakay dalavıysa makina başka yakka ketken üşün bek kişkene bolmay birazda canay soyu bolur. Avkir, savlemiy soyların bek mingizmezler o atlarga. Bulardı sen bilalmazsın dep ayttım. Keliyik senin atanman birge esimde kalganga. Senin atan Şabay da calgız bir bala bolup o vakıtlar dokuz caslarında boladır bıgay. Biz de kişkene bala bolmaganga. Orakta at minmege, oraktan son da düven aydamaga Şabay’dı tuttuk. Orak vakıtı bolup egilgen cerlerimizdi şaldık ama bir otuz dönüm gadar şalınayık cerimiz kaldı. O vakıtta altı atımız bar dörtevin orakta makinaga cegemiz. Ekevimin de bir künden burun şalınıp bakla bolgan cerdeki eginlerdi şiren yasaymız. Şalıngan künde yasamak keregedi ama cayda atam oturup, arkada da inim oturganga men bir basıma şiren yasap cetkizalmadım. Atam da kas kararyatır, ertengi kün şiren yasarsın degenge üyge kaytkan edik. O kün ağılaldın da bolgan tarlaga ketiyikte erten asın ciyatkan Şabay:

• Aldıda menim mingen toruidiş begarık, valla kötüm cara boldu, maga minderdin cünü köp soyun salsana dep anama aytkanıman, menim bikem biz cönemiyburun üyden arüv kabargan cünü köp bir minderdi arabaga saldı. Arabaga minip şalınayık tarlaga bardık. Bizim agılaldı degen cerde şeşme, suv bek yok. Üyle ası ciyatkanda atlardı suvgarmaga metiy salıp, metiydeki suvdan berer edik ama o kün kalay boldu bilmiymen metiymen suv almadık. Birevgemi berdik ne yeşmiş kün bilamayıkman. Üyle asın cep bolganson atam; mına ayvanlardı Şabay’man ekeviniz aketip Taslısuvat’tan suvgarınız. Sen koluna senek al da tinevin şalınıp şiren yasalmay kalgan akbayırdakı tarlaga barar şiren yasarsın, keri kalgan beş attı da Şabay alıp akelir dep bizdi ciberdi. Atlardı arkanman moyunlarından baylap birer tanesine de minip aketip kocasuvdun Taslısuvat degen cerinden suvgardık. Atlardan birevine men minip şiren yasamaga kettim. Menim mingen atım da arık bolganga o ara Şabay’ga salıngan minderdi astıma algaman. Şabay da keri kalgan beş attan birevine minip şalınayık tarlaga ketti. Men şiren yasap tarlaga kelgenşek ekindi avdı. Men kelgenşek tarla şalınıp piktendir dep tüsündüm. Bir de karasam Şabay aldıda ama aldıdakı eki at tüz aydalmagan üşün bek köp calın kalgan, Atamalar olardı şalmaga aylanıpyatırlar. Atam kızıpkoyu ama Şabay’dın şalt öpkelep kıyşavıyganın bilgenge birşiy aytmaydı. Niyse akşam boldu oraktı pitirip üyge kayttık. Şalınayık başka cer kalmaganga orakta pitti ama baklalardı ertengi kün kelip şiren yasarsınız dedi atam. Sen senemken üyüp şiren yasarsın, Şabay da tögülgen saplardı tırnavuşman cıyar dedi. Ertengi kün erte asına Şabay’dı bekliymiz ama bir kırlı kelmedi. Atam da; Yav bu bala nege kıyşaydı yene bilmem. Atlardı suvgarıp kelgenson arüv etip aydamadı, bir anyaka bir mınyaka aydap calın tasladı ama öpkelemesin dep birşiy de aytmadım. Marazlanıp netmesin ketip şuga kara dep meni ciberdi. Üyüne ketip şakırdım ma ses şıkmadı, kapıda kirtli tuvulya işkerge kirip karasam tösekte catırı. Maraz boldun mu kayttin dep soradım ama birşiy aytmadı. Ekevmiz tinevinki tarlaga ketiyikmiz şiren yasalayık, sen de tırnavuş tartayıksın ya desem de, tösekten turup kelmiymen degendiy etti. Biz özün süyer edik, nege kelmedin dep soramadım şünküm birşiyge mıgaygan bolsa soraybersen taga köp mıgayır iş kelmez edi. Onu bilgenge; men kel artımdan dep üyden şıgıp kettim. Neşe sora Şabay keldi ama atam üy kalkına, sakın birşiy aytmanız oga dep tembiylegenge birevmiz de nege kelmedin ne dep soramadık. Arman pitip kış kelgenson akında alıp bizden ayrıldı. O ara menim bikemdi de cenge cenge dep süyer edi. Bir akşam üstü as cep bolganson bikem ayttı. Menim oga salgan kabarık minderimdi atlardı suvgarmaga aketkende sen mingen atındın üstüne salıp oturgansın. Oga da yene bastırılıp calpak bolgan minder kalgan biziki oga öpkelep ertengisi kün kelmiyikke bolgan ama sen üyüne barganga, bir de men oga canı kelinlik minderlerimden birevin salganga cayıp keliyikke bolgan. Yaa işte balam senin atan arüv cas edi, arüv bala edi ama nege, nüşün pırtayganı belli bolmaz edi.

Kart aytıp bolganson belber Karaydar onun şaşların kırkıp sakalın tıraş etip bolgan edi. Belberdin koltuğundan turganson. Akmanbet onun kolun öbüp, savbol atam dep amanlık savlık tiledi. Sora da özü belberdin koltuğuna oturup uzagan şaşın kırktırıp, sakalın tıraş ettirdi. Sora da belberge avuldun akayları nesi kelip tıraş boldular. Mektep darkalganson şaşları uzagan ballarda kelip kırkıldılar. Belberge kim kelse işi pitkenson para bermedi. Akmanbet şıgarıp parasın berdi ama başkalarındın para ne bermegenin körüp belber Karaydar tınıslanganda nüşün para almaganınsoradı :

• Men dedi belber; bıyakta dört avuldun tıraşın avul avul kıdırıp yasarman. Para ne almam ama arman vakıtı kelgende bir kış tıraş bolganlar ya para bererler, ya da biyday ne bererler. 
• Eee dedi Akmanbet külümsürep, kim ne gadar tıraş bolganın kırkılganın kaydan biledi. İş itiraz etken bolmay mı?
• Bolmaz dedi Karaydar, şindigeşek iş bolmadı. Bizim biyerlerdin kisisi begonday şiy bilmez, azakay savlemiymiz mi ne, ne aytsan bolur dep öderler arman vakıtında.

Akşam bolganda korucu Şomay akay keldi kavege. Keşikmiy de eki bala kollarında işi as tolu sinimen keldiler. Akşam ası üşün kavedekiler üylerine darkalganga kavecide olarga kavedi taslap akşam asın cemege üyüne ketti. Belber Karaydar’man ekevi kavede masadın üztüne sinilerdi salıp akşam asın cediler. Olar cep bolganson korucu sinimen şanaklardı alıbaketti. Keşikmiy kaveci Bayşora keldi. Birer ekiser akaylarda kelip oturdular. Karaydar yene kırkmaga, tıraşka basladı. Tıraş bolganlar neler üylerine kaytkanson Karaydar’man Akmanbet avuldun konak odasına kettiler. O ara cattılar ya ekevi de bir kırlı uyklayamadılar. Karaydar bu ara:

(SILPETEK) ÜZLÜKAN AYYİY BILAY AYTKAN

• Men dedi bu avuldan tuvul, canasadakı cuvuk avuldanman ama bizim biyakta tutas kalk birbirevin tanır. Menim anam Üzlükan bu avuldan, naşagam, kartabam baredi ama tutası anam rametlidiy anyaka köşüp kettiler. Sak Murdasıl akama, atandan birşiyler ayt dedin ya yukumuz kelgenşek men de saga anam Üzlükan’dın senin atan Şabay üşün aytkanlarından, esimde kalgan birevin aytayım dep rametli anayım bılay aytkan edi. Sizin atanızman birge öskendiy östük. O askerliğin yasap kelgenson maga seni ayttırayım üyleniyik dedi. Atasın, anasın nesin tanıymız, olar da bizdi tanıydılar ya. Bir kün bizim üyge menim üşün cavşı ciberdi. Kısmet eken söz kesilip cavluk ne berildi, nişanlandık diyatkanda armanlar köterilip pancar ne de sögülüp bolgansan kışka tuvra toy künümüz kararlastırldı. Şabay da bolsa bolsa onbeş caslarında canı cetiyatkan cas edi. O vakıtlar bir üyge konak kız ne kelse o üy kisisi cıyın yasar. Cıyınga kızlar cas bikeler kelirler ama cas bikeler kızlardın arasına kosulmay kenardan kararlar. Caslar da üyerde bolup dayre dümbelek şalıp oynagan kızlarga kararlar. Bu arada cuvuk avullardan cıyındı tuyup o avuldun casları keşe kelirler ama cıyın yasalgan avuldun caslarından birkaşı, kirsinler dep özlerine makıl bolmasa cat avuldun casların tıkmaymız deperisip tıkmazlar. Bizikiler de onda ketse bu kerede olar tıkmazlar. Bazı da tanıgan bilgen tuvgan ne bolsa cat avuldun casları kirerler. İşte bu adetimiz şimdide bardır. Bizim toyumuzdan eveli arman vakıtı şimdi bizim avuldun caslarından üşevi anamdın avulunda bir cıyınga kelgenler. Özlerindin tuvganlarından bir cas tabıp cıyın cerine kirermiz degenler ya o vakıtta bulardın köriyik casındın işimi ne bolupkoyu, üyerde yogeken, tabalmaganlar. Keşelermen onşa coldan keldik birşiy bolmaz, bir kenardan karangıdan karavıyayık dep cıyın bolgan azbarga kirip karangı bir cerde kızlarga karıyatkanda. Üyerde cuvuruklap cürken ballardan birevsi olardı tanıp koşkeldin degen ama bu avuldun casları da olardı körgenler. Tutası nege keldiniz dep azbardan şıgarıp kuvup cibergenler. Ondan son bizim avulda bolgan cıyınlarga da bu avuldun casların tıkmaganlar. Töbeles ne bolmagan ama aralarında bu cıyın üşün cavlık bolup bir kırlı barışmaganlar. Anayım tekrar laptı aldı. Diyatkanda bizim toy basladı, şalgılarman nemen üyleniyik kız atasındın üyünden şıgarılır ya bizde şıgıp tpy pitkenşek kalınayık üyge bardık. Dört kün kızlar o üyde catıp turup şalıp oynar, dört kün cıyın bolur. Caslar da onda kelip kızlarga kararlar. Bu cıyın vakıtında atanızdın avulunda da toy baslap ul yaktın toyu bolyatkanda ul yaktın avulundan caslar bir araba bolup kızyakka cıyınga keldiler. Menim akayımda barıp kaynımdı tabınız sizdi o cıyın cerine kızlarga tıgar dep selam aytıp cibergen. Caslar kelip Şabay’man akran bolgan inim Koylubay’dı tabıp, enişten bolayık kiyev baladın selamı bar bizdi kızlarga aketsene degenler. Olar inime aytkanda akranı bolgan üşün Şabay da üyerdeken ekevi kelip maga kelin bolup barayık avulundun casları keldiler, sen de bizim avuldakılarga aytavıy da kirsinler dediler. Men de barayık cerimdin kisileri ya birşiy etmez dep bizim caslarga ayttım. Kelip kirdiler, kızlarga karadılar, Olar avullarına kayttılar, o ara ul yakta toy bolsa da o avulgada bir konak kız kelgen o üydün konakbay bikesi de oga o keşe cıyın yasagan, Şabay’man inim Koylubay canı cas bolayıklar ya, o avuldun casların biz kızlarga tıktık, olar da bizdi alırlar dep birer atka minip akayımdın bolgan avuluna ketkenler. Biraz kızlarga karap kaytarmız diyatkanda birkaş castında kızyaktın avuluna olardın caslarındın kelgeninden kaberleri bolmaganmı naşşiy, bizim bu eki castı cıyın cerine tıkmaganlar. Bizikiler de menim akayım bolayık kiyev balaga aytsalar ya onuda akıl etamadılarmı ne kaytıp kelgenler. Niyse toydun son künü keldi. Meni mogadek arabaga mingizdiler, kasıma kudagıylar cengeler mindi. Eki arabaga kızlar tolustu. Eki araba kudagıy bolup bikeler tolustu. Üş araba da bizim avuldun canı cetmelerimen casları boldular. Meni uzatıp akayım bolayık kiyevdin avuluna aketmege colga tizildik. Men kelin arabası bolgan mogadek arabada tısyaktı köralmayman. O arada ul yaktın caslar bir arabada, balları da yene atlarına minip kelin aldına şıktılar. Menim cuvuklarım bolgan cengelerden birevi tüsüp bir bokşadın işinde bolgan işlegen şevrelerimdi kelgen balalardın atlarındın cüvenlerine birer birer bayladı. Kaynım da kişkene ya onun atındın moynuna da menim işlegen toguzum baylandı. Bılay bolyatkanda akayımdında bolgan kiyev arabasına toluskan o avuldun casları kelip kelin arabasındın aldında toktadılar. Yene cengem o arabaga cegilgen atlardın cüvenlerine şevre bayladı. Men bulardı körmiymen basım şalman cabuvlu. Maga kasımda bolgan cengeler aytadılar. Niyse şevre tagılgan atlı ballarman atına toguz baylavlı kaynım atların şabıp avulga tuvra kettiler. Endiği kiyevmen o avuldun caslarındın bolgan arabasıda cöniyikte işinde Şabay, Koylubay, üş tane taga olardın akranı canı cetme cas bolgan at araba bu kiyevmen kasındakı caslardın bolgan arabadın aldına kelip toktagan. Cengem, kelin arabasındın minilgen cerdeki perdesin aralap; aydınız tartılınız coldan da ketiyik dese de bizim canı cetmeler arabadı tartmadılar. Ne boladı dep birkaş akay, kartaygan caslar kelip tartılınız coldan ketiyik endiği deseler de kolunda telbigemen atlardı aydagan Şabay; Biz kaşılmaymız, bizim avulda kızlarga kelgende kiyev baladın selamıman biz olardı kzılarga tıktık ama olar evelki kün keşe biz cıyınga kelgende bizdi kızlarga tıkmadılar. Biz de kelin arabasında, sizin caslardın arabasında cibermiymiz dep eristiler. Yav ne boldu kaysı caslar sizdi tıkmadılar dep kiyevdin kasındakı birkaş cas biz tuvulmuz, olar kimler ediler kaberimiz yok deseler de Şabay kolunda atlardın telbigesi anavbirevleri arabada tiresip oturdular. Sora caslardan birevi o sizdi tıkmaganlar kimler edi degenimen. Bizikiler eki castın atın aytıp. Akeliniz olardı birttaga bizge, bu avulga cıyınga kelgende indemiyiklerin aytsınlar ondan son arbalardın adlından tartılırmız degenimen. Zaten avulgada cuvuklagan edik bir atlı şabıp ketip Şabay’man Koylubay’dı tıkmagan eki castı bir arabaga mingizip alıp akeldiler. Olar da tamam endiği indemiyikmiz degen son bizikiler arabadı üyerden tartıp coldu aştılar da men de barayık cerime kelin bolup tüstüm. Toy ne pitip atamalar bizdi kiyev etip as cemege şakırganda menim akayım, inim Koylubay’ga nüşün bılay yasadınız degende. Koylubay da: Yav enişte biz o keşe sizin avulga keldik, kızlardın bolgan cerine kirmiyburun barıp eniştege aytayım demege kalmadı. Bu eki cas bizdi körüp, kelmeniz avulunuzga kaytınız dediler. Men de aydı barıp aytayık desem de bizim Şabay mıgayıp öpkelep senin kasına barmadı. Yoksam saga aytkan bolsak bizdi cıyınga tıgar ediler dedi, dep ayttı rametli anayım. Yaa işte Akmanbet dosum, senin atan akislenip bılay etken ama, anam o künden son eki avul arasında caslar barışıp ketip kelivler boldu dep aytkanedi. Men de tuvup östüm kırk casıma keldim birttaga caslardın cıyında, toyda kızlar üşün birbirevlerine öpkeleskenlerin tuymadım. Senin atandın pırtayganı da bazı da Arüv boladeken diymen. Dep ayttı belber Karaydar.

O keşe konak odasında cattılar ekevi. Ertengisi künde ava azakay cavayıkka usap, Karaydar’dın da avuldun keri kalgan kalkındın tıraşı yasalayık bolganga ekevi yene barıp kavede oturdular. Avuldun kaklı da birer ekiser kavege kelmege basladılar. Kelip tereze tübünde bolgan takta sıraga oturup belber sırasın beklegen kartlardan, kopşora Kanamat, Akmanbet’ti canasasına şakırıp:

(KOPŞORA) KALAMAT AKAY BILAY AYTTI :
            Yaav balam koşkeldin dep ayttım ya saga,atandında anyaka köşkenin tuydum, basın sav bolsun.Atanman ekevmiz bir akran edik.Bizim kişkeneliğimizde oraza caz künlerine denk keldi. Ocakaydın minareden okugan ezanı avulumuzdun turtas yağından tuyulsada biz kişkene ballar em ezan okunganın üyge kaber beriyik emde oynayık dep akşam ezanı okunmayburun mına terezeden körülgen, bir yağı avulumuzdun camisindin kalavına tuvra tayavlı orta şeşmedin basına cıyılır em aramızda milye,atma nediy oyunlar oynar emde akşam ezanın bekler edik. Ezan okungandada sankim üydeki üykenlerimiz tuysunlar degendiy etip Ezan okudu şülberek kokudu dep bakırıp biryaktanda üylerimizge tuvra cuıvurur edik.Bu arada oraza tutmaymız ama üyge barganşek oraza aşmaga analarımız bizge talkan tumalağı yasap berer ediler. Taklan tumalağındın kaydiy bolganın bilesimi bilmem ama saga aytayım.Bizim bıyakta avullarda tok tutkanga bolayık misir onundan talkan yasarlar.Talkandın kisidi tok tutkanın atalarımız aytarlar.Emde bu talkan köbeveli bıyaklarga köşmiyburun atlanıp marebege ketken ciğitlerge bir torbaga tolturulup beriledi eken.O ciğitlerde cav curtunda marebede kaş kün kalsalarda bu talkanga suv kosup cep aş kalmay marebe etedekenler. Niyse bizim analarımız kartanalarımız bolgan bikelerde biz balalar bu orta şeşmedin basına orazada ezan tınlamaga ketmezden burun,misir onuna şekerli suv kosup onu avuşlarında tumalak etip bizge bererler,işte oga taklan tumalagı diymiz.Bizde onu üyerde em oynar emde ezan okunganda üyge barganşek cer edik.Köbünşekte zaten men zappar’man oraza tuvulman dep ezan okunmayburun cegenimizdi mıtmayman. Oraza künlerinden birevinde senin atan Şabay’man barabar oynapyatkanda anam rametli keliniz mında dep şakırdı.Ekevmiz azbar kapısından kirip askanadın aldına barganda kolunda şekerli suv kosup tumalak yasagan talkanlardı ekevmizge birer tane berip aydi barınız cami aldında orta şeşmedin basına,  akşam ezanı okunganda da Şabay’man birge bizge iptarga kelirsiniz dep ciberdi.O vakıtlar senin kart atan Cumankul akay sav edi ama,kart anan sav bolmaganga avuldun kalkı Şabay’dı bek calgız taslamaz akşamları bolsa aska şakırır ediler.Kart atanda o kün şerge ketipkoyu keş keliyiğin menim atama aytkaneken onun üştan Şabay’dı iptarga akel depkoyu anam. Niyse biz avuşumuzda birer talkan tumalağı,orta şeşmege bardık.Bizden burun üyerge kelgen biz akran ballarda milye oynapyatır ediler.Menimde kasımda dörtbeş temir milyemen birkaştanede cam milye baredi.Şabay’da, mende avuşumuzdakı şekerli suvman yasalgan tumalak talkandı cep bolganson karadık ezan vakıtına taga köp bar milye oynayık dedik.Müselles diydiler üş köşe çızgı çızıp köşelerine milyelerdi birde ortasına eki üş milye salıp oynaymız ya.Şabay’ga milyen barmı dep soradım.O da üyde mıtkaman barıp alayım dedi.Mende şimdi üyge ketip kelgenşek vakıt yeşer mına men saga borujga milye beriyim.Üytsen maga ödersin üytülsen ertengi kün üydekilerden alıp berersin dedim ama temir soyların tuvulda cam bolganlardı berdim.Niyse bizde oyunga kirdik.Temir milyege  cam milye tiysede cerinden oydalatamaydı ya.Men müselestin üş köşesine birde ortasına temir milyelerimdi tizdim.Birkaş bala itiraz etsede başka milyem yok cam bolganlardıda Şabay’ga berdim dep aytkanıman.Birkaş bala kollarındakı cam milyelerdi menikilerge urayık bolup atsalarda menikilerge tiygen milyeler çızgılardın işinde kaldı.O ara Şabay’da milyelerin tıgırttı ama onukuda işkerde kalganıman men kalgan soyların alıp olardı üyttüm.Balalık bu ya,Şabay’ga; akşam asındanson Şeramazan aytmaga şıkkanda milyelerimdin cerine akelip beriyiksin dedim. O da ertengi kün akeliyikmen dep aytıp, ne asıgaberesin dedi ama olayda kaldı men birşiy aytmadım, o da birşiy aytmadı.Biz bılay oyunga dalıp kalganmız, o ara ocakaydın okugan akşam ezanı tuyuldu.Biz yene ezan okudu şülberek kokudu dep bakırıp üylerimizge tuvra cuvurduk.Şabay’da akşam asına iptarga keliyik ya menim kasımda cuvuradır dep men artıma karamadım.Üyge kelgenimen,anayım Şabay kayda dedi. Artımdan kelyatır dep üyge kirdim..Üy kalkı sıpradın basına oturgan orazaların aşıpyatırlar.Mende tısyaktakı kumandan kolumdu cuvup kelip sıpraga oturdum ama Şabay gene kelmedi.Atamman anam rametlide ne boldu bu baladı nege akelmedin dep meni tazirlemege basladılar.Mende artımdan kelyatır edi men birşiy demedim desemde atam inanmay üyerde bolgan üyken akama; Ket baladı alıp kel dep ciberdi.Az sora karadık üyken akam bir koluman Şabay’dın kolundan tutkan anavbir kolumanda basın sıypap alıp keldi.Mınavı saga birşiymi ayttı,öpkelestinizmi ne boldıu balam nege kelmedin deseler Şabay indemiy asın cedi.Men, birşiy aytmadım öpkeletmedim desemde üydün kalkı Şabay’dı bilgenleri üşün maga inanmadılar.Nege öpkelegeninde Şabay’dın aytmayıgın bilgenge soramadılar.Aradan köp cıllar yeşti.Biraz ösüp cas bolgan künlerde barabar aralıkta oturganda özüne soradım.O da maga alayığımdı ertengi künge taslamay keşelermen şeramazan aytmaga şıgayıkta tilegenime öpkelegenin ayttı.Ekevmizde balalıgımız esimizge kelip küldük. Yaa balam işte bılay, senin atanŞabay arüv ciğit edi ama nege,kaytip,nüşün öpkeliyiği belli bolmaz edi.Catkan cerinde Kuday oga kabir raatlığı,sizgede savluk amanlık bersin. Endiği men üyge kaytayım.Mında bolsan körüşürmüz.Kaytkanday bolsan savlukman ket.dep cerinden turdu.Sorada yene Akmanbet’ke aylanıp. Atan sav bolsa kim ekenimdi sorar edi ya sagada aytayım,menim atım Kalamat. Kişkene ekende bircerden birşiyler akeldiryik bolsalar bizden üyken soyları Kalamat şalt cuvurup ketip akeleviyar dep meni maktap komlayberdiler.Mende onlardın aytkanınday cuvuruklap ketip erşiylerdi yasar edim ya onun üşün maga Kopşora dep aytaberdiler atım olay bolup kaldı.
Akmanbet’te onuman birge turup kolun öbüp:
-Savbol atam, maga em balalığınızdakı oyunlardı,emde o vakıt ballardın orazasın ne ayttın.Köp süyündüm,endiği kaytayım diymen.Köp kaldık avulda.Atamdın akranları, bilgenler,tuyganlar ondan köp şiyler ayttılar Dedi
              Kanamat kart bastonuna tayana tayana kaveden şıgıp ketkenimen, onun anlatkanların tınlagan avul kalkından yene bir kartta tıraşın bolup kelip Akmanbet’tin kasına oturup:
-Izınındın pitiyik vakıtı cuvukladımı balam.Bizim Kopşora’ga olay ayttın ama vakıtın bar bolsa kal azakay taga atandın avulunda dedi.
             Bulardı aytkan kartka karadı Akmanbet sorada:
-Atam sende menim atamman akranga usaysın,aytayıkların bardır ya dedi.
-Bar yaaa balam senin atandı köp süyer edik bu avulda.Caslay tuvulda balalığında öksüz kalıp özü cas bolup asker ketken kisi bek tabılmaz,kolay tuvuldur. Senin aytkanınday biz senin atanman akranmız dep:

(Betcuvmaz) Şomat akay bılay ayttı.
Biraz eveli şıgıp ketken Kalamat’ka biz kopşora dep aytarmız, başkaları menim tagılgan atımdı aytmayburun men aytayım da kalk külsün. Maga betcuvmaz Şomat dep aytarlar. Kişkene ekende betimizdi kolumuzdu cuvamız ya bazı da karnımız aşıgıp erten bolsa bet cuvmay sıpraga oturgan vakıtlarda boldu. Bir kün yene yukudan yandım karadım anam rametli yok. Askanaga, azbarga karadım yene tabamadım. Bostanga ketipkoyu meni nege aketmedi dep ösestim ama ogaşek rametli anayım kavun karbız tolturgan şuvalın cavurnuna cüklep ısnap pısnap keldi. Men şırayımdı sıtıp meni nege bostanga aketmedin dep erisip turganda komşu bikelerde keldiler. Anayım da meni yukudan yatmaga kıyalmapkoyu. Bikeler kelgenson erten asın sıpraga salıp meni şakırdı ama men erisip kelmiy askanadın kapısında bosagaga oturdum. O ara ket betindi cuvup kelip otur eriseberme dese de men kelmiymen betimdi de cuvmayman degende komşu bikelerden birevi maga; Aşe bosa saga Betcuvmaz derler, kel asındı ce degende men yene de dese desinler Betcuvmaz bolayım dep akislendim. O künden son menim atım Betcuvmaz bolup kaldı. Niyse senin atanman bolganlarga keliyik. O cıl bir kırlı kar cavmadı, cavsa da küzden egilgen eginlerdi capkan gadar cavmaganga eginler osal boldu. Bu ara yavuryüzü nesi bolup cavunda arüv etip cavmadı ya kıştan kar cavıp eginlerdi corkanday cabıp toprakta tavın almaganga aytaman ya eginlerimiz osal bolup kaldı. Kökke karaymız ama mübarek kökte ne bulut bar ne de cavundun cavayığı. Cuvuk avullarda aynı bizikindiy. Bılay bolganga avuldun kartları cıyılıp endiği cavun duvasına şıgayıkka boldular. Cuvuk avullardan da cavun duvasına şıgılganın tuyduk ama orta caslardakı akaylar ketken ediler ya mübarek bir kırlı cavmadı. Cavun duvası üşün as ne pisiriliyik, cuvuk avullardan da akaylar neler keliyikler ya mına terezeden körüngen orta şeşmedin ekinşi oluğundan sora bolgan yene camidin negizine tuvra bolgan cerge odun ne salınayıktay etip cerge arık kazdık. Biz caslar kalktın üylerinden akelgen odunların bu arıkka cerlestirdik. Koyu bolgan bay kisiler birkaş koşkar berdiler. Başkaları da kasabadan pasle pirij, kuru yüzüm ne akeldirdiler. Aranalardı celestirip ot cağıp kazan asıp soyulgan koşkarlardın etin tolturup pasle pirij pisirip, yüzüm koşabı yasap, avuldun kalkıman cuvuk avullardan keliyik lerge cetiyik gadar as psirip cavun duvası yasadık. Biz de cas bolganga konakbaylık yasap kızmetlenip cuvuruklap cürdük. O vakıtlar bzim avulda okugan oca köp ama paraman nemen ocalık yasamazlar. Kayırı üşün birevsi bir cıl camide namaz kıldırıp ocalık yasar. Niyse avuldun kalkı ocakay aldıda duvaga bayırga şıktık. Ocakay duva etti biz de tabıldık. Bu arada ocakaydın okugan kişkene taslardı aketip kocasuvga atayıkmız. Kocasuv da erekte ya kartlar onda ketmiy biz caslardı ciberiyikke boldular. Bizim de canı caslığımız, menim bekte bılay okuvga, nege ne örtük aytayım beg itikatım yogedi. Şabay da mendiy ya. Şimdi sav tuvul erte vakıtta anyaka köşüp ketken biz akran Appaz rametli de biraz supu yeşinir edi. As cep bolgan sonmu edi ondan burunmu mıtıpkoyuman. Bu okuvlu taslardı barıp taslısuvatta kocasuvga atınız dep kolumuzga işinde okuvlu taslar bolgan birer torba berdiler. Biz üş cas aketip suvga atayıkmız ama o ara ocakay, yene özündüy oca bolup, ocalık yasamagan eki kartka: Siz de okuvlu taslardan berdinizmi dep soradı olar da berdik birevi Şabay’dın algan şuvalda, anabirevsi de Şomat’tadediler. Ocakay da menim okugan taslarım da Appaz da aydi ketsinler dedi. O ara akaylardan birevsi avuldun ocasınman akran bolganga oga şaka etip. Ocadan kalgandın okugan tasları duvalı tuvuldur tutasın sen nege okumadın degenimen üyerde bolganlar küldüler ama ocakay ne ayttı biz tuymay cayav kocasuvga taman colga şıktık. Kişkene balalarman bazı akaylar, bizden burun taslardı suvga birer birer atmaga kettiler. Biz de üşevmiz ketyatkanda men biraz mukallitmen ya akranım Rametli Appaz’ga: Ülaa Appaz sen de bolgan okuvlu taslar ocakaydın okuganları. Şabay’man mendeki de başkalarındın okugan tasları. Üyerde birevi ocakayga ne ayttı tuydunmu bilmem. Ocadan kalgandın okugan tasları suvgada atılsa duva kabul bolmay cavun ne cavmaydeken dedi. Sen kette üyerdekilermen birge taslardı at. Neşebosa bizdekiler duvalı sayılmaydı ya ketmiy kaytayık dep seleke ettim. Appaz rametli de; ondayşiy bolameken, onu ocakay’ga akranları külüyük dep ayttı dep küldü. O ara Şabay da: Ülaaa mendeki taslar okuvlu tuvul bosa men bulardı kocasuvgaşek nege tasıyman dedi. Kocasuv da biraz erek, biz de cayav ketemiz ya. Üyergeşek ketmege erinipkoyumu ne columuzdun aldındagı kırşeşmedin avutuna taslardı tögevuydu. Sora da siz ketiniz dep şeşmedin tasına oturdu. Kaytıp kelgende meni de biyerden alırsınız dedi. Biz bılay bolmaz tur birge ketiyik desek de kelmiy erisip oturup kaldı. Niyse biz Appaz’man ketip taslardı bizdenburun kelgenlermen birer birer suvga atıp keldik. Karadım Şabay şeşmedin basında oturu. Birge avulga kayttık, colda da Şabay’dın taslardı kocasuvga tökmegenin aytmayık desekte rametli Apaz yalan ne aytmagan bir bala bolganga sorasalar men uşunun aytarman ötürük menim işim tuvul dep eristi. Biz avulga kayttık, kalk üylerine darkalgan ama kavege kirip oturganda üyerde bolgan kartlardan birevsi bizge: Koş keldiniz ciğitler taslardı birer birer suvga aktasınızdır ya dep küldü. O ara Appaz da: Şomat’man ekevmiz kocasuvgaşek barıp degeninizdiy ettik ya Şabay bizmen birge kelmiy kırşeşmedin avutundakı suvga töktü taslardı dedi. Kavedeki kartlar akaylar nege bılay ettin dep Şabay’ga soramaga basladılar. O da olarga aylanıp: Em cavum duvası yasaysınız em de yok ocakaydın okugan tasları kabul bolur, yok okumaganları kabul bolmaz ne dep birbirevnizmen seleke etesiniz. Madem olay özünüz ketip taslı suvatka tökkeyediniz. Cavun cavsın dep kudayga kol aşıp calbarasınız, biryaktanda taslar okuvlu mu, başkası okusa kabul bolur mu dep seleke etesiniz. Olay bolsa men de gene suvga töktüm. Kocasuv da suv; kırşeşmedin avutuda suv. Selekenizge bizdi nüşün kosasınız dep turup üyüne tuvra ketevuydu. Üyerde bolgan akaylar birbirevlerine karap kaldılar. Yaa balam işte bılay, senin atan şalt pırtayır edi ama kimi de cerinde akislenip kartlargada ne vakıt, nüşün birbirevlerimen kaytip seleke etiyiklerin üyretir edi.
Akmanbet cerinden turup savbol akam Allah razı bolsun dep Şomay akaydın kolun öptü. Sora da kaveci Bayşora’ga aylanıp:

• Bu taslısuvat dep aytkan ceriniz kayerde boladı meragetemen, ketip kaytip körermiz. Meni onda aketiyik birev yok mu? dedi.
• Bu keşe cat, cavun sebeledi ya cerler şamırdır. Biraz soruksunda kün aşkanday bolsa arabadı cektirip ulumman birge atam Baygadı’dı mingizip sizdi ciberermen. Em de atam saga Şabay akamdan bilgenlerin aytar.

Arüv bolur dep süyündü Akmanbet. O akşam asın kaveci Bayşora akeldirdi üyünden. Belber Karaydar, kaveci Bayşora bir de Akmanbet üşevi akşam asın kavede cediler. Kalktın da tutası zaten üylerine akşam asına kaytkanedi. O keşe belbermen birge cattılar gene avuldun odasında. Ertengi kün belber koluna şantasın alıp canasa avulga tıraşka ketti. Akmanbet de avaga karadı, cavun toktap kün aşkan belkim ketermiz Taslısuvat’ka dep süyündü özözüne söylenip. Kavege kirip bardı. Karadı kavede kimseler yok ama bu arada ocakta şay kaynatıpyatkan kavecige kater sorap yene tereze kenrındakı masalardan birevine oturdu. Köp keşikmiy kolunda bir sinimen on onüş caslarında bir bala kirip kelip sinidi Akmanbet’tin bolgan masasına taslap koşkeldi aytıp kolun öptü, sora da ocaktakı kavecige ayolanıp:

• Bu kün ava arüv, kün cılıtıpyatır, konaktı ketiyik cerine aketirmizmeken, kart atam üyde catakangamı ne asıgadı, ne diysin atam dedi.
• Tuvra ya dedi kaveci Bayşora terezeden tısyaka karap. Sora da eki şay akelip sinidin bolgan masaga salıp balaga aylandı. Barıp kart atana aytta birazdan konak azir bolayık aydi ketiyik dersin. Sen atlardı cegip kart atandı alıp mında kelgenşek bizde karnımızdı toyguzup bolurmuz

Bala bolur degendiy basın tömenge iyip kaveden şıgıp ketti. Ekevi piyner, irimşik, bir de sızgırma pisirilgen asların cep boldular. Bir araba tıkırtısı tuygan Akmanbet terezeden tısyaka karadı. Camidin kalavındın kenarında kolunda telbige arabadın aydalayık cerine oturgan cas balaman, arabadın işinde ak bir ton kiyip cavurnu kavege tuvra aylangan birevdi kördü. Mınavlarman ketiyikmiz eralım dep tüsünyatkanda Bayşora:

• Bizim bala atamdı alıp keldi. Azir bolsan sen de min arabagada ketip körersiniz meragetken cerindi. Atamda üyden şıkmay catkanga iykki tarsıktı. Em keter emde laplarsınız. Akşam asında gene mında cermiz,birev şakırsada barmazsın dedi.

Savlukman kal dep arabaga tuvra barıp minmiyburun kart akaydın kolun öptü Akmanbet. Sora da arabaga minip sandığına tösevli minderge oturdu. Cas bala kolundakı telbigelerdi silkelegenimen atlar cürdüler. Avuldan şıgıp akbayırga tuvra cönediler. Avuldun tömeninde bolgan mekteptin aldı betindegi dört beş oluklu şeşmedin kasından geştiler. O caktakı armanlar neler köterilse de cerde iri tobanlar kalgan edi. Olardı körgenimen Akmanbet kart akayga aylanıp:

• Armanlardın köterilgeni köp bolgandır ya atam dep soradı.

(ŞALTAYAK) BAYKADI KART BILAY AYTTI

• Olay dedi kart akay. Eyyy balam menim atım Baykadı, maga Şaltayak Baygadı dep aytarlar. Cas ekende yasagan işlerimdi nedi bek şalt yasar edim. Kalk bir tarladan bir tasuv akelgende men ekinşidi akelir edim ya onunüştan maga bılay dep ayttılar ama endiği kartaydım, üyde otura otura tarsıgıp kalaman. Caz bolsa nise de suvuk avalarda üyden şıgalmayman. Bu künde kün aşıp azakay cıllı bolganga seni tuydum balam Bayşora’ga meni torunlarımdan birevi kıdırtsın dedim. Onun da esine sen kelipkoyusun. Mına şontuk tondu kiyip aldımada cün corkandı cabınıp colga şıktım. Dedi sora da haa balam ne debyatır edin. Sayi sen Şabay’dın ulusun ama balaban şerde tuvup öskenge biyerlerdi bilmiysin tuvul mu. Armanlar köterildi ya kimi iri tobanlar neler taptalıp kalır ervakıt. Bu taptalgan arman cerlerde bizim caslarman akaylar toylardın son künü kelin tüsüp kiyev kapalmayburun küres yasarlar. Takırşak cerde küres bolmaz biryerlerin avurturlar. Bu taptalıp kalgan tobanlar cımsak bolur. Bazıları da onun üşün taslarlar bılay etip.

Akcol sıra ketken arabadan tögeregine karap:

• Bu col bizim kasabaga keter. Atarbaman bu cıldan ketermiz. Mınyaktakı cerlerge biz köyastı dermiz. Onun karşıgasında kişkene bayırday cergede Kaykıyer debaytarmız. Avulumuzdun merasında bolgan cerlermen ızanlardın atlarıdır bular.

Araba biraz taga ketkenson bu akcol ekige aylarıldı.

• Bu ayrılgan cerge kişkene akbayır dermiz, karşıga da appaşık bolup körülgen biraz da bayırlı coldun bolgan cerine de üyken akbayır dermiz. Onun anyagı kasbamızdır. Üyken akbayırdın anyağında bolganga biyerden bek körünavuymaz. Biz şimdi Üyken akbayırdın ong yagına tuvra bolgan colga kiriyikmiz. O colsıra ketip Üyken akbayırdı sırt betke avganson tüzlükteki ızanlarga bararmız ya üyerdekilerge de nışancı dep aytarmız.

Köptenköp üyde catıp kalgan kart cas künleri közaldına kelip avulundun meraların, ızanların anlattı. Bu ara araba üyken akbayırdın töbesine şıgıp sırt betke tuvra avganda tümtüz bir cer keldi aldılarına. Akbayırdın töbesinde egivli bolmagan cerler bolsada tüzlükke tüskende biyergeşek bolganday ızanlardın egivli bolganların kördü Akmanbet. Sırt bette tüzlüktün tam ortasından yeşip tüz ketken temircol körndü belli belgisiz. Sol caklarında özündün trenden tüsken kasabasın kördü. Oga tuvra tuvulda ong yakka aydalgan araba biraz taga ketkenson. Bir suvdun basında toktadılar. Temircolga cuvuk bir temir köpürdün astından yeşken suvdun birden şıganak yasap solga aylanavuygan ceri edi bu toktaganları.

Arabadan tüsmiy suvga tuvra aydadı atlardı cas bala. Suvdun orta cerine kelgenşek arabadın tegerşiklerindin yarısına bile kelmedi şıganaktan sonra ızlı akkan kocasuv. Suvdun ortasında atlar suv iştiler. Sora da bala atlardı aydap suvdan şıgardı arabadı. Col kenarındakı kişkene bayırdın astında toktadı. Atlardın basına işinde tobanman cem bolgan at torbalardı taktı. O bunlardı yasap bolganson kart akaydın kolun tutup arabadan tüsürdü. Bastonuna süykenip suvga tuvra karagan Baygadı kart aytmaga basladı.

• Bu körgenin Porsuk suvudur balam, biz oga kocasuv dermiz. Köta’ya betlerden tuvup Eskişer’din işinden geşip bizim biyerlerdi suvlaganson biraz taga ketip Ankara’ga barmayburun Sakar degen ondan üyken suvga kosulur. Sırt betten akırın akırın agıpyatkan bu kocasuv şıganak yasap solga tuvra aylanganıman ızlanıp akmaga baslar. Biyeri em taslık emde saydır. Ortasınaşek kirip atlarımızdı suvgardık amasuv arabadın tegerşiklerindin yarısına bile kelmedi. Em say, em de taslı bolganga biz biyerden atlarımızdı, koylarman sıyırlarımızdı suvgarırmız. Avulumuzda meramızda suv köp, şeşmeler de bolsa, bıyakta suv bek yoktur. Ayvanlar biyerden suv işerler. Biyerge onun üştan taslı suvat debaytarmız. Cazga tuvra cünleri kırkılayık koy sürüsün biyerge akelip cuvarmız. O künlerden birevinde senin atan Şabay da bıyakka avuldun buzavların bagıp akelgen. O vakıtlar cası menim mına torunum gadar bolayık. Biz de ekiyüzelli gadar koyumuzdu cuvmaga akeldik. Şabay da buzavlardı yene biyerden suvgargan issi avada mına bayırga tuvra şıgarıp birkaş terek bolgan cerge salkınga catkızgan. Bizim kasımızga keldi. O ara bizim şobanman eki ırgatımız birde men koylardı cuvmayburun üyden bizge üyle ası üşün bir tepsimen salıngan pirijli köbetedi şıgarıp ciyik bolup ortaga aştık. Tögereklesip oturganda Şabay’dı da şakırdık. Barabar cepyatkanda koylardın ürkkenin kördük. Şoban cerinden turup o yakka ketiyik boldu ama bizim ırgatlardan birevi: Şabay kişkene barıp karavıysın dep küldü. Şoban akay da; Şabay endiği toygandır ürkken koy barbosa kaytarıp kelsin degenimen Şabay turup o yakka cuvurup ketti. Sora da keri kelip ötmekke oturdu ama caslık işte balaban tepsi köbetedi talasıp cep pitirdik. Sora da menimen eki ırgat, balaklarımızdı türüp suvdun işine kirdik. Mına yavaş akkan cerden şobandın suvga birer birer aktan koyların akıntıman bizge kelgende tutup kolumuzman cünlerin şaykap cuvup şimdi bolgan cerge şıgarmaga basladık. Birevi suvdun yavaş akkan cerine koylardı birer birer atar, bu say bolgan cerge de üş dört kisi tizilir, suvda caldap kelgen koy cuvulur. O bu tizilgen kisiler moynundan tutup koluman biraz sıypalap cuvar sora da suvdun kenarına alır edik. İşte bılay cuvulur edi koylar. Niyse biz koylardı cuvmaga basladık ama biraz keşiktik. Şobandın tutup atması da biraz zor bolataganga üyerde buzavlardı catkızgan Şabay’ga yene bizim şoban akay: Şabay balam men de koylardı tutmaga say cerge barayım keş kalyatırmız. Sen mınavlardı tutup atavıysana degen. Sora da birşiy aytmay emende balakların türüp bizim kasımızga kelip suvga kirdi. Men de ne boldu degenimen; koylardı Şabay suvga atayık biz de tezmentez cuvarmız dedi. Biz de dörtev bolup kelgen koylardı cuvmaga devam ettik. Bir ara koylar köp kelse de yene tutup tutup cuvduk ama karadık endiği koy kemliydi. Şünküm biz ne kadar koy kalganın mına şıganak bolgan cerden ötürü köralmaymız. Bir karadım Şabay buzavlardın kasına bargan issi avada catkan ayvanlardı turguzup otlatmaga aketiyik bolupyatır. Koylar piti mi dep bakırdık ama Şabay iş tuymagan kisi bolup ayvanlardı aldına alıp Akbayırga meraga tuvra kaytarıp aketti. Şoban akam cuvulgan koylarga karadı közüne az köründü bolayık suvdan şıgıp barıp suvga atılgan cerge karasa yirmbeş otuz gadar koydun üyerde üymelesip kalganın körgen. Bizge taga cuvulayık koy bar dep bakırganıman keri kalganlardı da cuvduk ama akşam karangısıda baslap boldu. Niyse koylardı şoban akama taslap biz arabadı aydap avulga tuvra kettik ama üşevmiz de Şabay’dın nüşün bılay etkenin tüsünüp konuşmaga basladık. Onun kuyun bilgenge, nüşün bılay ettin dep sormadık. Aradan epey kün ötkenson bir akşam asın ciyatkanda şoban akam sarkıldap külüp: Yav dedi, Şabay’man kırda koy bagyatkanda onunda bakkan bızavlarıman raslaşamız, meragetip nüşün taslısuvatta olay etkenin sorasam da bir kırlı aytmadı. Men de sen maga mı öpkeledin dep soraybergenimen ayttı. Tam köbete ciyatkanda koylardın ürküp, men de Şabay kişkene ya ketip karasın dep onu cibergenime sora da kelgende köbetedi bir talay cep pitirip oga taslamaganımızga öpkelegen dedi. Üy kalkı tutasımız küldük ama o ara rrametli anayım; baladın karnı aşıgıpkoyu, sen de özün koylarındı özün barıp kaytarsana nüşün ötmektin ara cerinde Şabay’dı ciberesin dep şoban akamdı tazirledi. Yaa işte balam senin atan Şabay’man biz bu Taslısuvat’ta köp koy cuvduk, köp ayvan suvgardık, arada issi künlerde bu suvga kirip köp şobunup caldadık dedi.

Baygadı kart bılay aytıp bolganson torunuman Akmanbet kolundan tutup arabaga mingizdiler. Özleri de minip avulga taman cönediler. Avulga kelip kavedin aldındakı colga toktaganda Akmanbet arabadan tüsüp kart akaydın kolun öbüp amanlık savluk tilep kaslarından ayrılayıkta karadı karttın süyüngenge mi, birttaga taslı suvatka kelip kelalmayığı esine tüskengemi ne közlerinden belli belgisiz cas tıgırganın kördü. Sora da atası esine kelip onunda közünden caslar tıgırdı ama köstermiy basın iyip kavege tuvra cürdü. Kaveci Bayşora’ga sav bol dep aytıp oturganda, yene terezedin kasında bolgan kartlardan birevsi közlerin uykalap bakraytıp oga karadı. O karttın bılay etip karaganın körgen korucu Şomay:

• Banadan bertli sorabyatıredin ya pelvanakam, mına adanasın Şabay’dın ulu kasına kelip oturdu kaberin yok dep küldü.

Kasına kelip oturgan Akmanbet’ke tagada bir canasıp közlerin birttaga uykalap karadı kart akay.

• Olay mı balam abaylamay kaldım, üyden bek şıkkanım yogedi ama Şabay’dın ulu kelgen dep tuyganıman şıgıp keldim dep bılay ayttı:

Necdet Özen
Aktepe (Rıpkıye) Alpu – Eskişehir

Not : Aptaga; (Pelvan) Amanbay kart bılay ayttı