Dr. Yusuf ALTINIŞIK

E-mail: [email protected]

Alla’dın atıman: bismilla

Bismilla, söz bası. 
Bismilla, er kayırdın bası.

Bismilla, bereket azinesi.
Can suvu.
Barı kayırlardın özü.

Bismilla, mübarek söz.
Berk iman közgüsü.
Büsürman bolganımdın belgisi.

Bismilla guvat menbagı…
Üykkon patşadın imayasında bolgan heş yalgız kalırma?
Bürövden korkarma?
Bürövge muktaş bolurma?
Ötbök as tapbay kalırma?
Eşbir yer oga yad yaban kelirme?
Düşpan onu korkustbas.

Patşadın himayasında bolganını aytavsa er iş oga asan bolur.
Barı halk onunman katnasuv.
Aşıksa as beredi.
Arısa yer beredi
Arkes oga yoldas.
Eş bürövden tartınmas.
Patşadı süygön onu da süyödü.
Patşadı saylagan onu da saylaydı.
Kayerge ketse o yerdin sıylısı o.

Patşadın arkalaganı eş eciz kalama?
Kasga bolama?

Tuğrasına karasan patşa da bır kul.
Lekin Bismilla degen kul, patşa boladı!

Bir sözbünen patşa bolgan kayerde bar?
Her zat oga kızmetkar.
Dunıya oga bir saray
Kuyaş onun ayındırığı.
Ildızlar tavan süsü.
Yaz bır sıpra, küz bır sıpra…
Bahar, sıprasında bır deste kül
Bütkenler onun ziyneti.
Hayvan oga kömekçü.
Bal şıbın, onun üşün talıp tüsödü.
Yibek böcügü onun üşün ölödü.

Bismilladı sade men aytıbbermeymen.
Bolganşa mahluktın tilinde o.
Barınşadın halinde o…

Kişkey şegirdek agaç bolurma?
Kurug topraktan ölöng şıgarma?
Ölüg tohum sümbül bolurma?

Sıyır, bergen sütten kabarsız.
Koy, yün bergenindi bilmeydi.
Balşıbın baldan kabarsız.
Yibek böcügü ne örgönündü bilmeydi.

Yımsak kokler tas tesedi.
“Yol ber maga!” dep geşedi
Su tavdan, kayadan agadı.
Tavdın bası yogar demey şıgadı.
Kuyaş töbömdü yagadı.
Lekin yapraklar nege yanmas?

Bulut meni kaydan bilsin?
Yugurup imdadımga kelsin?

Zerre Bismilla diydi, her maklukta işleydi.
Kuyaş Bismilla diydi, ta erekten şavk beredi
Demek barı makluk Bismilla diydi.
Alla atıman iş körödü.

Menim aytkanım em o!
Yürögümde turgan o!

Oylaganım o.
Saylaganım o.
Baslasam Bismillah!
Taslasam Şükür Allah.
Savlukban kalınız.

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

İnandım Alla bar.

Kainat, üykkon kitap! 
Kainat, alamet saray! 
İşi, tısı mane tolgan… 
Er yagı yaksı… 
Er yagı bezek…

Kainat kaydey bır kitap, er kelimede ming sayfa bar!
Bır noktada, bir kitap yazuvlı…

Şegirdek bır nokta… işine bır terek salıngan!
Terek bır kelime… işine kaş sayfa cıyılgan!
Bahar bır sayfa… İşine, mingler kitap tizilgen!

Neşe bır kitap kainat! Barı kitaplar sonu aytkan.
Aytılganlar, ala tavsulmey kalgan.

Er bilivşidin aytkanı, mine navu kainat…
Fizik bır yagını, kimya bıryagını aytadı.
Biyoloji, cografya… kaysı bilim bar bosa…
Bu kitaptan şıgadı, bu kitaptı aytadı.
Bır harf, yazuvcusuz bolmas.
İşi mane tolgan kitap, yazuvcısız bolama?
Er suvrettin suvretşisi, er üydüng ustası bar.
Munşa suvret suvretşisiz, munşa bolgan, yasavşusuz kalama?

Kaydey bır saray kainat, yasavşular oga hayran…
Er yagında sanat, her tasında nakış bar !
Kaydey bır saray ok, kuyaş lamba, ay kandili!
Ildızları, kökte, mumday tizili.
Kaydey bır saray, bugün baska erten baska boladı!
Kündüz ayrı, keşe ayrı boladı.
Munday saray yasavşısız kalama?
Kaydey bır saray, kerek bolgan er zat işinde.
Ötbögü bar, suvı bar; ava burnum tübünde
Nege muktaj bolsam tabavuyaman yanımda
Barısını maga bergen birev bar.
Terekler bolmay kaytip soluk alayım?
Sıyır, koy bolmasa süttü kaydan işeyim
Kuyaş, ay bolmasa yarıgım kaydan kelsin?
Torpagım bolmasa yegenimdi kaytip tabarban?
Suvum kesilavsa kümden yardam tilermen?
Havam uşup ketse kümden imdad alırman

Er yer su bolgayıdı kayerde tururedim
Yerler tav tas bolsa ne yer ne işeridim?

Sarayımdı yasagan, meni em yaratgan
Er cihazımdı, maga köre tüzeltken
Avzum bolmay ötbök bolsa ne payda!
Ötbök bolsa yutalmasam ne payda!
Kolum bolmay nedi kaytip ıslayım?
Öpköm bolmay kaytip nefes alayım
Munşa alat, cihazlardı özüm yasapbermedim.
Bır yerden em satıbalıp kelmedim.
Barısını maga bergen bırev bar.
Sarayındın işine meni salgan, Alla bar.

Köp meramatlı, meni daim köredi.
Kerekkendin ne bolganın biledi. .

Közümdü bergen maga özü körmey bolama?
Kulagımdı bergen, özü esbey bolama?
Maga yürögümdü bergen, özü süymöy turama?

Közüm sonung, körgönlörüm sonung.
Yürögüm sonung, süygönlörüm sonung.

Süygönümdüng barısını bergen o!
Bildim şimdi, meni en köp süygön o!..

Meni en köp süygöndü, men süymösöm bolama?

Savlıkban kalınız…

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Alla bar kaygı yok

Alla bar, nege kaygı kılayım? 
Men tuvmastan arkalavu menminen. 
Bastan songa korşalavu menminen.

Tuvar tuğmaz azır kılgan sütümdü. 
Bogazımga agısttı tiyer tiymes ernimdi.

Süt kaytip boldu, kaytip keldı bilinmes. 
Kelavuymasa koldan kelmes üykkon derd… 
Beklenedi anca, kayır bolgayıdı songu dep.

Avveline karasam ne yep iştim anam bilmedi. 
Umutlandı turdu, merakbınan süyünüp. 
Hava yok, karanlık edi, kaytip turdum bilinmes. 
Rızkım dagı kayerden, kaytip keldi bilmedim.

Keşelerde, anam meni taslamadı karavsız. 
Yürögününg işine, kaytip kirdim bilmedim. 
Anamdın gucağından süygülü baska bolmadı. 
Allah bolmay bu şevkatti, kaysı bala tabarıdı bilinmes?

Süygü degen kaydey zat yürögümdü yagadı. 
Analardın bavrından balalarga agadı. 
Onu yoytkan ademlıktan dagı şıgadı. 
Menden tugul sonu maga bergen birev bar.

Bır yerden almadım, maga bergen Allah bar. 
Gucağına balasını basgan barı analar. 
Munu maga, Allah berdi Allah berdi, dep yılar.

Sade men me barı kozular, taylar… 
Bır meramattan nasiplendik barabar.

Kişkenekey kuzu, kursagı toyuptu, oynabatır. 
Yuguradı ana koy, maley maley artında.

Vahşi aslan osanmay yerde yatıp turadı. 
Balalardın barısı, korkpay canavardı emedi.

Üykkon bolsa bala, avzundan tartıp aladı. 
Talasıp balasıman penşe atıp buğadı.

Bır canavar so, kaytip turur, bolmas onun isi bu,? 
Allah bolmay kümdün küşü yetsin, kaytip yerge yatadı?

Uyada avuz aşıp beklepturu torgay balları. 
Bır anayaka bır buyaka uşup turgan anası.

Kişkeyikende, şipeyine, tavuk canın beredi. 
Üykkonıkende aldından dene kabıp aladı.

Torgay etkeninden habarsız, tavuk şevkatten. 
Özlerinden bolgayıdı şevkat ketbey kalır edi.

Meramatı er zatga yetip turgan birev bar. 
Canlı cansız küm bolsa yardam etken birev bar.

Nar teregi, özü yiydi şamır, meyvaga beredi serbet. 
Meyvalardı besleymen dep kurup kalgan terek.

Tavdun töbösünde böcük susuz kalmaydı. 
Denizlerdin tübünde balık yemsiz kalmaydı. 
Bar bolgan barı zatga yetken birev bar. 
Üykkon kişkey hacat körgön birev bar.

Kurt kumusgadı mutbagan, meni garıp taslarma? 
Kişkeyikende eş mutbagan, yas bolganda, kartayganda mutarma? 
Barı zattı menim üşün yaratgan… 
Bastan songa, öz özümge meni eş taslar ma?

Dünya onun, kuyaş onun, ıldız onun, ay onun… 
Deniz onun, toprak onun, su onun… 
Süygü onun, şevkat onun, ten onun… 
Akıl onun, fikir onun, til onun…

Munşalardı maga bergen, meni yalgız taslarma? 

Savlıkban kalınız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Alla bolmay yaşav zından

Yaşavdın yaksılıgı imanman. 
İmansız yaşav tap bır zından!

İman bolmay karavuş kara.
Körgenimdin barısı yaman:
Kökke karasam yıldız basıma tüsüyek.
Yerge karasam yer yarılıp ketiyek.
Er yanım yer sengkildev, maraz, talanuv…

Aldıma karasam üykken mezar.
Artıma karasam meni bekleytagan acel.
Özüme karasam etpen süyek.
Turgan yerinde dagılıp ketiyek!

Bilgen bilgeninge pişman…
Bilgenlerim akılga ziyan:
Düniya kozmozda bir uşpak…
Aydagan körünmeydi, küşü kayerden?
Kökte tayanmay bir yerge…
Tıgırıp ketedi, dizgini kayerde!

Kaydan kelgenmen men, kayaka ketemen?
Nege keldim, kümmen men?
Bungaldım, sastım, ne etiyekben bilmeymen!

Aytkanım bolmaydı!
Tilegenim kelmeydi!
Karavım uzın, kolım kısga…
Mendey bolgan netsin?
Dertine kımdı darman etsin?

İman kıravuydı yüregümge…
Şavk toldu er yagım…
Aklım, fikrim, düniyam, közüm…

Allah bar şüphe yok!
Nege merak kılayım men?
Barı isdin sahibi ol!
Ne etse aruv eter ol!

Yaman körgönüm em yaksı!
Ya basında… ya songunda…
Barı zat, her yagı yaksı!

Şüyön yoldan ketgen tren, yoldan şıgıp keterme
Yolu bar, aydaganı bar .

Ildızlar, em sonday…
Barı kuyaşlar, aylar, küşlü Rab’tın kolunda!
Er birevü özü yolunda…
Kurug toprak üstünde, minler yaşav tizilgen…
Ösümlükler, ölönler, türlüg türlüg terekler…
Hoşça bolup bezengen!
Üstü süytüp yaksı bolgan…
Astı kalırma eş yaman?

Kısta kurug süyök bolgan, barı terek yanlandı.
Şürüp ketgen togumlar, ölmey kayta şıktı ösüp.
Er togumga bergen can, yer astında meni, özözümge taslar ma

Yerdin astı üstten yaksı…
Yennet bar işinde saklı!
Ne korkayım men kabırdan…
Toprakta, barı iygilik saklı…

Özönüp yaratgan Allah meni.
Akıl bergen, fikir bergen…
Yürök bergen, süygü bergen…
Köz bergen, kol bergen…
Avuz bergen, til bergen…
Er birevüne bir bir…
Baha bolgan dünıya yaksı!

Közümdü aşavıysam körgönlerim aruv!
Avzumdu aşavıysam tilimdegi yaksı!

Almaga karasam yegim keledi.
Balama karasam süygüm keledi.

Kuslardın sesi kulagımda…
Balamdım bası bavrımda…
Türlü türlü nağme kılgan…
Yeldin gucağında terek yaksı…

Kaş tal sozulgan terekden…
Uşları meyva tolgan…
Kaysısını alsam dep alatagan sasıp kalgan!
Bolganlarga akıl hayran!

Men kaygılıman Alla küşlı.
Menim kaygımnıng songu yok, Alla’dıng küşıne…
Men yarliman ol bay.
Menim yarliligima song yok, onun baylıgınga…

Eş birşeyi bolmagan kayerge barar?
Kümdıng esiginge sıyar?

Yalbarganım ol, tayanganım ol, tilegenim ol, tilengenim ol!
Meramatınga song yok onung…
Yaksılıktın özü ol!

Savlukban kalıngız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Ölüm yokluk tuvıl

Yaşavdı kım bergen bolsa 
Ölümdı tagı bergen ol.
Yaşav, kaytip yaratılgan bolsa 
Ölüm sonday yaratılgan ol.

Asker terhis bolganday
Ölgen boladı sonday.
Nav esikten şıktım,
Anav esikke kirdim say.

Ölgende avusadı yerim.
Baska yerge baraman.
Yabaman dünya kapısını.
Aşaman kabır kapısını.

So dunyada bır adem,
Turup kalama bır yerde?
“Yerim avustı” diymen…
Süytüp boladı ölgen!

Nege korkaman ölümden?
Yok bolup ketgenim yok!
Bolup kalaman ebedi!
Söndü degen kandilim,
Üşünley yanadı endi.

Ayrı kalmay tabısaman,
Barı süygönlerimminen.
Ölgende artlarından
Yılap küygenlerimminen.

Konaklagan yerinde,
Konak, biylep kalama?
Düniya, özü bır konak.
Konagıman men Alla’dın!
Kolumdakı menim tuvıl.
Barısı em Mevla’dın.
Alla’dın malını,
“Bermem oga!” dep aytsam
Tuvra bır söz bolama?

Süygönlörümdün köbüsü,
Köşüp ketken dünyadan.
Yanıbasımda anca,
Kalgan bır eki adem.
Men endi kayda bolsam
Bu yakta, ya anıyakta
Maga, taga yaksı boladı?

Gurbetteki ademdin
Aklı fikri kayda bolar?
“Üyünge ket “dense soga
“Ketbeymen” dep aytarma?

Düniya, üykkon gurbet,
Asıl vatan ahiret…
Ölüm, tuvıl yok boluv!
Ahiret, ebedi memleket!

Mezarga köşgen kisi,
Aytbasın nav sözlerdi:
“Malım harab boldu…
Er zat koldan ketti…
İslegenim bosga ketti.
Kengiş dünyadan geşip
Tar toprakka kirip kettim.
Kirgenimmen şürüp kettim.”

Tuvra bolmas süytüp aytsam…
Er bolgan zat, saklangan.
Er etken is, korungan.
Barı bolgan iygilikler,
Tuvrasına yazılgan.
Zahmet ketip rahmet kelgen,
Kızmet bitip ücret kelgen!

Yolum, tuvıl karanlık…
Aldım, ebedi yarık!..

Bır habar kelse maga:
Prezident şakırgan seni.
Kım süyünmes so habarga!
Endi meni şakırgan
Patşalar patşahı Alla!

Savlıkban kalıngız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

ölgän qaytip tîrîlsin

Köz aşıp kapagaşe

Qaytip tîrîlsin ölgän?

Şürüp ketken turup ketsin?

Suga tüsken yürüp ketsin?

Yoytulup ketkenlerdi…

Küm, qayerdän tabıp kelsin?

Qabır tolgan taspan süyek.

Ne at kalgan ne san kalgan!

Küm bolganıñ qaytip biliyek?

Bîr adäm qolga algan,

Şürüp ketken süyäkti.

Ircaygan qasalgan soñ

Artından em soragan:

Şürügen nav süyäk,

Yañıdan qaytip tîrîliyek?

Yavap kelgen keşikpey:

Avväl yaratqan küm bolsa…

Qaytadan ol tîrîltiyek!

İnsan oylasa özünü,

Avvälînde sasıq su!

Bala bolup bolgan yaxsı…

Avzı, burnu, közü yaxsı!

Köz, berk yerde bolgan.

Mıyın süyek işindä turgan.

Kolum bolmay neter edim?

Ayak bolmay är yakka,

Qaytıp yürüp keter edim?

Qasımdı men takbadım betime…

Şaşımdı men tikbedim etime…

Barı alat qaytip bolgan?

Aytılırma özü bolgan?

Küşüne soñ yoq Allah!

Yoqtan meni yaratkan…

Tîrîltiyek, soñda qayta.

Oylasak gene bîr…

Qaysı zor nav istin?

“Yoq bolgandı bar etbek”

“Ya, bolgandı tüzeltbek”

Bîr usta, maşin yasagan…

Soñda sögüp dagıtkan.

Eş soralırma, dagıtganındı,

Qaytip yañıdan toplıyak?

Zor bolgandı etken Allah:

Yoq edik, yarattı bîzdi.

Ene, gene yasap turu…

Közümüz em körüp turu…

Bîr kumandan bîr kündä,

Yañıdan ordu tüzsä…

Soñda istirahat berse

Aytılırma “Nav kumandan,

Bîr borazan sesîminen

Qaytip asker toplıyak?”

Tîrîlgendin misalleri,

Tolup kalgan dünyada…

Baharda köremiz:

Tîrîledi ösümlükler.

Qısta ölgen barı terek,

Är bîrevi kuru süyek,

Qaytadan yanlanadı!

Şeşek aşıp saylanadı!

Äş şıkbaydı aqlımdan,

Yangan edi avlamız.

Kurup qalgan ölönler,

Yasıl bolgan şimenler,

Qara kurum bolgan edi;

Menim işim yangan edi!

Qayta kelgende bahar,

Yanlandı ölgön ölön.

Yasardı yangan şimen.

Endi bile hayrettemen!

Qaytip tîrîldi küyüp ketken?

İnandım saga Allah!

Tîrîliyekben bır taga…

Bolsam tagı parşa parşa…

Şaşılsam er bîr yakka…

Yanıp ketsem kül bolsam…

Uşup ketsem toz bolsam…

Bilesin sen yerimdi…

Tabıp tîrîltiyeksin meni!

Savlıkban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

TAMGA

Bır süvretçi süvret yasar;

So süvret menimki dep

Astına imza atar.

Bîr inciner maşin yasar;

Ol maşin menim dep

Bîr yagına tamga basar.

Adem ulı salgan tamga,

Yasagan er bır zatka.

Er tamga aytar bızge,

Men, fılandıñman añla!

Allah tagı tamga salgan,

Yaratkanındıñ barısıña.

Karavıysak köremiz,

Er birevünde yüzler tamga.

Aytıpturu sosunlar,

Bizdi yasagan Allah.

Tamgalardan bır tamga:

Er zattı, bır zat kılgan;

Bır zattan er zat…Allah.

Er yak misal tolup kalgan,

Er zattan bır zat bolgan:

Yegenlerimdin barısı…

Ötbök yesem ya meyva…

Maga, bır et bolup turgan.

Tolu em miñlär misal…

Bîr zattan er zat bolgan:

Bakşaga bergenim bîr su,

Şıkkan ondan barı meyva.

Torpak dagı bîr bolgan,

Barı ösimlik em sondan.

Nav misaldı oylasak

Bîr ademdi farz kılsak…

Alim, usta, sanatkar…

Kolunda köp hüner bar.

Algan kolga tas, temir…

Balman may, su, toprak…

Uvusunda karıstırıp

Yaksı altın yasagan.

Soñda algan gene kolga,

Bürtököy parşa mamuk.

Sondan şıgargan uzunşa

Yibek, dariy, kutna gumaş…

Gene etken so mamuktan,

Şurup, baklava, halva.

Ol ademşün ne oylarmız?

Heman kelir esimizge,

Barı bolganşa emrinde…

Küş, kuvvatı yerinde…

Sözü geşer er zatka…

Suga, taska, toprakka…

So mısal tereze bizge,

Kuday’dıng etkenin körmege.

Yaratkanındıng barısı em,

Aynı munday Kuday’dıng.

Kolay em tez etedi…

Sudı, tersti, topraktı,

Cıyadı, karıstıradı.

Yaratadı barısından

Miñler terekben ölön.

Yegenim may, ne bolsa

Cigerde boladı seker.

Dagılgan soñ vücudumga,

Menim cihazım boladı.

Közüm, kulagım, mıynım…

Kolum, yürek, süyögüm…

Barısındıñ sırrı hayat!

Bar bolgan barı canda;

Terek, ölön em hayvanda.

Allah berip tîrî hayat…

Kılgan er zattı bîr zat!

Etken bîr zattan er zat!

Tîrîlîk, üykkon nimet, mucize!

Bergen Allah, biz acizge…

Kuday’ga amanat bolunguz!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

bîr keşe bîr ömır.

Bîr ay bîr devir bolarma?

Ya bîr keşe bîr ömır?

Qaydey fırsat so, qoldan qaşpas!

Qaydey yarav so, är kîm tappas!

Mîne kelavuydı aldımga…

Üyken pırsat endi qolumda…

Aytılgandan maqsad oraza.

İşinde bîr keşe bar kîm…

Mîng ay saygan sonu Allah!

Orazaga baska qıymatlar em bergen…

Bes parızdın bîrînşilerınden saygan.

Müsliman bolgandıñ belgisi em qılgan.

Qaydey belgi kîm, yaltırap turgan.

Qaysı adem tutqan bolsa orazadı.

Özine “müsliman so!” dep aytıladı.

Orazada köp payda, em hikmetler bar.

Allah’tın Rab bolganı köriledi äşikär.

Rab degenden bilingen bîr manä so:

Terbiya etüvşi Allah, em toyuruvşı.

Barı yan yanıvar qayerde bolsa,

Tavdın töbesi ya teñiz tübinde bolsa,

Toyuradı sonu, nimet beredi.

Rızgını umılmagan yerden yiberedi.

Kım umar qurug topraqtan aslık şıqsın…

Qavun şıksın, karbız şıksın, alma şıqsın…

Meni, su eş tanımas, terek em bilmes…

Nimetler esleri yok, özözüñe kelmes.

Sosunlar, ne toprakqtan ne terekten ne suvdan…

Barı iygilik, bizge, meramatlı Rab’dan!

Sebepler aytıbatır “Qaydan bileyik sizdi biz,

Ullıg bîr qaznadan agıbatı rızgınız.

Biz perdemiz tavsilmes rahmetke, tek

Bizim ızımızda Rab’dı körmek kerek!”

Düniyadı sıpra qılgan Allah, aldımga qurgan.

İşine türlüg türlüg nimetler tizgen.

Bilmey ötken manelerdi mutaman.

Allah akeledi esimge orazaman…

İftar vaktı müslimanlar bolgan bîr ordu.

Quday’ga qonak bolgan sıprasında beklep turu.

Emir kelmey baslamaydı, aşamaydı astı.

“Buyurunuz!” emrini bekleydiler, qolda sutası.

Muna keldi emir, boldu iftar, okundu ezan!

Küldî betleri, süyündi yürekleri, barı müsliman.

Qaydey yaksı bîr suvret so, em yaksı bîr al…

Sebebi ol kîm, Quday qullarga qonak bergen.

Bız qulmız muktajpız her däyim Rabbimizge.

Ol älimiz ullıg ibadet bolupturgan Rabbimizge.

Ordu neşe üyken bolsa üyken bolur qumandan.

Menim Rabbim bır öyünde yeti milyardı toyurgan.

Ösimlik bar, hayvanlar bar, almadık esapqa taga…

Är bîrevini mutbay Rabbim er kün toyurgan!

Sonday bır Quday’ga qonakpız orazada biz.

Muttırmasın bizge özünü, meramatlı Rabbimiz.

Orazadın bîr hikmeti qarapturu em şükürge.

Bazı aytamız “rahmet!” dep bilmey sebebke.

Bîr padşa bîr ädiyya yiberevsa bîr qulga.

So adem padşadı mutıp qızmetçidi sıylasa…

Esimizge kelir heman ol adem pıkırden noksan!

Ädiyadı yibergen patşa, sonu mutgan!

Men em mutavıysam barı nimet Allah’tan.

Bolaman so ademdey gaflet kılsam Allah’tan.

Orazaman oylaymız, barı bolgan Allah’tan!

İftar kelmey haram ne, alalmas qol halaldan!

Yegenlerim barı niymet, qıymatların tap bilsem.

Qoldan şıqbay, muqtaj qalmay em bılsem.

İftar vaqtı bilemen qurug ötbök qıymatın.

Tok bolsam er vakıt, bilmek qıyın qıymatın.

Qıymat bildim orazada barı şükür Quday’ga…

Quru ötbeğine muqtajpan şükür dayim Quday’ga…

Ramazan orazası barımızga mübarek bolsun!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Aştıng älini aşıqqan biler

Allah yaratkan bizdi…
Kımımızdı bay kılgan, 
Kımımızdı yarlı. 
Baylarga buyruk bergen 
Mutbañız yarlılardı. 
Aranızga süyim kelsin 
Şıntı bolsun yaşavuñız
Äş bolmasın aşıvuñız

Bay özi kalmay aş
Neşe bilir yarlı aş?
Orazada yımsar yürek!
Aşlarga kömek kerek…

Yarlıdı oylasa adem
Şükürge barar yolu.
Nege desen; özü toygan,
Adem toygan, yanıvar toygan…
Yegenlerdi, astı bergen
Rab eken, Allah eken!
Munavı pıkır kelse esge
Yahşı şükür bolar eken!

Baska maqsad em orazada,
Nepis terbiya tabar eken…
Nepis, özin üyken körer.
Söz tıñlamas kibir eter.
Aytar özözüne serbespen men!
Özübasıma buyrukpan men!

Halkka töbeden qarar.
Moysaga kırmes bası,
Burun tugraga ketıp
Turgan yerge inat eter.
Orazada iyilir bası.
Aş kalganıman biler;
Özü muqtaj bîr qul eken.

Oylaydı em qaydan keler,
Yegenleri ne bar bolsa?
Yaşav qaydey baha eken!
Allah bolmay qıyın eken!
Aldına kelgen er zat…
Mucize em nimet eken!
Quyaş keledi eske heman,
Tuvmayberse bîr kün
Äli neşe bolur eken?
Suv aqpayberse kökten
Yerden qaytip şıgareken?
Yerden şıgbayberse em
Suvdı qaydan tabar eken

Orazada baylı avzım.
Sozulmaydı suvga kolum.

Men qulman, Allah Rab.
İzniminen er bir zat.

Moynum iyiledi yerge.
İnanaman yüregimnen.
Üşün vazifem menim,
Şükür eken, qullık eken.

Nepsim mutadı köbünşe,
Arıqban em küşsüzben.
Yol üstünde bar ölüm…
Ne tas ne de temirmen!
Tenim bolgan et süyek,
Bîrden dagılıp ketiyek.

Yapısaman em dünyaga.
İşim tolgan hırs, tama.
Baylanaman barısınga.
Tatli bolgan ne bolsa!
Qılıgımdı bızaman.
Yoldan, ızdan şıgaman.

Orazaman añlayman
Men Allah’ga muqtajpan!
Yegenlerim bolmasa
Avrıp ölüp ketiyekpen!

Tek yol qalgan menim üşün
Bar bolganman sonuñ üşün
Emir qılgan Allah maga
Yaşav yalgız şükür üşün

Savlıqban qalıñız

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Şükür

Şükürler bolsun saga Allah’ım!
Saga köp şükür Allah’ım!
Yüregimdin özünnen…
Saga rahmet Allah’ım!

Barı zat, sening Allah’ım!
Er zatım sening Allah’ım!
Bır zat tagı kalmay
Barısı, sening Allah’ım!

Basım sening, kasım sening…
Şaşım sening, tisim sening…
Barmagım sening, tırnagım sening…
Avzum sening, tilim sening…
Burnum sening, tenim sening…
Saga köp rahmet Allah’ım!

Köz berdin, körgenlerimdi em berdin!
Kulak berdin, esitkenimlerdi berdin!
Es berdin, oylaganlarımdı berdin!
Yürek berdin, süygönlerimdi berdin!
Saga şükürler Allah’ım!

Ayagım sennen, yüralganım sennen!
Kolum sennen, köteralganım sennen!
Yegenlerim sennen, işgenlerim sennen!
Şükürler saga Allah’ım!

İykilemen, oturalaman!
Oturganda turalaman!
Basımdı buralaman!
Barısı niymet Allah’ım!

Yañı bır kün baslattın…
Terezedi özüm aştım!
Soluk alaldım!
Solugumdu beraldım!
Tayangan tayagım yok!
Özü basıma yüraldım…
Esigimdi özüm yaptım!
Saga şükürler Allah’ım!

Kolumdu yuvaldım!
Avzımdı aşaldım!
As aşaldım!
Su işaldım!
Ernimdi yabaldım!
Yegenimdi şaynayaldım!
Yutaldım!
Saga songsuz şükür Allah’ım!

Til bolsa dat bolmasa
Dat bolsa til bolmasa
Barısı noksan Allahım…

Konuşaldım…
Okuyaldım…
Yazaldım…
Külaldım…
Dua etaldım…
Tiz şögaldım…
Secde etaldım…
Saga “Rabbım!” diyaldım…
Saga rahmet Allah’ım!

Şeşekey kokubatır!
Kus ötübatır!
Tınış boldum yel esgende!
YuIdız kökte yaltırıbatır!

Aydı kördüm keşede…
Kuyaş er gün tuvıbatır…
Şükür bolsun saga Allah’ım!

Munavı nimetlerindi…
Bilgenlerimdi…
Bilmegenlerimdi…
Bır kayta taga ber Allah’ım!
Bır kayta taga ber!
Bır kayta taga…

Saga er dayim şükür bolsun!..
Şükrüm, eş tavsulmesin Allah’ım!

Savlıkban kalıngız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

äczanä (apteka)

Bîr äczanägä barsak
Köremız türlüg dari.
Er bırevi bär därman.
Bär bilimmen kılıngan.

Üyken yüvinersitetlerde,
Alim ademler yasagan.
Keşe kündüz islegenlär!
Ömürlerdi taviskenler!
Marazlarga yarasın dep
Bîzgä dari etkenlär…

Tapkanlar türlüg maddä,
Bîrbirlerine koskanlar.
Azakay nav maddädän,
Bıraz da baskasından.
Alganlar bulgaganlar.
Maddä bolsa az ya köp,
Därtkä därman bolmas dep
Bek dıkkatpen quyganlar.

Qagıtlarga em yazganlar.
So emlerge ne salganlar,
“Kaş maddä bar ne miktar?”

So misalmen baramız,
Hakikattı tabamız.
Maqsad ol kım dari bar,
Sosunu bir yasagan bar.

Endi bolayagı barma,
So dari özözine bolgan?
Kavanozlar tizilgende,
Esik, aşık qalgan yelge.
Yel em guvatban esken.
Kavanozlar yerge tüsken.
Er birevinden bîr ölşek,
Yerge aqqan kosulgan.
Artından em dari bolgan!
Bolar ma soga inangan?

Barı yan yanıvar em
Okşagan bır darige.
Er birevinde maddälär bar,
Ademdä em ösimlikte.
Cıyılganlar, kosulganlar,
Derezemen gramman.

Bîr vaqıt okugan edim:
Bar eken bîr ademä,
Şinkav maddä üş gram.
Ägär bolsa az bîraz,
Esi, qıt boladıken adem.

Temir maddä em az bolsa
Qanı az boladı insan.
Er bır maddä ayarman
Vucudumga salıngan.

Oylayman özüm endi…
Bîr yasagan bar daridi…
Em yasagan bar meni!
Allah yaratgan bizdi!

Yaratpasa meni Allah,
Özözümge bolup qalsam
Zerrelerim, er cihazım,
Bolmak kerek birer ilah!

Aynı nav misaldey bolgan…
Quyaş, aspanda turgan,
Bıyalada, dengizdä,
Em közümdin işindä,
Siselerdä yaltıragan
Er bîr akis quyaş bolgan!

Endi kuyaş yok desek
Er yaltıragan bolmak kerek,
Üşünley em bîr kuyaş.

Aytılsa “Allah yoq!” dep
Barı bolgan bolmak kerek
Er birevi bîr Allah!

Bîr Allah’ga inanmagan,
Er bolgan zat, Allah degen!

İnangandın qaysı kolay..?
Bîr Allah bar, ya här zat Allah…
Zor bolgan yol inkar;
İman yolu bek kolay!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Aspandıñ tili.

Är bilimdin bir tili bar;
Bizge sırlar aytıbyatır…
Saklı qalgan qaznalar,
Bilimlermen şıgıbyatır…

Özü tilimen er bilim,
Men Allah’ga şahitpen,
Bilgenine em küşine,
Soñ yok dep aytıpyatır.

Misal bolsa kökbilim,
Bizge aspandıñ tilimen
Allah’tı habar beripyatır.

Aspanda bar tolgan mane…
Bîır yagıman askerge,
Em orduga oqşabyatır.
İşinde bar milyarşa
Yuldızlar em quyaşlar.
Közler kökke tigilgen,
Qayta qayta qarabyatır.

Är orduda nizam bar.
Är askerge bır qullıq.
Bîr nizamdan ayrılmay
Manevralar bolubyatır.

Qumandanı bolmagan
Bîr ordu qayda bar?
So manevra, tertipler,
Özözünden tuvmagan.

Kökte – hayret- bar düzen…
Quyaş vaqtında tuvup
Ay vaqtında yoytulgan.
Keşe kündüz art artka,
Almay bîrbîrevîn aldın
Bîr tertipben em ozgan.

Kökte qaytip tizilsin
Essiz, yansız yuldızlar?
Är bîrevi qullıqban
Yugursunlar arımay.

Bîr davlettiñ askeri,
Bolgan bolsa bîr milyon
Qarap qalamız hayran…
Ya sanı yok em belgisiz,
Milyon, milyar, qatrilyon
Yıldızlardı, köktaslardı,
Aylardı em quyaşlardı,
Bolar oylagan hayran.

Em qaytip aytılsın,
Munşa yuldız, kuyaş, ay,
Bîrbîrîne toquşpay
Bîr yerge em tayanmay
Özü özüne aylansın!
Är bîrevî neşe avır…
Tüspey kökte tıgırsın!

Bîr uşpak keşip ketse
Üstümüzden yuvıqtan,
Sañır bolayıq qulagımız,
Uşup ketken tezlikten.

Düniya sankim bîr uşpak…
Uşup turu aspanda…
Ne ses bar ne sada!
Incınmaydı äş qulaq!

Är gün quyaş bizlerge,
Tavsilmey şavq yibergen.
Dünyadı em yıltqan.

Otun, kömür ya neftti,
Bar ma bizden yibergen?
Üşün pîkîr sol yerde,
Kündi bolgan bîr yaqqan…
Men qandilimdi yaqqanday…

Bîrbîrînden neşe uzak,
Yuldızlar, galaqsiler…
Şaqırım äsäbı em
Yetbey qalgan bek uzaq!
Aytqan kökbilim tuvrasın
Endi sol vaqıtta em
Bizge şavqı yetbegen
Galaqsi bar, yıldız bar…

Sözdiñ özi bilimler,
Aytqan qaysı bolsa tagı
Allah’ga yetüv üşün
Soñsız, sansız yollar bar…

Savlıqpan qalıñız

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Tavdıñ, şöldiñ aytqanı.

Tavlar, şöller bolgan tîl… 
Neler ester tıñlapturgan!
Sosunlarda bar neşe al…
İşi, tısı mane tolgan…

Tavlarda em şöllerde,
Sansız payda saqlangan…
Bergen Allah ademge,
Bîr köp nimet sonlarman…

Tavdın avveline qarasak
Yerden şıqbay qızuv ot!
Yerdiñ astı tolgan ot!
Qatuv, qızuv, gazappan
Qaynabyatır üyken qazan!
Qapaq aşıp şıqpay berse,
Tavman soluq almayberse,
Är yer bolgan yer senkildev!

Otqa, tavlar bolgan yol…
Pışqırgan ot, tapqan yol…
Şıqbay berse ot tüpten,
Dünya muñalıp qalıyaq;
Dayanmay soñ bîrden patlap
Yaşav, är zat, soñ bolıyaq!

Kemilerge tikilgen direk…
Bîr yagına avmasın dep!
Tavlar düniyaga direk…
Sengildemey uşsun dep…
Tikken Quday tavdı rahmet!

Tavlar bolgan em kazna…
Astları suvman tolgan…
Töbelerde bulaq bolgan…
Teñizdey üykenleri
Yogarlardan oyga aqqan!

Tavda taga neşe nimet…
Dariler, madenler bar…
Rahmetimen tavga salgan.
Barısını Allah cıygan…
Bir tertippen, tedbirmen
Äzırlegen depo qılgan.
Küşüne soñ yoq Allah,
Bizge tavdı, anbar qılgan…
İstip etip kerek bolgan
Ne bar bolsa bîr bîr tizgen…
Qorşalavı soñsuz Allah!

Üstünü em yasartqan,
Ösimlikben, ölenmen…
Neşe yanvar qursagını,
So tavlarda toyurgan…

Teñiz aldına qora bolup
Tav topraqtı qorşalagan!
Tavlar bolmay neter edik…
Qolumuzda qalmay bîr zat,
Ne bar bolsa yoytar edik!

Şöller em sonday rahmet…
Astı neşe maden em nept…
Ya üstüne bergen yerdiñ,
Ya astına Allah nimet!

Şöller özözünden bolmay
Allah’tın emrimen sonday…
Süytüp qılgan şöldi Allah!
Şölde bolgandı em Allah!

Qaytip bilingen so mane?
Tüye, bolgan misal bizge…
Tüyediñ ayagı qaydey?
Qumda yürgen kömülmey!

Közünde em bar perde,
Quyunlarda közge sütre…
Tüyediñ yegeni tegenek…
So ösüpturgan şölde!

Tüyege, şölde suv bolmay
Yetken bir işkeni eki (2) ay!
Şöl özözünden bolgayıdı,
Tüye bolar ma edi sonday?

Şölge tüyedi salgan Allah!
Tüyege şöldü bergen Allah!

Okup edim bîr maqalada…
Üyken şöller bolmay berse
Yamgur tüsbes kökten bizge:

Yelmen tozlar şıqqan kökke,
Tozuganda är bîr zerre,
Yamgurga bolgan urlıq!
Oylapturgan är bîr adem,
So manemen hayrette!..

İkmetler köp, payda sansız…
Är zattı bar etken Allah…
Şöllerdi em tavlardı,
Yaratqan bizge Rab Allah…

Savlıqpan qalıñız…

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Müslim nüşün artta qalgan?

Bır soru bar eske kelgen:
İnanganı haq bolgan 
Müsliman ne üşün
İnanmastan artta qalgan?

So barede aytılgan
Bır köp mane bolgan.
Diqqat bolsa sosunlarga
Barı müşkil hal bolgan.

Bîrinşide aytılgan so:
Haqtıñ özü ullq, tuvra…
Soga bargan yol em
Bolmaq kerek haq, tuvra!

Maqsad tuvra, haq bolsa
Barılgan yol tagı
Bolsa kerek tüz, tuvra.

Köp yol bar haqqa bargan;
Tuvra yoldan ketbey müslim,
Ketken bolsa qıyşıq yoldan
Soñda özü artta qalgan.

Batıl, özü bolmay tuvra
Ketgen yoldı tuvra qılsa
-Özü yañlış, yolu tuvra-
Tuvra yoldan kim barsa
İnangan ya inanmagan
Allah sonu galip qılgan.

Körülgen so yaşavda:
Haqtıñ yolu yañlış bolsa
Batıl yolu haq bolsa…
Yol, haq bolgan üşün
Maqsad yañlış tagı bolsa
Yañlış maqsad ong bolgan.

Yañlış yoldan ketken üşün
Haq maqsad maglup bolgan.
Batıl maqsad galip kelgen.

Bir misal bolsa soga,
Müslimanlar birlik bolsa
Kömek bergen Allah oga.
Müslimanlar birlik bolmay
Ayrı ayrı tüsken yolga…
Müslim yañlış yolga kirgen.
Bîrlîk bolmak kerekkende
Bîrbîrînden ayrı turgan.
Maqsad haq, yol yañlış!
Yañlış yolga kirgen üşün
Kömegini bermey Allah
Müslümandı maglup qılgan.

Tek müslim bolmagan
Yolda, köbü bırge yürgen.
Birbirinden ayrı qalmay
Haq sebeppen yolga tüsken.
Allah tagı sonlardı,
Bargan yerge tez oq
Selametpen yetkergen…

So barede aytılgan
Ekinci bir noqta bar:
Är müslimde bolgan al,
Müslim bolmaq kerek edi.
Tek körülmegen müslimde
Är daim müslim al.
Kafirdiñ är ali em
Kafir bolup turmagan.
Är künahli ademde,
Är al künah bolmagan.
Soñda bolgan so eken:
Kafirdeki müslim al,
Müslimdeki kafir alge,
Ullık bolgan, galip kelgen.
Sözdiñ songu so kim
Müslim bolgan artta qalgan!
İnanmagan inanganga,
Kafir bolgan, müslümanga,
Turgan yerde galip kelgen.

Dinde sırlar köp, sansız…
Är yagı mane tolgan…
Kısmet bolsa kelgen yuma,
Aytamız manelerden
Bu yuma aytılmagan…

Savlıqban qalıñız

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Hak, er dayim ullıq bolgan

Ozgan yuma barıdı 
Eske kelgen bır sual… 
İnanganı haq bolgan 
Müslimanlar ne üşün
İnanmastan artta qalgan?

Allah yaşavga dünyada,
İnansa ya inanmasa
Kim bolsa bîr haq bergen.
Kafir bolsa tagı adem
Yaşavına kerek bolgan
Ne bar bolsa noqsan qalmay
Yaşavına bîr hak bergen!

So barede bîr noqta em:
Eki qanun salgan Allah…
Bîr qanun Quran’ga,
Bîr qanun dünyaga.
Eki türlü emri bolgan

Eki qanunda bar bolgan
Bîr mükafat em ceza…
Qur’an’daki qanundıñ
Mükafat em cezası,
Köbünşe bilgenimiz,
Ahiretge taslangan.
Misal bolsa müsliman,
Namaz qılsa, berse zekat…
Tutgan bolsa oraza…
Köbünşe savabını
Öte dünyada algan.
Mükafat ya cezalar,
Ahirette berilgen.

Dünyadaqı qanundıñ
Mükafat em cezası,
Köbünşe körgenimiz,
Dünyada bolup turgan.
Misallarga qarasaq
Manelerdi anlasaq:
Sabır qılgan bîr adem,
Soñda muratqa ergen!
Tembel bolsa ya adem
Oyga tüsken, yarlı bolgan!

İşten kelip qullıq etken,
Dürüs bolup isler körgen,
Körgen soñda neşe payda.
Agıp turgan kîsesine,
Bîr köp servet, para pulman!

Sebat etken kîm bolsa;
Müslim bolsa, kafir bolsa
Zafer soga haq bolgan.

Zehir işse bîr adem
Soga ceza maraz bolgan!
Panzehir yutsa tek so
Savab soga savlıq bolgan!

Dünyaga salgan Allah,
Munday neşe qanunlardı…
Kanunga moyun iygen,
Müslim bolsa, kafir bolsa
Garşılık körüp turgan…

Allah küşke, guvatqa,
Bîr haq bergen, sır bergen.
Küşdi kimge bergen bolsa
Köbünşe so galip bolgan.
Müslim arık bolganıman
Galip bolgaydı er daim,
Barı adem sol vaqıt,
İnanar edi zormınan!

Yıldızlarman kökke Allah,
Yazgan bolsa “Allah Bîr”…
Äş qalırma dünyada,
Allah’ga inanmagan?

Dindiñ özü imtihan…
Belli bolsun inangan;
Ayrılsın inanmagan…
Zorga qalıp inansa
Qabul bolmas o iyman!
Bîr bolur o zaman
Abu Bekir, Abu Cehil.
İnangan inanmagan.
Derezede bîr qalır,
Aruv adem yamanman!

Sözdiñ özi er daim,
Haq ullıq, em tuvra…
Artta qalgan bolsa da
Soñda zafer müslimanga…

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Allah qaytip bilinsin?

Biz Allah’dı körmeymiz; 
Bizdi solay sınagan.
Köstermey özin bizge 
Sırrın bilmege yol aşgan.

Kelgen er kim so dünyaga,
Ozup ketgen turmagan.
Tek vazipe so yerde,
Quday bizge yoragan:
Yaratqanına qarasaq
Özi kim eken tanısaq…

Allah özin körsetpegen,
Tek er yaq sonun isi.
Yaratqandıñ baresi,
Quday qasiyetinden
Belgi, nişan beresi…

So manege bîr misal;
Üy yasavşu bîr dostqa,
Yasapturgan bîr üyde,
Bolup turgan qaş is bar?
Yavab berdi oylamay.
Avvelden saygan belli.
Ayttı yüz yetmiş bîr is!
Saygan özü osanmay!

Ol sandıñ manesi;
Yasalgan bîr üyde,
Yüz yetmiş bîr türlüg,
Ayrı ayrı qullık bar.
Qullık bolsa etken bar.
Er etkendiñ atı bar…
Temirşi em duvarşı,
Aşgışcıga barganşa
So miktar bîr at bar.

Bîr adem usta bolgan,
Qora, hana yasagan.
O ademge aytamız,
Hana qora yasavşı.
Basqa tagı aytamız:
Bezekci em suvretşi.
Barı bolgan er bîr iske,
Bar bîr adem bilüvşi.

Esime kelgen mane:
Dünya bolgan bîr hane…
Sansız türlüg isi bar.
So islerdiñ baresin,
Quday ming bîr atıman,
Bîr basına tüzetken.

Yoq bolgandı bar etken…
Bolgan atı yaratuvşı.
Haliq degen so atqa,
Allah özi Qur’an’da.
Tanıtqan em basqa atın;
Men tirimen dep aytqan.
Adem, yanvar, ösimlikke,
Men bergenmen bîr bîr yan…
Köremen, esitemen…
Küşüm bar em yorayman.
Aytıvum bar süygönüm bar.
Razı bolmasam quldan,
Gazabım bar, aşıvum bar.
Tek meramatım köp menim…
Solayına ozup ketgen,
Miñ bîr atı bar Allah’tın

“Yahşı atlar” dep aytqan;
Allah özü Qur’an’da.
“Esmaülhüsna” dep
So manege at salgan.

Oylaganım ol menim…
Bolgan menim bilgenim…
Bîr ademge bar bîr is…
Etalmas bırdemede,
Bırden köp, bîr köp is!

Endi oylayman Quday’dı,
Dünyada qaş is bolsa
Barısını bîr basına,
Özözüne etken Allah!
Barı isler Allah’tın…
Barı atlar Allah’tın…
Baresı em yahşı!
Bîrev qalmay Allah’tın…

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Tazalagan kım ?

Munavı dünya, bu kainat , 
Bolgan üyken fabrika…
Köp yaqtan em osagan, 
Bır hanga em qonaqqa.

Üyken islek fabrikalar,
Barı hanlar qonaklar,
Är daim islegenden;
Kelgenlerden, ketkenlerden
Tazalanmasa bir vakit,
Tolup qalır är yer batık.
Sıprıntıman bulaşıqpan
Sasıp turur artıqlarman.
İşinde turup bolmas.
İnsan sonda muñalar;
Rahatşa bîr soluq almas

Endi özüm qarayman,
Üyken fabrik kainatga;
Yahşı qonaq dünyaga;
Teptemiz bolup turgan.
Bulaşıq, kîr qalmagan.
Şiykengenim bîr zat yok.
Qoqup qalgan madde yok.
Är bîr yagı tazalangan!

Kerekbes bîr zat qalmagan…
Qalgan bolsa paydalı bolgan…
Tesadüf az kîr qalsa,
Äş keşikpey tazalangan.

Temiz bolgan bîr yer körsek
Üy bolsa, ya bîr avla.
Eske kelir so yerlerdi,
Bar bîrev tazalagan.
Äş bolama so yerler,
Özözünden temiz bolgan?

Dünya em aynı sonday.
Äş bîr yer mıtılıp qalmay
Temiz bolgan, pak bolgan…
Gözelligi, temizliği,
So derece bolgan üşün
Yer yüzi bazılardı,
Özüne aşık qılgan!

Bir üydü sıpırganday
Dünyadı em sıpırgan bar…
Barı yaratılgandı,
Tazalagan Allah bar!

Bir sarayday so dünyadı,
Neşe üyken bolsa em,
Sankîm kişkey bîr üydey
Temiz qılgan taza qılgan
Quddus atlı Allah bar!
Quddus’dıñ bîr manesi;
So tazalavdıñ baresin,
Neşe türli bolup tursa
Bîr basına temiz kılıp
Ortalıkta sıprıntıman
Kîrli madde taslamay
Tazalagan Allah bolgan

Bîr insan bîr ayda,
Yuvunmay turup qalsa
Barı teni qoqup qalır.
Oturgan turgan yerdi,
Tazalap sıpırmasa
Sasık bolur, qoqup kalır.
Sarayday so dünyadı,
Bîr hikmetpen är daim,
Arımay em diqqatpen
Äş qalmay tazalagan
Meramatlı Rab Quday!

Bolmayberse so tazalav,
Azalavıysa az bîraz,
Tolup qalıyaq dünyamız
Sasık, batıq maddelermen…
Bîr senede yanı bolgan
Yüz mîñ türlü milletler,
Buğulıp qalıyaq pislikten!

So tazalav bır qoldan!
Baresi em Quday’dan!
Nasip bolsa basqa yuma,
Qalgan manelerdi em,
Habarlassaq savlıqban.

Qudayga amanat boluñuz

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Tazalav bolsa tazalagan bar!

Bır avvelqı yumada, 
Tazalavdan aytıp edik.
Tazalavdıñ baresin,
Quddüs atlı Allah’tan,
Bolganını bilgen edik.
Quddüs’tiñ bir manesi,
Tazalavşu degen edik.

Bu afta em aytamız,
Özü Quddüs bolgan Allah,
Neşe yerler tazalagan.
Bilgenimiz so tazalav,
Ta köklerge sozulgan…
Hava temiz bolgan üşün,
Men qolayşa soluyman.

Yerler batıp toz bolsa
Avvel yelmen sıpırtqan.
Arttan yamgur bergen Allah,
Toz topraqlar yatısqan.

Aspandı em tazalagan…
Yuldızlardan şaşılgan.
Anqaz bolup atılgan.
Kökte neşe bolgan tas,
Üyken kişkey sanı yok,
Meteor dep aytılgan…
Bir düzenmen sonlardı,
Äş bır yerdi batırtpay,
Savga solga şaştırtpay,
Basımızdı sındırtmay,
Quday kökte tıgırtqan…
Tavday üyken qayalardıñ
Är birevini Rab Allah,
Basımızga tüsürtpey,
Bir ölşümen gıdırtqan

Yogardaqı alemlerden,
Yıgımlardan, yasavlardan,
Bu zamanga kelgenşe,
İbret bolsun dep anca,
Yerge bir ekev tüsken.
Tek, äş birevdiñ bası,
Yarılmagan, sınmagan.

Basqa neşe yerdi Allah,
Rahmetimen tazalagan…
Misal bolsa közüm bar…
Turgan yerde qaş kere.
Köz qapagımdı yımdırıp
Közlerimdi tazalagan.

Ä r sene mingler türlüg,
Qaralarda, deñizlerde;
Neşe yerde ölüp qalgan,
Yanvarlar bar, balıqlar bar.
Qoqup qalmay är birevi,
Temiz bolup tazalangan.

Quday qaydey qanun salgan,
Türlü türlü yanvarlar,
Et aşagan balıklar,
Ölüp qalgan leslerdi,
Aşap qursaq toyurgan.
Bır yaqtan em är yaq
Temiz bolup taza qalgan!
So tazalav bolmay
Ölgenler qoqup qalsa
Bizge şara ne bolar?

Bir künlük erek yoldan,
Qartal lestin yerin bilip
Kelip sonu aşagan.

Basqa bolgan neşe maqluq
İşleri em şiykenmey
Qalganlardı aşagan
Qurt qumusqa basqalar
Bır ız tagı taslamay
So leslerdi tavüsken

Ol barede bar em
Basqa basqa misaller:
Soluq alganım üşün
Qanım temiz bolup qalgan.

Tenimde zerrelerim,
Er bir yaqta birikip,
Kerek bolmay cıyılıp
Meni maraz qılmagan.

Bastan uşqa so dunıyada,
Temiz bolgan ne bar bolsa,
Tazalavdıñ baresi,
Quddus bolgan Allah’tan.
Tazalavga berip qıymat,
Sonu iymandan saygan.
Bizdi süyümüne bir sebep,
Quday, tazalanuv qılgan!

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Ölşü (ölşem)

Kainat, aynı bîr saray…
Kerek bolgan, turu er zat işinde…
Bir yagıman oqşapturu qalaga;
Yasav, bızıv şalqanadı so yerde… 
Ol qalada bır mamleket em bolgan, 
Är yagı, köşpen soguş kaynagan.
So mamlekette tagı bîr alem, 
Yaşav, ölüv işinde aylangan

Tek, ol saray em qalada,
Mamlakette, alemde…
Bîr ölşem, höküm qılgan.
Onnan sayın bar dengey…
Hayret bergen ademge!

Ol allerden anlaganım,
Bilgenim haq mane,
Közümge em körüngen:
So ölşüdi salgan bar!
Ol dengeydi qurgan bar!

Oylagan kim bolsa,
Esine kelipyatır:
So islerdi qılgan Allah,
Är yaqlardı körgen Allah,
Är zatlardı bilgen Allah,
So ölşemdi beribyatır…

Bolmayberse so bilüvşi,
Bilmeyberse yaratuvşu,
Munavı ölşem, em dengeydi,
Kim qayerden alıpyatır?

Misal bolsa munşa balıq,
Yımırtqası sayıp bolmas…
Barısı em yaşap qalsa,
Deñiz tolar, yerge sıymas…

Aşgiş degen bir ösimlik,
Bir qozalakta mingler urlıq…
So dengeydi bergen Allah,
Qılmayberse tarezidi,
Är yaq tolar, yerler almas.

Allah yerine sebep desem,
Tabiatı (özünde bar) sonday, tesadüp (özüzünden bolgan) desem,
Kör quvvatpan bası bos bolup,
Munşa madde seldey agıp,
Ölşem bolmay kelip tursa;
Kelip turgan, ketpey qalsa;
Tarazesi bızık bolsa;
Astı üstüne kelir dünya…
Qarısıp qalır edi dünya…

Soñda bolgan bolur edi…
Deñiz, balıq tolur edi…
Ölgen, qoqup qalar edi…
Ava sasıq zehir bolup
Muzır şöppen tolur edi…

Rahat qaydan kelsin soga,
Qasaphana bolur edi…
Bataq bolup qalır edi…
Yanı bolgan barı zat,
Bugulup em ölür edi!

Barı hücre (peş) tenimde…
Bolgan neşe qanımda,
Qızıl em ak tögerek,
Dayim turgan dengeyde.
Bolsa köp, ya az biraz,
Bolup qalayagı bir maraz…

Cigerim em yüregim,
Közüm, qulagım, ernim…
Barı bolgan cihazım,
Tap yerinde em yahşı…

Bolsa basqa bir şekil (kep),
Üyken kişkey bir şeşit (türlü),
Pıyalaga qarayalmay,
Men özümden qorqar edim!

Baqa gözü baqaga,
Yahşı tüsüp yaqışqan.
Menim közüm betime
Tap yerine taslangan

Basqa aza (uzuv) em sonday;
Qollarımman ayaqlar,
Uzun bolsa azaqay,
Bolsa biraz ya kişkey …
Bolayagım şolak topal (aqsaq)!

So islerdi etken Allah,
ADL degen atıman,
Bergen ölşem er zatqa…

Nasip bolsa aytılsa
Basqa mane inşallah…

Aldımızda kelgen yuma,
Tabısamız inşallah!

Kuday’ga amanat boluñuz!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Adalet

Ötken yuma aytqan edik,
Barı mahluq yaratılgan,
ADL atıman Allah’tın,
Bîr ölşem, bîr nizamman…

Bu yuma em aytamız,
Basqa bazı manelerden,
So barede aytılgan…

Deñizlerge aqqan su,
Buhar bolup şıqqan su,
Yamgur bolup qayta tüsken,
Topraq astına ötip
Bulag bolup yerden şıqqan;
Aqqan ölşem işinde…

Yanvardan em ösimlikten,
Tuvganlar em ölgenler,
Baresi terazimen.

İnsanlar da em sonday,
Ölgenlermen tuvganlar,
Sanları, birbirine
Bîr ölşemmen, yuvıq bolgan…

Ademde bar basqa ölşem;
Bîr yartı er bolgan,
Bîr yartı, hatın bolgan!
Köbü bolgayıdı er,
Ya hatın sanı avgan,
Düniya tolar fesatpan!

Küzde yoyuv bolganlar ,
Tamirlengen yazlıqta.
Äş ölşemleri bızılmay!

Topraq, hava, su, yarıq;
Qızmet bergen ayarman.
Kökte yuldız, künmen ay…
Bîr ölşemmen aylangan…

Ölüv tiriv, yıllı suvıq;
Tagı qaranlıqpan yarıq,
Bîrbîrımen talasıp
Bazı zaman soguşqan!
Tek, sıraman avusqan…
Ol derece bolgan diqqat,
İnce ölşem tarazimen!
Adem esi bîr yerde,
Ne bîr israf ne abes,
Paydasızlıq tappagan!

Bilimler em her zatta,
Yerde, kökte är yaqta,
Tap tüzetüv, tap ölşem,
Körüp özü köstergen.
So ölşemmen tarazidi,
Aytıp bizge köşirgen…

Kündin qasında dünya,
Bîr nizamman aylangan.
Yalgız bolmay yuldızlar em,
Aylangan barı sonday!

Sosunlardın baresinde,
İnce ölşem tap tüzetüv,
Eske kelse… Bîr Allahtı,
Adaletli em küşlü,
Azamatlı, bilüvşi,
Yaratuvşu ol Allah’tı,
Bolama, eş köstermey?

Basqa maneler em bar,
Aytılgan so barede.
Nege desem so dünya,
Kün tögeregi yolında,
Bîr sanede aylangan!
Men yürsem so yerde,
Mingler sane sozulgan!

Onnan sayın, yer üstünde
Tizilgen är bîr zattı,
Hızlı uşup so düniya,
Ne dagıtqan ne şaşqan…

Uşqan hızı az bîraz
Bolgayedi köp ya az,
Üstündeki ne bolsa
Atar edi kökke arz.

Bîr daqiqa, ya saniye,
Tarazisi bızılavıysa,
Barı edet avısıp,
Basqalarman şarpışıp
Dünya ömrü tolar edi!

So islerdin baresi,
Kösteredi är eske,
İnangan är yürekke,
Barı zatqa bîr ölşem,
Salıp turgan Allah bar!
ADL degen atıman,
Adaleti är yaqtı,
Tolturgan Allah bar!

Dünyada bolgan haqtı,
Taslamay bergen Allah!
Är bîr zatqa bergen haqtı,
Şayed qalsa so dünyada,
Ahirette alır haqtı!

Savlıqban qalıñız…

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Allah bîr

Qayda qarasam körgenim;
Är zattın aytqanı bîr:
Meni bîr yaratqan bar,
Yaratqan em özi bîr!

Ävvel qarasaq kainatqa,
Yaratılgan ne bar bolsa,
Bolgan bîrbırine gardaş:
Topraq, terekke yoldas…
Su, topraqqa qoldas…

Kökten su agaberip,
Sulapturgan är yerdi.
Ösimlik toygan suga.
Bîr yaqtan tagı yanvar,
Barı adem yeti milyar…
Yanıbasında tapqan sudı!

Esi em yanı bolmay,
Är bîr zattı tanıganday,
Bulut bîr bastan bîr baska,
Barıp dünyadı sulagan!

Qarasak bîr fabrikaga,
Bîr alatı bîr alatqa,
Kömek bergen är daim.
Kainat tagı sonday;
Yaratılgan är bîr zat,
Yardam bergen är zatqa.

Bîrbîrevine tayangan;
Tilekke bergen yavap.
Barı bolgan ne bolsa,
Bîrlîklerin bızbay qalıp,
Qolın sozgan anavga!

Ösimlikler yanvarga,
Yanvarlar da insanga,
Bolup turgan kömekşi!

Är yazlıqta körülgen,
Aynı sonday bîr bîrlik,
Neşe bolsa yanı bolgan,
Yeryüzini tolturgan,
So yazlıqta baslarını,
Bîrge turup kötergen!
Bîrge turup tîrilgen!

So mahluqtıñ baresi,
Esi bolmay, yanı bolmay,
Bîrbîrlerini sosunlar,
Qaytip tanır, qaytip oylar?
Olar tanıyalmas belli!
Neşe perde artında,
Sosunlardıñ baresin,
Bar tanıgan bîr Quday!

İnsanga em qarasaq,
Salgan Allah bîr bîrlik:
Barı ademdiñ qolı bar,
Ayagı bar, bası bar;
Qasları bar, saşı bar;
Är bîr adem uzuvu,
Bîrbîrine usagan!

Orus’taqı ademde,
Turkiya’da, Yemende,
Yeryüzinde är yerde,
Yaşapturgan ademde,
Öpke aynı, avız aynı;
Közler aynı, yürek aynı…

Dünyada qayer bolsa,
Yaşapturgan bîr yanvar;
Mısıq bolsa, qus bolsa,
Sıyır bolsa, qoy bolsa,
Baresi de bîr bolgan!

Bîr vaqıt bargan edim,
Uqrayın’da Odese’ga.
Bîr savusqan körgenimen,
Hayret qaldım bîr zaman!

Bala bolgan zamanımda,
So savusqan avlamızda,
Yangı şıqqan şipeylerdi,
Qabıp qaşıp aşar edi.
So sebebden savusqan,
Esimden äş şıqpay
İşimde qalgan edi…
Körgenimen savusqandı,
Aytaberdim bîr zaman:
“Qaydan kelgen so yerge,
Avulumdaqı savusqan?”

Barı aytılgandan maqsad:
Dünyada är bîr zat,
Bîrge bolup yaratılgan.
Em är bîrev ayrı ayrı,
Bîr tek bolup yaratılgan.
Yaratılgan bîr bolsa,
YARATQAN em BIR bolgan!

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Bîr Allah

Kainatga salgan Allah,
Bar bolganına sansız tamga.
Bar bolganına basqanday,
Bîr bolganına em basqan; 
Türlü türlü neşe tamga!

Quday’dıñ bîr bolganına,
İnsan beti yarıq tamga:
Bîr yagıman qarayman,
Barı betler bîr bolgan,
Bîrbîrine usagan…
Är bîrevinde bîr avız,
Bîr burun bar, eki göz.
Baresi em bîrge bolgan!

Bîr yaqtan em karayman,
Är bîr bet ayrı bolgan;
Bîrbîrine oqşamagan!
Ävvelden bu zamangaşe
Yaratılgan barı betler,
Mundan soñ bolganı em,
Bîrbîrine usamagan!

So al bizge aytıpturu,
Adem zamanından beri,
Barı bettin baresini,
Dünya soñu kelgenşe,
Bîr demede, körgen bar!
Baresini bîrden bilip,
Är bîrevini tanıgan bar!

Är bîrevini bilgen üşün,
Yañı yaratqandı Allah,
Basqasından ayrı qılgan…

Kelgen ketken qaş bet bolsa,
Baresini bilgen Allah!
Äş qarıstırmay so betlerdi,
Bîrbîrinden ayrı qılgan…

Baresini bîr demede,
Körmey qalsa, ya bilmese,
Yangı yaratqan bîr betti,
Qaytip ayrı qılsın Allah?

Bettiñ ayrı bolganı em,
Tap mucize, niymet bizge…
Ayrı bolmay aynı bolsa,
Kim kim eken bilinmes.
Ana, aqa, ini kim?
Barı aqlar tanınmas.

Bîr betke em ayrı ayrı,
Bîr bolganına öziniñ,
Bilimlermen bilingen,
Neşe belgi salgan Allah…

Misal bolsa so barede,
Er bîr ademdiñ közi,
Äş bîrevge oqşamagan.
Bazı bolgan yerlerde,
Esiklerden kirgende,
Közge qarap ötilgen!

Yañı bilim öskensaytın,
Şıqqan är kün bîr tamga,
Bîr bolganına Allah’tıñ…

Är insandıñ qolında,
Uvıs işi basqa basqa…
Ävvel soñ neşe bolsa,
Är ademde türlü bolgan…

Köp bilingen basqa tamga,
Barmaq uşı ayrı bolgan.
On barmaqtıñ onavı da,
Bîrbîrine usamagan…

Bu mänemen oylasaq,
Adem sanınca bas barmaq…
Bîr onşa orta barmaq…
Şınatay ya basqa barmaq…
Ävvelqınden soñgaşe,
Är bîrevi ayrı ayrı,
Bergen Allah on barmaq…

Barmaqlar uşlarıman,
Är bîrevi kösteripyatır,
Sonu yaratqan BIR ALLAH!
Barı yaratılgan dünyada,
Är bîrevi ne bolsa,
BIR ALLAH’tı aytıpyatır.

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

FERD ALLAH baresinde

Allah’qa neşe at bar…
Ullı qasiyetleri bar…
Barı yaratqanın Allah, 
So atlarıman yaratqan…

Ol atlar baresinde,
“Yahşı atlar” manesinde,
Quday özü Qur’an’da,
“Esmaülhüsna” dep,
Barısınga at salgan.

So atlardan bîrevi,
FERD bolgan aytılgan.
Manesi em so attıñ;
Quday özi bîr bolup,
Yaratqanındı bîr kılgan.
“Ferd” bolıvga neşe tamga,
Sansız, soñsuz belgi salgan…
Misal bolsa bîr belgi;
Sesi ayrı är insan!

Allah kitabında sonu,
Habar berip özi aytqan:
“Er bîrevinizdiñ sesi,
Ayrı ayrı bolganı,
Bar bolganımga bîr delil;
Bîr bolganımga em belgi!”

Bîrligine Quday’dıñ…
Basqa belgiler em bar,
Misal bolsa bir tarlaga,
Kîm urlıq şaşqan bolsa,
Ol tarla onuñ bolgan.
Tarla kîmdiñ bolsa em,
İşindegi onuñ bolgan…

Bu misalmen qaralsa,
Dünya tagı aynı bolgan.
Endi dünya kîmdiñ bolsa,
İşindegi sonuñ bolgan.
İşindegi kîmdiñ bolsa,
Dünya tagı onuñ bolgan…

Dünyadaqı barı zat,
Bîrbîrimen bîrge bolgan,
İş işke kirip turgan.
Äş bîr şiy tısta qalmay,
Sosunlardıñ iyesi,
Ferd atıman Allah bolgan!
Dünyaman işindegi,
Yaratılgan aynı qoldan.

Käinat em bastan basqa,
Bîrbîrine baylı bolgan.
Sonuñ iyesi kîm bolsa,
Barısınga iye bolgan.
Bîr zatqa iye bolgan,
Barı zat onuñ bolgan.

Gene bar basqa noqta,
Kün degen şeragımız,
Bîr bolup dünyamızdı,
Bastan basqa yarıq qılgan.

Ava em bîr bolgan,
Är bir yaqqa yugurgan!

Asımızdı pisirgen ot,
So tagı bîr bolgan.

Yeryüzi baqşamızdı,
Sulapturgan bulut,
Sosu em bîr bolgan.

Är yagı rahmet yamgur,
Bîr bolup är yerge,
Sansız paydaman yavgan…

Basqa gene bir delil,
Barı yanvar, ösimlik,
Är bîr türlüg ne bolsa,
Serbest bolup dünyaga,
Bek qolayşa dagılgan.
Dünyadıñ bîr yerinde,
Orın tutup yaşagan.

Atlar bîr, koylar bîr…
Sıyır, laylek, tilki bîr…
Aslanlar em börüler…
Basqa yanvar ne bolsa,
Är bîrevi bîr bolgan!

Barı ötken maneler,
Allah’tıñ bîrligine,
Ayrı ayrı delil bolgan…
Barı zatlar baresin,
FERD degen atıman,
BIR ALLAH, bîr qılgan….

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Ahiret bolmay er zat bos

Quday barı käinattıñ, 
Är yagını yahşı qılgan…
Yaratqanı er bir zat,
Bahası sonsuz bolgan…

Qadir Allah so dünyadı,
Neşe miñler hikmetpen,
Bîr köp masrap dıqqatpen,
Ullı gayeler qosup,
Bizim üşün bar etken…

Munşa hikmetten bîr hikmet,
Ahiretti bar etken!
Ahiret bolmayberse,
Barı maqsat bos ketken!

So manedi az taga,
Barabarca oylasaq;
Adem ulı so alemde,
Maqsat bolgan, murat bolgan…
Neşe mahluq soga qarap
Kömek bergen, kızmet kılgan,…

Misaller so oyumuzga;
Ta bastan songaşe,
Atqa mindik, gıdırdıq,
Tarla sürdük, yük tasıdıq.
Tüye desen kerip mahluq…
Bîr bala algan qolga,
Üstünde em yügü bolsa…
Yetip ketken qayer bolsa!
Sıyır desen şelek şelek,
Bîzge bergen taza sütti;
Aklı bolmay em de pıkrı!
Özü saman aşap turgan,
Yasıl ölen, ne bar bolsa,
Qursagına quyup turgan…
Qaytip etken, qaytip qılgan;
Quday sonuman bizge,
Süttey yahşı niymet bergen!

Tavda vahşi qoylardı,
Sıyırlardı, eşkidi,
Islagan kım, kım savaldı?

So allerden añlaganım;
Bazı niymetti sayganım,
Umulmagan yaqtan Allah,
Niymetlerin agıstıp,
Bizge munşa qıymat berse,
Neşe mahluq emrimizge,
Är birevi moyun iyse,
Solay bergen qıymattan song,
Äş bolama ölgen song,
Qayta bîzdi tiriltpese?

Yerge tüsken urlıqtı,
Yok etpey tiriltip
İnsan ulın şürütse;
Urlıqqa berse qıymat,
Adem ulın yoq etse,
Äş bîr vaqıt, Quday’da
Bolgan hikmetke sıymas!

Ahiretten em maqsat,
Ademge berilse haq…

Barı mahluqqa Allah,
So dünyada bergen haq,
Tek köbü ademlerden,
Bazı qalgan almay haq…
Zalimler zulum qılgan,
Neşe yürökler yangan…
Songda zalım zulmümen,
Ölgen mazlum küygümen…

So iste bîr terislik bar,
Nege desen er zatta,
Bolup tursa adalet…
Er zat, haqqın alıp tursa,
Tek mazlum küyüp qalsa,
Adaleti är yerde,
Körülgen Rab Allah,
Bazı vaqıt adil bolup,
Bazı vakit bolmasa,
Sol zaman eki zıt,
Bîr arada turup bolmas!

Ya yarıq ya qaranlıq,
İssi bolsa bolmas suuq…
Ädet so bilgenimiz:
Ekevinden bîrevi,
Bolmasa tuvra bolmas…

Mundan şıqqan öz mane;
Allah adil, haq qoymas!
Dünyada qalgan haqtı,
Ahiret degen yerde,
İnsan bolsun, yanvar bolsun,
Alır özü, mutıp qalmas…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Malekler bar

Bolgan zattı Rabbimiz,
Eki türlü yaratqan,
Bîr kesegi körünüp,
Bîr kesegi saqlı qalgan.

Allah’tıñ körmegenim,
Neşe mahluqları bolgan…
Nege desek, imtihan!
Körülmegen mahluqlardı,
Bu dünyada körgen bolsaq,
Äş qalmas iynanmagan!

Sınanamız so barede,
Belli bolsun iynangan,
İnqar kılıp iynanmagan…

Körünmegen bîr kesek,
Malekler bolup turgan…
Sonlardıñ bar bolganın,
Allah özi qabar bergen:

Aqlımız añlasın dep,
Türlü türlü delil salgan.
Esi bolgan oylasın dep,
Körülmege bîr ız salgan…

Endi bazı delillerdi,
Sol barede ızlardı,
Barabarca oylasaq,
Haqiqattı tıñlasaq:
Dünya käinat yanında,
Kişkenekey bolup turgan…
Tek, işi mahluq tolgan!
Bîr yaqtan tolaberip
Bir yaqtan em bosalgan,
Art artına kelgenlermen,
Tolaberip şen bolgan…

Basta adem, ayvan bar,
Ösimlikler qaynapturgan.
Baresini saygan bolsaq,
Sanga kelmes mîñler bar!
Teñizlerde qaralarda,
Tavlarda em şöllerde,
Topraq astı, üstünde,
Körgenim körmegenim,
Üyken, kişkey yanvarman,
Dünyada er bir yer,
Bos qalmay tolup qalgan…

Dünya sonday boluptursa,
İşi yanvar tolup qalsa…
Azamatlı yuldızlar,
Galaqsiler, quyaşlar,
So yerlerge münasip
Mahluqlarman tolup qalgan…

Allah är yerge basqa,
Ayrı mahluq yaratqan.
Misal bolsa su işinde,
Balıqlar yüzüp turgan,
Havada basqa bolgan…
Qanat bergen qusqa Quday,
Töbemizde uşup turgan.

Barı mahluqtıñ yaşavın,
Bolgan yer qaydey bolsa,
So yerge kerek kepte
Allah tüzüp yaratqan.

Aynı sonday aspanda,
Yıldızlarda, quyaşlarda,
So yerlerge köre Allah,
Mahluqlar em yaratqan…

Bazı kesek mahluqlar,
Nurdan bolgan, nur bolgan.
Nur bolgan üşün sonlar,
Ot, onlardı yaqpagan.
Quyaş işinde tagı,
Soga köre mahluq bolgan!
Aynı suda bolganday

Nav manede anlaganım,
So dünyada bolganday,
Kökte mahluq yaratılgan…
Ol aytılgan mahluqtıñ,
Dinimizde atları,
Malek, ruhani bolgan…

Qısmet bolsa so barede,
Aytılgan manelerdi,
Keliyek yuma inşallah,
Aytabilsek yahşı bolgan… 

Savlıqban qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Melaike bolmaq kerek

Bîr kesek aytqan edik;
Kömek berse Quday bizge,
Aytıp qalsaq basqa mane…

So dünyaga qarasaq,
Yanı bolgan oñ bolgan…
Sonlardıñ işinde em,
Oylu bolgan ullıg bolgan.
Mahluqlardıñ köbü em,
Oylularga qızmet qılgan.
Allah tagı yaratqandan,
Oylulardı maqsad qılgan…
Oylu bolgandıñ birevi,
Bilgenimiz insan bolgan…

So manemen şıqsaq yolga,
Oyu bolgan maqsat bolsa,
Bos qalmay so yuldızlar,
Oylularman tolup qalgan…
So qasiyetpen olar,
Quday’dı tanıp turgan!
İsyan qılmay Allah’qa,
Barısı qullıq qılgan…
Esli insan oylaganday,
Aynı sonday so mahluqlar,
Barı bolgandıñ yahşılıgın,
Seyir etip hayran qalgan!
Malek degen so mahluq,
Äş toqtamay Allah’qa,
İbadetpen zikir qılgan…
Vazipesin är dayim,
Etkensaytın şad bolgan!

So qullardı tanısaq,
Taga yahşı anlasaq,
İnce, teren pıkırmen,
Qayta qayta oylasaq…
Malek degen mahluqlar,
Bolmaq kerek inansaq…

Yaşav degen zattı Quday,
Bek köp etip yaratqan…
Nege desek so yaşav,
Quday üşün sır bolgan:
Soñsuz küşin em bilgenin,
Sol yaşavman körsetgen…

Hayat degen ol sır em,
Tuvradan Quday’dıñ,
Bar bolganınga bir belgi,
Tamga bolgan, möhör bolgan…

Bu sebepten Rab Allah
Dünyadı em är yaqtı,
Ol hayatpan tolturgan…
Sonday muhim bolgan üşün,
Neşe türlü mahluqqa,
So hayattı bere turup,
Bek köp etip yaratqan…

Basta ademge salgan,
Ayvanlarga em bergen;
Ösimlikler qaş türlü
Är bîrevi hayattan,
Nesiplengen, pay algan…

Hayattagı maqsatlar,
Är dayim körünsün dep
Quday so mucizedi,
Bek köbünşe yaratqan!

Ol sebepten köklerdi,
Yıldızlardı, küneşlerdi;
Äş bîrevi bos qalmay,
So yerlerge münasip,
Yaşavmınan tolturgan…
Kökte bolgan so mahluqlar,
Melayik dep atalgan!

Bîr noqtaga qarasaq,
Navı manedi oylasaq,
So hayattı Rabbımız,
Qayerlerden yaratqan!..

Bilgenimiz torpaq bar;
Ölü özi, yanı yok…
Bılay bolgan torpaqtan,
Quday yaşav yaratqan…
Ösimlikdiñ baresi,
Qurug bolgan torpaqtan…

So al eske aşqan qapı,
Haqiqatqa yol tapqan;
Nege desek Rab Allah,
Ölüg bolgan torpaqtan,
Türlü türlü yaşav qılsa;
Yansız sudan minglerşe,
Ayvanlardı yaratsa,
Hayatqa yaqın bolgan,
Nurdan mahluq yaratpaspa?

Hikmettiñ aytkanı mine;
Bu oylardan şıqqan mane,
Topraq, sudan bolganday
Allah basqa maddelerden,
Nurdan, ottan, alaqtrikten,
Qaranlıqtan em sözlerden,
Ta manege barganşe,
Türlü türlü maddelerden,
Hayat degen so sırdı,
Tolu tolu yaratqan.

So qıymatta hayattan,
Ruhaniyat melayik,
Nesiplengen bar bolgan…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Payhambar

Rabbimizdi tanıtqan,
Üş üyken delil bar…
Navı käinat birinşi,
Ekinşi, kitab Qur’an;

Muhammed aleyhisselam,
Üşünşi delil bolgan…

Allah’tın so qulını,
Payhambar qılganınga,
Munşa qıymat bergeninge,
Ondan bizge ne kelse,
Tuvra, üşün bolganınga,
Neşe türlü delil bolgan…

Qarasak so Muhammed”,
-Bizden oga salat salam-
Yahşı, arüv, sıylı bolgan!
Hulqı yahşı bolganınga,
Düşpan tagı şahit bolgan…
Ta payhambar bolmastan em,
Atı “emin” bolup qalgan.
Tilinden bîr tane em,
Ötrük bîr söz şıqpagan!
Amanat taslasa är kim,
Eksik bolmay teslim algan!
Äş bırevge, bîr qayta,
Bolsa tagı qızbagan…
Kelse är kim qasına,
Körgeni iygilik bolgan!
So barede köp misal,
Körgenler bizge aytqan…

Payhambar bolganınga,
Delillerden bîr delil,
Özi qolından bizge,
Onşa mucize yetken…

Meşhur bolgan bîr mucize,
Ay’dı ekige yargan!

Basqa üyken bir mucize,
Soguslardan bîrevinde,
Uvuslap torpaq algan;
Düşpanlardın betine,
So torpaqtı atqanıman
Är bîrevinin közine,
Bır uvus bolup kirgen!
Müşrik, közin uvusturup,
Sogıspay taslap ketken!

Bîr aqiqat so yerde,
Aytılsa kerek bolgan…
So habarlar tuvrama dep
Eske kelgen oy bolsa;
Ol habardı bergen zatlar,
Özlerinden äş bîr zaman,
Ötrük şıqpay, abıray bolgan…
Baresi em belli adem,
“Sahabe” dep tanıngan!

Aytılgan qaysı bolsa,
Bizge yetken mucizedi,
Sonday qasiyeti bolgan,
Tuvra, sıylı sahabeler,
Baresi de tasdik qılgan…

Artından ol mucizedi,
Qur’an tagı habar bergen!

Bizge tegi yetip kelgen,
Basqa mucizeler em bar:
Susap qalganda ordu,
Barmagından şeşmedey
Äş toktamay aqqan su!
İşken sondan barı ordu…
Toygaşe suga qangan!
So barede söz qılgan,
Neşe kitap yazılgan…

Yogardaqı aytılgandan,
Bir aqiqatqa barılgan:

Ol derece yahşı ahlaq,
Bîr ademde bolup tursa…
Etken isi er vaqıt,
Haq bolup tuvra bolsa…
Aytqan sözi är dayim,
Ötürük bolmay üşün bolsa…
Sosunlarman barabar,
Mucizesi minge barsa…
Bilgenimiz so adem,
Bizge oqşar adem bolmas…
Bolsa bolsa ol adem,
Payhambardır, basqa bolmas!

Savlıqpan qalıñız!

Yusuf ALTINIŞIK

Muhammed payhambar (as)

Muhammed payhambardın 
Payhambar bolganınga,
-Bizden salat selam oga-
Neşe türlü delil bolgan…

Delillerden bir delil,
Oqur yazar bolmay özi,
Avzından şıqqan sözi,
Ontört asır ötse tagı
Qanun bolgan, töre bolgan!

Bu zamanga kelgenşe,
Är asırda insanlardan,
Bes kisiden birevini,
Tuvra yolda yaşatqan!
So barede oga eş
Bîr osagan bolmagan!

Quday’dan ullı perman,
Kelgen özine Qur’an.
So Qur’andı är asırda,
Üş yüz milyon tasdik qılgan!

Quran em kaş betten,
Mucize, ullı bolgan,
So kitap er yagı,
Akiyqatpan tolup qalgan…

Onı aytalmas bîr adem…
Bolmas ol insan sözi…
Bolsa bolsa Allah sözi…
Allah sözi bolmasa,
Bolmaq kerek payhambar,
Uydurgan onı özi (haşa)!
Bir söz tagı bolsa em,
Ötrük şıqbay avzından
Tustuvra bolgan insan,
Qaytip ötürük aytıp,
Allah’qa iptira etip,
Uydursun so Qur’an’dı!
Basında es bolgan,
Qaysı adem oylar sonı?

Milyarlar sanda adem,
İşinde bar neşe alim,
Devirler ötkensaytın,
Bîr ötürük sözdin artın,
İynanıp yürüp ketsin!
Sosunlar em bilgenimiz,
Är birevi bir ilimde,
Usta bolup ülgi bolgan,
So alimlerdin baresi,
Muhammed Payhambar’di (as),
Yürekten qabul qılgan…
Bîr paygambar so dep
Aytqanınga moyun iygen…
Baresi de üyken adem…
Muhammed payhambarga,
-Salat salam bolsun oga –
Şüphe qılmay teslim bolgan!

Payhambar so Muhammed (as)…
Nav yaqtan da añlaymız;
Qolundaqı Qur’anman,
Bastan beri insandın,
Esinden ketpey turgan
Üş muşkil soravga,
Yavap berip tüzetken…
“Kımsın sen, ey insan?
Qayerden kelip sen;
Qayerge em ketesin?”

Asırlar ötken, tek…
Oylulardın esinde,
So sorular ketpey turgan.

Yavap bolsun dep birev,
Bır söz aytıp berse,
Yavap bolmay onıñ sözi,
Dertke darman bolmagan…

Em Muhammed Payhambar (as),
Nav kainat nüşün bar?
Aytqan bizge aşikar…
Esi bolgan är insan,
Qabul qılgan qolayman…

Endi oylaymız barabar,
Bolmay eş oqur yazar,
Kitap avzı aşpay em,
Şölde yaşar bır adem,
“Ümmi” dep meşhur bolsa…

Neşe teren barelerde,
Tuvra, yarıq oylar aytsa,
Aytqanınga neşe adem,
Özden ötip hayran bolsa,
So insan, bolsa bolsa…
Payhambardır, basqa bolmas!

Savlıqpan qalıñız!
Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Payhambar Muhammed (as)

Ötken yuma Payhambar’dıñ 
Haq bolganı baresinde, 
Bîr para aytqan edik.
Quday bizge nesip berse, 
İnşallah bu afta em
Baska delil aytabilsek…

Bîr ümmi Payhambar’dıñ
Sözlerimen allerinden,
Em etken islerinden,
Allah bizge din qılgan…

Sonı kim qabıl qılsa,
Aytqanların tutaberse,
Ärüv sıpat kelir oga…
İslam degen ullı din,
Aqılga yollar aşıp
Yüregine tınçlık berir…

Qaysı adem yürekten,
Alal bolup qabıl qılsa
Oyda qalmas ullı bolur.
Nepsini tarbiyalap,
Ketken yolın tuvra qılır.
Yoldan taygan bolsa özi,
Yolga kirip şaşpay qalır…

Muhammed’pen kelgen din,
– Salat selam bolsun oga –
Ontört asır boyunşa,
Neşe üyken davletke,
Bolgan adil bîr qanun
Munşa qanun, munşa töre,
Şıgıp bolmas bır zattan
Bır basına bîr esten
Oylap qalsaq so aldi,
Muhammed aleyhisselam,
Ökinişke, eşikere,
Eziz bîr qul… bolgan Nebi (payhambar)

Basqa delil so barede,
Yüzlerşe em aytılgan…
Misal bolsa bir delil:
Kemekeydey edetke,
Neşe tedbir alıngan…
Munşa edem uğraşqan;
Kene kötermey qalgan…

Qarasaq so Rasul’ge,
Köp inadçı qavimden,
Vahşi beri edetti,
Suvurıp tartıp algan!
Tamarında yer etken,
So edetlerdi köterip
Yahşılarman avusqan…

Aytılgan basqa delil;
So payhambar, Quran’man
Tarihlerde aytılgan
Ötip ketken zamandan,
Aynı közümen körgendey
Är yagından söz qılgan!

Okur yazar bolmay özi,
Eskilerdin yaşavından
Tuvra etip habar bergen…

İncil, Tevrat, Zebur’dı,
– Asılları haq edi –
Ne körgen ne oqugan…
So kitaplar bir barede,
Aynı zattı aytqan bolsa,
Aytqanlardı tasdik qılgan…
Aytqanları ayrı bolsa,
So barede Qur’anman,
Tuvrasından söz aşqan!

Qaş asırlar ötken bolsa,
Hiqayasın aytpaq üşün,
Ya oqumalı ya körmeli,
Ümmi bolgan Muhammed (as),
Oqumay körmey özi,
So habarlardı aytqan bolsa,
Özözinden bolmagan…
Bolsa bolsa är bolgandı,
Är bir zattı körgen Allah,
Elşisine aytıpbergen…

Sözdin özi Qur’an’da!..
Qur’an’da degen Allah:
“Payhambar’dın aytkanı,
Sonın tuvıl menim sözüm,

Ol özözinden qonuşpas.”

Savlıqpan qalıñız…

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Allah sözi Qur’an

Köp rahimli Rabbimiz, 
Özin yahşı bilsek dep
Son payhambar Muhammed’ge (as),
Pare pare tüsürüp, 
Ullı Qur’an yibergen…

Muhammed ümmi edi (as);
Oqur yazar bolmay özi,
Eş bîrevden ders almay,
Neşe ilim bilgen edi!
Bilgenleri köbünşe,
Qur’an’dan kelgen edi…

Allah’tın bîr adeti,
Bîr payhambar yiberse,
Delil bolsun dep oga,
Mucizeler bergen edi…

Berilgen mucizeler,
So zamandın berinde,
Qaysı zat qıymat bolsa,
Sol barede bolgan edi…

Musa payhambar zamanı,
Köz bavı küşlü edi…
Paygambardıñ mucizesi,
Tıstan qarap tursan,
Köz bavına oqşar edi.
Pıravun em Musa’ga (as),
“Köz bavşısın!” degen edi…
Payhambar asasıman,
Barısının köz bavını,
Äş qalmay bızgan edi…
Basta köz bavcılar,
İnandılar Musa’ga (as)!
Musa’dın körsetkeni (as),
Bildiler közbav tuvıl,
Allah’tan mucize edi…

İsa aleyhisselam vaqtında,
Maraz bilimi meşhur edi…
So sebepten İsa’dıñ (as),
Mucizesin köbisi,
Marazlarga dari edi…

So zamandıñ tebipleri,
Äciz qalgan zamanda,
Mucizemen payhambar,
Öldi – öliyek ademdi,
Marazlardan qutarıp
İygi etip bergen edi!

Bazı em ölgenlerdi,
Äşkere tiriltken edi!

Muhammed de aynı bolgan (as)…
Üyken mucizesi Qur’an,
Söz qıymatın bilgen
Şiyir iyesi qavimge,
Vahiy bolup kelgen edi.

So zamanga qaraymız…
Qur’an tüsken qavimde,
Şiyir aytuv meşur edi…
Yahşı şiyir kım aytsa,
So zamandın sıylısı,
Sözi ötkir bolur edi…
Ol qavimde neşe adem,
Yahşı şiyir aytqan üşün,
Abıraylı bolgan edi..

Quran sonday qavimge,
Kelgenimen şayirler,
Hayran bolup qalgan edi!
İnanmay qalsa em,
Zavq alıp tıñlar edi.
Bazı tagı ademler,
Qur’an oqıngan üylerdin
Qoraları tübinde,
Birev körmey yasırın
Oqıngandı tıñlar edi!

Ontört asır ötkenşe,
Dos düşpan baresi,
Arapşa kitap yazgan…
Dos soga oqşasın,
Düşpan onu ozsun dep…

Yazılgandıñ äş bîrevi,
Qur’an’ga yetpey qalgan!

Yazılgan em aytılgan,
Sözlerdiñ baresi,
Qur’an’ga usamagan!

Yani Qur’an sonlardan,
Apayrı bolup turgan…

Qur’an onlarday bolmasa,
Äş bîrevine usamasa,
Artta eki yol qalgan:
Ya astında so kitaplardıñ,
Ya üstünde eske kelgen…

Qur’an’dıñ nav kitaplardıñ,
Astında bolganını,
Qabul qılmas aqlı bolgan!

Ol zaman sol Qur’an,
Barı kitap üstünde…
Ornı, mucize bolgan!

Savlıqpan qalıñız!
Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Qur’an nüşün mucize?

Mekke degen şaharda, 
Üyken bazar bolur edi.
Yahşı şiyir aytqanlardı,
Är yaqtan kelgen halq 
Merak etip tıñlar edi…

Şiyirlerdiñ ärüvi,
Ökinişge (7) yetevi,
Käbe’diñ duvarına,
Sıylap ilinir edi…
Tarihlerdiñ aytqanı,
Yetevine sonlardıñ,
Muallaqatı seb’a dep
Halqlar at bergen edi.
Lebid degen bir şayir,
Yahşı şiyir aytqan üşün,
Bek abraylı bolgan edi.
Sonuñ şiyiri tagı em,
Käbe’de ilingen edi.

Öpöz kızı bîr kün,
Qur’an’dı esitkende,
Tezden ketip Käbe’ge,
Atasının şiyirini,
Tartıp oyga algan edi…
“Ayetlerdiñ qasında,
Nav şiirdiñ qıymatı,
Äş qalmagan!” degen edi.

Em bîr kün bîr adem,
Qur’an’dan bîr ayet,
Ketken yerde esitken…
Birden secde etken edi…
So ademge soradılar;
“Müslüman bolduñ är al?”
Ol adem yavap berdi:
“Men müslüman bolmadım…
Nav söz yahşı bolgan üşün,
Secde qıldım.” degen edi!

Kelir kelmez em Qur’an,
Allah sözi bolganına,
Delil, belgi bolsun dep
Tap yirmi üş sene:
“So Quran’day bir kitap,
Aytgayıdıñız taa” dep
Meydan oqıgan edi!
So qavimdiñ köbi em,
Şayir bolup turgan edi.
Ol qavimden äş bîrev,
Meydan oqıvga yavap,
Beralmay qalgan edi…

Avvel kelgen bir ayet,
So qavımga aytqan edi:
Quran’dı, Muhammed’dey (as)
Okur yazar bolmagan,
Bîreviniz aytsın hadi!”

“Süytüp etalmassañız,
Endi sizge qolay bolsun…
Aytıpbereyek so şayir,
Ümmi bolmay alim bolsun!”

“Kene aytalmay turup
Äciz bolup qalsañız,
Bîr tek adem bolmasın,
Barı alim şayirler,
Yıyılsın barabarca,
Bîrbîrine kömek bersin…

Bılay em bolmasa,
Eski ötken kitaplardan,
Alıp kelip aytıñız!
Bilgeniniz kîm bolsa,
Basqa em şaqırıñız!
So Qur’an’ga usagan
Yahşı bîr söz aytıñız!

Hadi bu da bolmasa,
Qur’an keder bolmasın,
Ökinişge on surege,
Usagan söz aytıñız.
Em aytqanıñız ikäye,
Ertek bolsun, epsane…
Öziniz em uydurup
Ötürük bolsun aytıñız!

Kene äciz qalsañız,
Uzun sure bolmasın,
Qısqasından aytıñız!

Tek, äciz bolıp qaldıñız,
Endi mında tıñlanız!
Diyniniz em yanınız,
Ayeliniz, malınız,
Düniyada ahirette,
Tavlükede biliñiz…

Yogardagı ötken sözdiñ
Tek bîrevini em bolsa,
Etalgaydı so qavim,
Meydan oqıvdan Qur’an,
Tartılır edi o zaman!

Yavap bermey so qavim,
Söz yerine qılışqa,
Qollarını sozdurgan!
Qolay yoldı taslayberip
Sogıspaga qol atqan…

Aytıpturu so al bizge,
Dünya sonı kelgeşe,
Kur’an’day ullı kitap,
Kelalmas eş bir zaman…
Nege desen ol kitap,
Bizge Quday’dan mucize!..

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Erte kelgen muqafat

Bergenine soñ yoq, 
İqramları köp Allah,
Soñsuz cömart bolgan üşün; 
Em bîr yaqtan är isi, 
Adaletli bolgan üşün,
Taga dünyada ekende, 
İygiliktiñ işine, 
Qosup salgan muqafat!
Yamanlıqqa em salgan, 
Körgenimiz bîr afat!

Özümüz de bilemiz,
Diqqat etip qarasaq,
İygiliktiñ işinde,
Ahirettiñ savabını,
Habar bergen bîr tet bar…

Em künahtiñ işinde,
Ahirettiñ azabını,
Esimizge akelgen,
İşimizdi taraltqan,
Manevi bîr yeza bar!

İygilik etken bolsaq,
Bîr keñişlik işimizge,
Quday bergen rahmetten…

Misal bolsa so manege,
Müslimanlar arasında,
Bîrbîrine süyüm bar;
Eki mümin bîrbîrevin
Süygen bolsa sonlarga,
Süyümleriniñ işinde,
Yüreklerge qos kelgen
Quday tetpen zavq salgan…

Azaqay diqqat qılsa,
So manedi är mu’min,
Qolay yaqtan tez añlar…
Nege desen, ol iste,
İygilik bar, savap bar!
İygilikler, savaplar,
Ketpey ahiretke taga,
Tez ok qarşılıq tapqan…

Bir yaqtan em qarasaq,
Mü’minler arasında,
Bolsa yavlıq, düşpanlıq;
So al belli aşkere,
Em yamanlıq, em künah!

Meramatlı, ayavlı,
Qaysı mu’min tüsse soga,
Yüregini ot basar,
Yagıp turar işini…
So mümin er daim,
İşi muñalmay qalmas…

Ol mü’min em añlar,
Düşpanlıq, bastan soñga,
Bolup turgan özine,
Ahiretke ötpey taga,
Bolgan Quday’dan yeza!

Basqa misal aytılsa,
Örmetke layıq zatqa,
Örmet etüv yaqşı bolgan…
Em meramat kerekse,
Bir balaga, muqtajqa,
So örmetpen meramat,
Özin bilgen ademge,
Neşe zavqpan tet bergen…

Bazı adem sol yolda,
Közini qırppay em,
Yaşavını feda qılgan!
Analar ülgi soga,

Yaşavını feda qılgan,
Ökinişke insanlar ma?
İnsan bolmay ayvan bolsa,
İster arslan, tavuq bolsa,
Baresi balları üşün,
Balday tetli yanlarını,
Eş oylamas, bermey kalmas

Añlaganım so maneden,
Meramatpan şefqatta,
Yandan tatli mane bar…
Barı bolgan iygilikke,
Tezden hamen berilgen,
Muqafat bar savap bar…
So al bizge Quday’dan,
Erte kelgen muqafat…

Keliyek yuma so barede,
Basqa maneler em aytsaq,
Nasip bolsa inşallah…

Savlıqpan qalıñız!

Yusuf ALTINIŞIK

Gader

Yaratqanı er zatqa, 
Ölşem bergen Rabbimiz, 
Sosunlardı azelden, 
Bîr planman bar qılgan…

Allahtıñ islerini,
Özimizden añlaymız…
Ülgi, usta bîr adem,
Yahşı bîr üy yasasa,
So üyde bolgan nizam,
Bizge aytıpberedi;
Taga üy yasalmay,
Ol ustadıñ esindeki
Bîr plandan şıgıpturgan…

Aynı sonday Rab Allah,
Küşi soñsuz bîr Allah,
Yaratpastan er zatqa,
Salıpturgan bîr plan…
Ol plandın atına,
GADER degen at salgan

Yaratqanı er zat üşün,
Allah’tıñ eki türlü,
Tagdir qılgan gaderi bar:
Bîrevini ökinişke,
Özi bilgen, özi qılgan…
Yaratqanı ne bolsa,
Tilegendey tüzetken…
Misal bolsa so barede,
Kîm er bolıyak, kîm hatın?
Beti qaydey, boyu qalay?
Qısqa bolsun ya da uzun…
Etip turgan tilegendey…

Ekinşisi so gaderdiñ…
Bizim etken islerimizge,
Ta azelden qarap turgan…
Yahşı bolsa ya yaman,
Savap yade künah degen…
Esap beriyek barede,
Ne etken bolsak biz,
Allah sonı bilip turgan…
Etkenimizdi bilgeni em,
Gaderimiz bolup turgan

İnce noqta so yerde,
Keldi endi oylaymız:
Etken islerimizdi biz,
O bildi dep etpeymiz!
Biz etiyek bolgan üşün,
Allah sonu bilip turgan.

Misal bolsa bîr künahti,
Ol bildi dep etpeymiz…
Bizden şıkkan künahlerdi,
Ol avvelden bilipturgan!
Bilgenini bîr kitapqa,
Gader dep yazıp turgan…
Vaqtı kelgen zamanda,
Biz tilegen künahti,
Er zattı yaratqanday,
Sonu tagı o yaratqan…

Navı misalge qarasaq,
Taga yahşı añlasak…
Ay tutulıyaq vaqıttı,
Ta avvelden alimler,
Esap etip yazıp turgan

Ol barede nav sözdi,
Aytabersek bolar ma?
“Kökte aydıñ tutulganı,
Alimlerdiñ bilgeninden…
Alimler bilgen üşün,
Ol sebepten ay tutulgan!”
Nav söz belli tuvra tuvıl!
Bilgenimiz tuvrası,
Özi vaqti qayzaman,
Tagdir bolgan so zaman,
Aspanda ay tutulgan…
Eş bîr zaman alimler,
Bilgen üşün tutılmagan…

Aynı sonday gader em,
Bizim etken isimizdi,
Allah bilgen azelden…
Bilgenini em yazgan…
Ol isimizdi bilmesi,
Gaderimiz bolup turgan
Eger Allah yazdı dep,
Biz künahtı etkeyidik,
Bizge esap soravı,
Adaletke sıyıp bolmas!
Em künahti ettirip
Em yeza berip bolmas!
Bilgenimiz so bizim,
İymanımız ol bizim,
Künahlerdi biz ettik;
Yezasını haq ettik!
Eş bîr zaman Quday’dıñ,
Etken isi abes bolmas!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

İnsan küşi qaydan kelgen

Nav käinat işinde, 
Oqşapturu so insan, 
Nezik, erke bîr balaga…

Arıklıqta quvvatı bar,
Qaygılı, tek küşi bar…
So quvvatı so küşimen
Bolgan barı käinat,
İnsan üşün qızmetkär!

İnsan üşün bîr sır bu!
Añlavıysa öz alin;
“Öz özümden küşüm yoq,
Qaygılıman men.” dese,
Em tilimen em alimen,
İşten duva qılavıysa;
Barı acetti Allah‘tan,
Äş taslamay tilavıysa;
Etip turgan duvası,
Bolıyak soga bîr şükür!

Öktem bolıp duvadı,
Turgan yerde taslasa,
Qarayberip islerine,
“Özim ettim” dep aytsa,
Ötürük bolur sözi mında!

Qaysı isi bolsa bolsun,
Qaydan yetsin küşi sonun…
Yüz qat küşi em bolsa,
Acetine yetip qalmas…

Eger esi bolmay berse…
Eki közi körmey berse…
Qulaqları espey turup…
Qolları em tutpay berse…
Ayaqları baspay qalsa…
Eteyegi ne eken sonun!

Nav misal bizge aytqan
Qaygılı, yarlı insan,
Küşi qaydan kelip turgan:

Kişkenekey şipeydin,
Qaygılı em arıqlıgı,
Muqtaj etken sonlardı,
Qorşalavga ol betten…
So sebepten anası,
Şipey tiri qalsın dep,
Qasındagı kîm bolsa,
İster aslan, iyt bolsa,
Şorşur, şapşır eş qorqpas…
Eş özine acımas!
Soñda basın qaptırar…

Basqa misal em bolgan:
Aş aslandın balası,
Yañı tuvgan vaqıtta,
Toyurayım dep sonı,
Yugurup turur anası!
Öz aline qaramay,
Barı maqsad balası…

Endi körüp añladıq,
Äcizlikte küş bolgan…
Qarayberse är insan,
Köreberir er yaqta,
Süytüp etken ol Rahman…
Uzaq ketpey yuvıqta
Özi balasına qarasa
Navı manadı añlasa:

Bala degen qaygılı,
Tek, tilegen bîr zattı,
Ökinişke kösterse,
Yılay berip tilese,
Tilegendi azır qılıp,
Beriyek bolur anası…
Äzır sonun emrine,
Yuvıgında kîm bolsa,
Padşa bolsun atası!

Nege desen äciz bolgan…
Küşü yetpey arıq bolgan…
Qorşalavga muqtaj bolgan…
So allerde bolgan üşün,
Yuvıq bolgan kim bolsa,
Tögereginde tört aylangan…

So alde bolgan bala,
Özi alin bile turup
Bîr de bizge dep aytsa;
“Kördüñüzbe etkenimdi?
Üyken üyken ademlerdi,
Aldım emrim astına!
Neşe küşlü bolganımdı,
Köre berip añlañız taga!

So balaga bolgan yavap,
Ärüvünden tek bir toqat

İnsan özi sonday em,
Är yagıman qaygılı;
Bolup turgan em yarlı,
Käyinatta ne bolsa,
Baresine muqtaj so!

Qolundagı ne bolsa,
Oga kelgen Allah’tan,
Oylaptursa özini,
Menim degen nesi bar?
So alimen bîr adem,
Öktem bolup maqtansa,
Bolsa bolsa özin aldar…

Nesip bolsa keliyek yuma,
So barede basqa mane,
Aytabilsek inşallah…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Ne zat bolsa Quday’dan

Robot degen bîr maşin, 
Etkeni ne bolsa, 
Qaydey arüv is qılsa, 
Birev aytpas robotqa: 
“Robot, saga aperin, 
Arüv, yahşı is ettin!”

Maqtavdıñ barıyaq yeri,
Eş şaşpay atı belli…
Sonu yasagan kîm bolsa!
İnciner em fabriqa…

Robot esli bolgay edi,
Etken isine qarayberip
Mınday aytıp bolurma edi?
“Bek aqıllı robotman…
Etkenimdi köriniz!
Üykenligim biliñiz!”

Süytüp tîli sozulsa,
Bîr tüymelik yanı bar!
Basavıysa iyesi,
Toqtap turup so robot…
Qımırdamay qalır edi!

İnsan, aynı robottay!
Allah bermey nesi bar?
Quday’dıñ bergenlerin,
So adem inkär kelse,
Allah’tıñ bergenimen,
Etkenine qarayberip,
Bos bosuna maqtansa:
“Özim ilmim küşümmen,
Ne bar bolsa men ettim.”
Dese, üyken söz qılsa,
Qaydey abes söz bolur!
Äş uyalmay aytqanına,
Toqat, ezeb haq bolur…

Bîr közsüz aqrepten,
Ayaqsız bîr yılandan,
Qorqup qaşqan insanga,
Meramatlı Rab Allah,
Soga kerek ne bolsa,
Bergen yömart özinden…
Kişkenekey bîr qurttan,
Yibek, dariy kiydirgen!
Agıvlı bir böcükten,
Tetli baldı yedirgen!

Kişkey, sabi baladay,
Küşsiz zayıp bolgan üşün,
Quday iqram etken soga…
Är zattı em emrine,
Berip turgan Rab Allah…

İnsandıñ qolundagı,
Ne bolsa qazanganı,
Devirler ötken saytın,
Yasapturgan är bîr zatı,
Biyik biyik üyleri,
Arbaları, uşpaqları,
Deñizdeki kemeleri,
Köklerge em yibergeni,
Onun küşinden bolmas…

“Nege desen?” ol insan,
Berilgen so nimetlerdi,
Bîr yerlerden tappadı,
Bîrevlermen sogısıp
Tartıp qoldan almadı!
İnsan äciz bolganından,
Quday, soga qıldı ihsan!
Bilmegeni ne bolsa,
Etken soga Allah ilham!
Em kaygılı bolgan üşün,
Quday soga bergen iqram!
Är zattı yaratuvşı,
İnsan nege muqtaj bolsa,
Bilip bergen dayim soga!

Endi men öz nepsime,
Aytaman “Ey insan!
Quday saga ilim berdi,
Añlasın dep aqıl berdi…
Ne oqusan ne körseñ,
Mıtpasın dep mıyın berdi!

Islamaga qoluñ bar…
Yürüp ketseñ ayagıñ…
Körmege em közüñ bar…
Süymege de yüregiñ…
Sonlardıñ qaysısını,
Sen qayerden tabtıñ aldıñ?

Ta ana qursagından,
Seniñ bolgan är zattı,
Senden kelgen är zattı,
Marhamatlı Rab berdi!

Är bîr zatıñ eş qalmay,
Şüphe yoq onuñ belli…
Barı sonuñ bergenimen,
Etip qaldıñ ne bolsa…
Ne etken bolsañ sen,
Äş maqtanma bos bosuna
Baresi nimet saga!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Tez oq kelgen qarşılıq

MP3 MINDA

Ötken yuma aytqan edik;

Bîr iygilik etilse,

Allah taga dünyada,

So iygilik işine,

Ahirettiñ savabından,

Habar berir tät salgan…

Em künahtiñ işinde,

Ahirettiñ azabını,

Esimizge akelgen,

Ertelek yeza qosqan!..

İnşallah bu yumada,

Basqa misal em bersek,

So barede aytılgan…

Haset etse bîr insan,

Ya qızgansa qılık bızıp,

Taga ahiretke barmay,

Tezden oga yeza bar…

So barede köbinşe,

Körülgen, havadis bar…

Haset otı avvelce,

Haset etkendi yagar!

Hırs kösterse em insan,

Ya israf etken bolsa,

Aqşasını, pulunu,

Äş ayamay şaşıp tursa,

Soñda muqtaj bolur halqqa…

Oylap qalır meraqtan…

Bolgan so al en soñ oga,

İş küydürgen ötkir yeza!

Ne etiyegini bilmey turup,

Qarap qalır yolın sasıp,

Barıp turayagı en soñda,

Bolur sarsem bas aylanıp.

Endi adem bir yaqtan,

Etse tavekkül, qanaat,

Razı bolsa Allah’tan;

Allah berer so aline,

Tezden tätim em savap…

So tätimmen savaptan

Bolur tınış yürekli…

Ne yarlıqtıñ mungunı,

Ne acattıñ belası,

Qalmas keter o zattan…

Öktem bolsa bir insan,

Kibir etse so adem,

Turgan yerde yavrına,

Tartılmas bîr yük algan…

Öktem adem är kimden,

Örmet etsin dep bekler!

Beklep qalsa örmetti,

Örmet qayda, öttik sondan;

Köp sıgılır er kîm ondan…

Avır kelip ali sonuñ,

Beri insan qaşar sondan.

Ol zavallı özi özine,

Yaşavını zından qılgan!

Är kimdin bilgeni so,

Örmet etse bîr adem,

İşinden kelip eter…

Kîm örmet tilese,

Tursun örmet so yerde,

Beri şiykenir sondan!

Menlikten erek turup,

Kibir etpese adem,

Bolsa tömen yüregi,

Soga azir mükafat,

Bolur ali yahşı em,

Yaşavına kelir tät!

Suuq suuq allerden,

Üstündeki yüklerden,

Özin qutarıp adem,

Yengilleşir eter rahat!

Ne etilse qarşılıq bar,

Äş keşikpey tez yaqtan:

Bîr adem, bîr ademdiñ,

Etkenin yaman yorap,

Teris betten oylasa;

Yamanlay bîr sebep,

Tabıp sonu orlasa;

Yaman yoragandı em,

Yaman yorap oylarlar…

Äş keşikpey tez yaqtan!

Är kîm ne etken bolsa,

Arüv bolsa ya yaman!

Ahiretke ketpey taga,

Qarşılıgın tez tabar…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Yaman nege yaratılgan (1)

Rabbimizdiñ yaratqanı,

Qaysı bolsa yahşı bolgan…

Yaman degenimiz em,

Aslı sonuñ arüv bolgan…

Yamanlardıñ en yamanı,

Şaytan degen mahluq tagı,

Köp maqsatpan yaratılgan…

Sosu yerde bîr sorav,

Eske kelgen tez hamen!

Şaytan sebep köp insan,

Tuvra yollardan sapqan…

Nav yamanlıq bar ekende,

Şaytan nege yaratılgan?

Şer yaratpaq şer tuvıl,

Şer tilemek şer bolgan!

Misal bolsa yamgurdan,

Neşe paydalar kelgen…

Tek ademdiñ bîrevi,

Tedbir almay yamgurdan,

Özi özine zarar körse,

“Yamgur nege yaratılgan?

Yaratılganı sonuñ,

Yarav tuvıl zarar!” dese,

Nav sözdiñ qıymatı yoq…

Nege desen yamgurdan,

Bîr köp insan payda tapkan…

Basqa misal em bolsa,

Bîr adem özi qolın,

Otqa tıgıp qolın yaqsa,

So adem aytsa soñda:

“Nav ot nege yaratılgan?”

So sözdiñ em qıymatı yoq!

Ottan beri insanlar,

Bilgenimiz payda tapqan…

Teknologi degen zat,

Ocagımda pisken as,

Neşe türlü menfaat,

Kelgen bizge so otpan…

Kuday‘dıñ beri isi,

Bizge äş usamagan…

Yaratqanın Rabbimiz,

Bîr maqsatpan tuvıl yalgız,

Köp maqsatpan yaratqan…

Misal bolsa tilimiz,

Özi birev, isi köp…

Neşe iske yaragan:

Birinşi bir paydası:

Qonuşaman, aytaman…

Ziyadası yegenimdi,

Ne bolganın, em tatini,

Tez oq maga aytıp bergen…

Bilgenimiz basqa payda,

Yegenimdi avzımda,

Tislerimdiñ arasına,

Avdarıp iytey bergen…

Artından loqmalardı,

Qolay betten yutturgan!

Basqa misal cigerim,

Endi fendiñ bilgeni,

Vazipesi yüzdü ozgan…

Nav sözlerden bîr gaya,

Allah‘tıñ islerinden,

Bilingen bîr maqsat,

Bizge qarap turgan bolsa,

Quday‘ga qaragan bet,

Yüzlerşe bolup turgan!

Şaytan em yaman sonday,

Zararları bîr bolsa,

Paydaları yüzler bolgan…

Yaman, şaytan bolmay berse,

Bir köp hikmet, em payda,

Keteberip saklangan…

Şaytan‘dıñ yaratılganı,

Bolgan bizge imtihan!

Şaytan sebep köp insan,

Neşe dereceler algan….

Basta Paygambarlar bolup

Bilgenimiz neşe üyken

Evliya em alimler;

Şaytan‘ga uymay sonlar,

Künahlerden uzak turup,

Yamanlıqqa qarşı şıgıp,

Hıylı martebe qazangan!

Ziyadası neşe insan,

Maleklerdi tagı ozgan,

Bu manege üyken ülgi,

Hazret-i Muhammed (as) bolgan!

Keliyek yuma inşallah,

Qalgan bazı manelerdi,

Quday nasip qılsın bizge,

Ayttırsın qolayman…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Yaman nege yaratılgan? (2)

Şaytan‘man yaman zat,

Belalar em musibet,

Äş bîrevi bolmay berse,

İmtihanlar bolmagan…Yanvarga Şaytan’dıñ

Bîr zararı tiymegenge,

Yaratılgan beri ayvan,

Derecesi aynı qalgan…

Malekler üşün em,

Nepis yok, Şaytan yoq!

Bizde bolgan zarar yoq!

So sebepten imtihanman,

İnsandaqı yarış yoq!

İmtihan bolmaganga,

Darece yok, martebe yoq!

İnsan uymay Şaytan’ga,

Är daim qılsa dua,

Şaytan zarar bermes soga…

Saqlap turur onı Allah!

Yamandan em Şaytan’dan,

Albet bizge zarar bar!

Tek, az zararga qarşılıq,

Artta bîr köp yarav bar…

So manege bîr misal:

Düşpan bizge hücum etse,

Yanga, malga zarar bar…

So zararlar bolmasın dep

Düşpanga eş tiyilmese,

Ol vaqıt vatanımız,

Bastan uşqa qoldan şıgar!

Endi basqa bîr misal:

Gangren bolgan bîr barmaq,

Kesilmese taslansa,

Soñda barmaqpan qalmay,

Em barmaq em qol keter…

Soga tagı unamasaq,

Qol yanında ten keter…

Aslına qarasaq em,

Zararlardıñ sebebi,

Öz alimiz bolup turgan…

Tilemesek äş bîr zaman,

Zarar bermes bizge şaytan!

Sebat etse bîr insan,

Şaytan’ga qarşı şıqsa,

Bolup turur ol soñda,

Yahşı adem, arüv insan…

Bilgenimiz tek bizim,

Bîr köp derece insan,

Şaytan sebep qazangan…

Şaytan bolmay berse edi,

Munşa qıymat bolgan adem,

Eş birevi bolmas edi.

Beri alim, evliya,

Neşe yahşı, arüv insan,

Şaytan’ga uymay turup

Ullı bolgan arüv bolgan!

Abu Bekir, Abu Cehil,

Basqa sebepler bar albet,

Bîr sebebi Şaytan bolup,

Abu Bekir almas bolgan,

Abu Cehil kömür qalgan!

Abu Bekir Şaytan’dan,

Saqıngan, dua qılgan…

So Şaytan’dıñ şerrinden,

Är daim erek qalgan!

Ebu Cehil Şaytan’dıñ

Aytqanınga uygan üşün,

Martebesi oyda bolgan!

Barı bela musibetke,

Yamanlarga em Şaytan’ga,

Navı yaqtan qarap tursaq,

Baresi soñda bizge,

Qayır bolgan, arüv bolgan;

Adem ulı ullı bolgan!

Quday‘dıñ bir hikmeti,

Yahşılıqtıñ yolını,

Bizge yaman zatpan aşqan!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Allah

MP3 MINDA

Munavı käinattı bar etken

Yaratuvşı bîrAllah,

Ullıözi,azamatlı!

Bar bolganı em özinden…

Zatı qaim, em baqi…

Ol yaratqan är zattı…

Ne bar bolsa är daim,

Turu daim ayaqta,

Sonuñ küşümen barı…

Yaratılgan är bîr zat,

Sondan maqsad ne bolsa…

Ol gayaga barmaq üşün,

Är daim, Quday‘dan

Bolgan küşpen ayaqta…

Käinatta bar bolgan

Üyken kişkey ne bolsa,

Bir daqqa Allah‘tan

Bolgan bavı kesilse,

Qalmas ol zat ayaqta!

Bîr akiqat taga bar;

Qudayözi zatında,

Sıpatında, isinde,

Usamas äş bir zatqa…

Oga oqşar äş bîr zat,

İslerinde bîr ortaq,

Ne avvelde ne soñda,

Bolmadı em bolmıyaq…

Käinatta ne bolsa,

Barı isler, allerdi,

Äş bîrevini mutbay Rab,

Özi küşimen ıslap;

Bîr hana, em sarayday,

Tap nizamman, tedbirmen,

Aylandırgan tarbiyalap…

Sosunlardıñ baresin,

Är bîrevini etkenge,

Qaytip bolar usıyaq,

İslerinde em ortaq?

So Allah qaydey zat?

Bîr yaqtan zerrelerdi,

Yaratqan qolayman…

Bîr yaqtan em yuldızlardı,

Qıyın bolmay bar qılgan…

Sonuñ küşi qasında,

Yuldız, zerredey bolgan!

Onuñ küşi yanında,

Üyken kişkey bîr bolgan…

Ayrım bolmay är bîrevi,

Emrine moyın iygen!

Äş bîr zat, bîr zatqa,

Bîr is em bîr iske,

Onun emri bolmadan

Bîr qıyınlıq beralmas!

Är kimden acet bolsa,

Sankim bîr zat ekendey,

Bergen baresinQuday…

Neşe avaz em bolsa,

Är kimden kelgen bolsa,

Äş birevin qarıstırmay,

Esitken sonı Allah!

Är kim ne tilegen bolsa,

Sasırmay baresini,

Bergen Quday Rab Allah!

Är bir is, är bir al,

Allah tilese bolgan…

So tilemegen bolsa,

Äş bîrevi bolmagan!

YaratuvşıRabbimiz,

İlmimen em küşümen

Är orında bolup turgan…

Em bîr yaqtan Allah,

Äş bîr yerde bolmagan…

Är zat ondan erek bolgan!

Bu manege kün misal;

Kün bizge köp yuvıq,

İssilikpen, şavqıman…

Tek, er zat erek köp sondan…

Ol Quday, em tiri bolgan…

Calallı em ullı bolgan…

Bolmas soga kömek bergen

Äş bîrevge muqtaj tuvıl

Är zat oga muqtaj bolgan

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

QAYYUM ALLAH (1)

./Nogaylar Ногайцы_ 2016_files/L-eOAXGnTJk.html

Allah’tıñ atlarından

Bîrevi em Qayyum bolgan.

Qayyum degen manesi,

Dayim, baqiy, qayim bolgan.

So manege qarasaq,

Bar bolganı Allah‘tıñ

Öz zatından bolgan…

Yaratılmay Rab Allah,

Är zattı o yaratqan…

Azel degen zamandan,

Avveli yoq vaqıttan,

Ebed degen keliyekke,

Soñu bolmas şaqqaşe,

Onuñ zatı bar bolgan…

Bastan soñga är mahluq,

Bar boluvga baresi,

Bîr Allah‘qa muqtaj bolgan…

Yaratılgan ne bolsa,

Qayyum atı sayasıman,

Baresi ayaqta bolgan…

Qayyum bavın tartsa Allah,

Yaratqanı mahluqtan;

Bir saniye ya dakiyka,

Äş bîrevi qalmay tagı,

Ayaqta eş qalmagan!

Qayyum atıman baylı,

Aspandaqı yuldızlar…

Kökte turgan ay, künler…

Sosunlardıñ baresi,

Em intizam em nizamman

Qayyumsebep aylangan…

Sonsuz küşimen Allah,

Qayyum sıpat Rab Allah,

Sosunlardıñ baresin,

Direk salmay astlarına,

Bosluqta ıslap turgan…

Qadir bolgan so Allah,

Qayyum sıpat bolmasa,

Milyarlarşa kürreler…

Dünyamızdıñ qaş qatı…

Milyon, milyar pazlası!

Soñsuz kökte, bosluqta,

Dagılıp em şaşılıp

Bîrbirimen şarpışıp

Baresi de yoq bolgan…

So aller, eslerge,

Akelgen bazı oylar…

Misal bolsa avada,

Miñler üyken saraydı,

Oyga tüspey toqtatıp,

Aylandırgan bir zattıñ

Bolgan küşpen quvvatı

Qayyumiyet sıpatı,

So avada saraylar,

Nizam em sebatpan,

Qay vaqıt turgan bolsa,

Küşi bilinir sonıman…

Aynı so misalday

Calallı Qayyum Allah,

Bergen kökte yuldızlarga,

Tap muqammal intizam,

Ziyadası em mizan…

Qayyumiyet sırrıman

Sosunlarda bar davam,

Bergen Allah bir qıyam…

Bazısı dünyamızdıñ

Miñ qatı bolup turgan…

Bîr kesegi sosunlardıñ,

Milyon qat üyken bolgan!

Sosunlarday neşe em,

Yuldızlar bar milyarman!

Astında direk bolmay,

Em bir yerge tayanmay,

Aylandırgan boslukta,

Sonsuz küşte ol Quday…

Ziyadası sosunlarga,

Bîrer vazipe em bergen…

Aynı bîr orduday,

Baresini emrine,

Tap itaat qıldırgan…

Endi oylap özimizge,

Qaray berip pay pişsek,

Barı bilim küşpinen,

Avada qaş uşaq (samolet),

Qaş gün ya qaş saat,

Islar edik qay zaman?

Soñ söz bolsun aytılgan:

Yerde ayaqta bolgan,

Kökte dayim aylangan,

Yaratılgan ne bolsa,

Baresi de söylep turu:

Allah bîr, em Qayyum bolgan…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Qayyum Allah (2)

Yaratılgan är zattıñ

Är bîreviniñ zerresi,

Sayıları qaş bolsa,

Milyon, milyar, trilyon…

Baresini yuldızlarday,

Islap turu dagıtpay,

Qayyum atıman Allah

Är bîrevine bergen em,

Miñler türlü vazipe…

Qayyum atı sırrıman,

Barabar barı aller,

Em vazipe ne bolsa,

Dayim qılgan Rab Allah!

Barı adem teninde,

Em ayvanda bar bolgan,

Turu barı zerreler;

Är bîrevi bîr müşede,

Yıyılganlar nizamman!

So müşede dagılmay,

Qaluvları üyken sır!

Nege desen bîr Allah,

Qayyum bolup Rab Allah,

Är müşede zerredi,

Islap turu yerinde…

Bîr yaqtan vazipesin,

Em ettirgen ol Allah!

Barı müşe so almen,

Bolup turgan bîr misal,

Qayyum bolgan Allah‘qa,

Em küşine bîr yaqtan…

Nege desen qaş milyar,

Ökinişke insan bar!

Ayvanlar em qaş türlü,

Baresinde qaşav bar?

Ösimlikler tagı em,

Sosunlardıñ özinde,

Qaş şeşit em müşe bar!..

Oylasaq nav manedi,

Qaydey bîr zat Rab Allah!

Munşa zerre qaş bolsa,

Är bîrevini müşede,

Islap turu qolayman!

Är müşede qaş vazife,

Bolsa tagı küşimen,

Qayyum Allah ettirgen!

Misal bolsa yigerde,

Besyüz vazipe em bar…

Tilimizge qarasaq,

Sosunda em miñler bar…

So zerrelerge bîr yaqtan,

Qaş düşpan bar bilingen…

Sankim seldey agıp turu,

Esip turu pırtınaday…

Sosunlardıñ yıyılganıñ,

Bîr müşede bar bolganıñ,

Bızbaga azir bolgan

Neşe sebep islep turu!

Sosunlar bolsa tagı,

Barı zerre vazipesin,

Äş sasırmay etip turu…

Alimlerdi tıñlasaq,

So manege köp misal,

Är dayim aytıp turu…

Hayret bergen bîr misal,

Aytqan edi bîr doqtur:

“Adem qorqıp sasırsa,

Süyünse ya muñaysa,

Tamarlardıñ baresi,

Taralgan ya keñ bolgan…

Tek bîr tamar sosunlardan,

Är dayim ayrı turgan,

Ana qursagında tamar,

Balaga baylı bolgan…

Kaysı alde bolsa bolsun,

Süyünsün ana ya qorqsun,

So tamar äş bîr zaman,

Avuspay aynı turgan!

So tamar em avussa,

Söz kelüvi taralsa,

Az qan kelip balaga,

Ol sebepten belki ölür…

Ya sakat qalır bala!

Anaga baylı bolgan

So baladı är zaman,

Qayyum atıman Allah,

Ol şaqıl yanlı tutqan!

Är yaqlardı quşatqan

Miñ bîr atı bar Quday’dıñ…

Baresi de Qayyumday,

Zerre yuldız ayrılmay,

Quday’dıñ islerine,

Aqıl är dayim hayran!

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

İbadet

Allah‘qa qul boluvga,

Belgi bolgan ibadet…

İytikatka, iymanga,

Quvvat bergen ibadet…

Em mü’min köñlinde,

So iymandı är dayim

Sabit qılgan ibadet…

Yüreklerge qullıqtı,

Orınlatqan ibadet…

İbadettiñ manesi,

Uymaq Allah emrine,

Yasagından Allah‘tıñ

Qorşalamak özini…

İmanımız vicdanda,

Aqılda em köñülde,

İbadet so iymandı,

Tüzetip em küş bergen...

Tüzetpey so iymandı,

Özi alinde taslasaq,

Quvatlansa ken so dep

Äş bîr gayrat etpesek,

Ol iymandın teysiri,

Bizde köringen ızı,

Arıq bolup qalar soñda,

Azayır turgan saytın,

Barı bolgan paydası…

Oylaymız alimizdi,

Sosı barı müsliman,

Nege perişan alleri,

Qıyın alge bîr sebep,

Belki en üyken sebep,

Müslimanda ibadet,

Az, ya da tuvıl tap!

Kım oylasa yürekten,

Aytıp beriyek bolgandı:

“Bek az bizde ibadet!”

İbadet etken adem,

Dünyada ahirette,

Bolup turgan nasipli…

Akıyqat em ibadet,

Sebep bolgan tüzüvge,

Dünyadaqı islerdi,

Nege desen Rab Allah,

Ol ademdiñ isine,

Tüzen berer bîr rahmet…

So paydadan artıgı,

Etse ibadet bîr adem,

Sıylı bolar em özi,

Yahşı bolur sözleri,

Aruvlik kelir dayim,

Tınış bolur yüregi…

Bîr orında ademler,

Qayer bolursa bolsun…

Hana bolsun ya avul,

Qala bolsun tagı şöl,

Köbi qılsa ibadet,

Sosınlarda bolmas em

Qıyınlıqpan üyken derd!

Sosı yerde insanlar,

Tap tınşlıqpan yaşarlar…

İbadette bar şerep,

Nege desek Allah’qa…

Baylap turar insandı…

İbadet sol sebepten,

Gayet ullı bav bolgan!

Yaratuvşı Allah’pan…

Yaratılgan nav insan,

Yaratqandıñ qasında,

Hıylı üyken sıy tapqan…

Tıstan qarasaq insan,

Kişkey, zayıp em aciz,

Tek, insandıñ ruhı bar…

Artıgı em şuur bar...

Ärüv yaman ne eken,

Är bîrevini ayırgan

Aqıl degen nimet bar…

Ne qızıqlı so insan!

Barı bolgan navı alem,

Ol insanda yıyılgan!

Alemde ne bar bolsa,

Baresi em sonda bolgan…

Ene sonday insandıñ,

Ruhunı keñ tutqan,

Bolgan barı ibadet…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Dua (1)

Rabbimiz kitabında,

“Dua etpey berseniz,

Ne sıyınız bar sizin”

solay Degen bizlerge…

ol ayette köp mana

Saklap turgan Rab Allah

Nege desek duaga

kullık üşün üyken sır

salıp turgan Rabbimiz

Artıgı bar em sonda,

Alal bolgan imanman,

Etilavıysa dualar,

Ruhı bolgan kullıktın…

Dua etken bir adem

Yalbargan so alimen

aytıpyatır alemge:

“er zatka sözü ötken

Bir zat bar kım so Allah

Er vakıt em yanımda

Ne zat bolsa isimdi

Bilip turgan baresini

maksadım em ne bolsa

tagı erekte bolsa

Ol küşimen bergen maga

Körer menim alimdi

Esitir tavisimdi

Er kim ne tilegen bolsa

Esiter baresini

Sosunlardı esitkendey

Em esiter sesimdi!”

Er islerdi kılgan o

ol sebepten men de em

tagı kişkey isimdi

so eter dep kütemen

tilegenim ne bolsa

baskasından tuvıl em

yalgız ondan tileymen

so allermen anlayman:

iman nurı köp tatli…

iman barsa dua bar…

dua bolmasa eger

kıymatım eş kalmagan

Allah aytkan gene bizge:

“Maga dua kılsangız

yavap beremen sizge”

kudaydın ol emrini,

osal bolmay etalsak,

barı kayır bizlerge

Rahimli Rab Kuday

bermek tilemegeyidi

özinden tilegendi

kullarına bermes edi

Em bir yaktan nav insan

Sanga kelmez tilekleri,

Songsuz umutları bolgan,

en belli bir ali Em,

Şeti bolmay aciz bolgan!

Bir yaktan em yarlı insan

Er zatka muktaj bolgan

nav alde bir insandın

barı küşi kuvvatı,

Allah’ka dua bolgan…

dua etse bir adem

belli onda bar iman

neşe bolsa duası

so derece iman bolgan

Em insandın vicdanında

Yardam tiler orın bar

Kolındakı ne bolsa

Allah’tan kelgen üşün

So alimen ol adem

Er dayim Allahka

Er alinde muktaj bolgan

Allah bir zat bermese

So insandın nesi bar?

Navı alde bir insandın

Tek etiyegi dua bolgan.

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

 Dua (2)

Meramatlı Allah‘qa,

Bizim etken duamız,

Eki türlü bolup turgan…

Bîrinşi bîr duaga:

“Qavli dua” dep aytılgan…

Sözümüz em yürekpen,

Bîr zat tilesek Rab‘tan,

“Qavli dua” bolup turgan…

Duadıñ ekinşisi:

Qaysı isti etken bolsaq,

Är bîr etken isimiz,

Özi dua bolup turgan…

So duaga em bîr yaqtan:

“Fiili dua” dep aytılgan…

Misal bolsa sabanşı,

Tarlasını süreberip

Urlıgını şaşqanda,

Sabanşıdıñ so isi,

Bîr yaqtan em dua bolgan.

Sebebi sabanşıdıñ

Aşap turgan rızqını,

Topraq tuvıl Rab bergen!

Yanı bolmay so topraq,

Aqlı, pikri bolmay em,

Bizdi qaydan tanıgan?

Rahmettiñ qaznasına,

Topraq bolgan bîr qapı…

Eginşi de sabanıman

Allah rızık bersin dep

So topraqtı sürgende,

Aqiyqatı so ispen

Rahmet qapısın soqqan!

Aynı so misaldey

Qaysı isti tutqan bolsaq,

Allah‘qa dua bolgan…

Basqa bîr misal em,

Bîr soqtadıñ gayratı,

Özi özine dua bolgan…

Rahmetimen ol Allah,

So soqtaga yardam berse,

imtihandı so soqta,

Bajargan em qazangan.

Esimizge bîr sorav,

Kelgen tagı so yerde,

İnsanlardıñ gayratıman

Bolup turgan so isler,

Nüşün dua bolup turgan?

Men gayrat etpesem,

Äş bîr zat bolmagan…

Gayrat menim bolgan soñ,

Menim qazanganlarım,

Nege menim sayılmagan?

Bîrinşioy so yerde;

Bazı zaman yaşavda,

Barı sebep bolsa tamam,

Äş noqsan qalmay em

So is gene bolmagan…

Ademdiñ tilegeni,

Soga nesip bolmagan!

Demek Rabbimiz bizge,

Özi tilep kömek berse,

So is tagı bolup turgan…

Ekinci oy so yerde,

Biz gayrat qılmasaq,

Belli so is bolmagan…

O istiñ mühim şartı,

İslegenim bolup turgan.

Tek sonıman barabar,

Basqa şartlar da bolgan…

Buga misal aytılsa;

Bîr baqşacı baqşadıñ

Suv yolagın qapatsa,

Ol baqşadıñ baresi,

Qurup baqşa bolmagan.

So baqşacı aytsa kım,

“Men bolmasam baqşadan,

Äş bîr zaman sizlerge,

Meyva zebze bolmagan…”

Baqşacıdıñ so yerde,

Eksik qalgan sözi bar:

Nege desek ol baqşa,

Sudan basqa; topraqqa,

Künden kelgen şuvaqqa,

Taga neşe miñ türlü,

Barı zatqa muqtaj bolgan…

Baqşaga berilgen su,

So şartlardan bîr şart bolgan…

Em artıgın oylasaq;

Eger suvdı bîr terek,

Sorup talga bermese,

Su, yapraqqa yetpese,

So baqşıvan neşe su,

Berse payda bolmagan…

Baqşıvandıñ etkeni,

Baqşagaşem kelse su,

Özi yolaq tıqamay

Suvdıñ avzını aşqan.

Bîr zattıñ bolması ,

Neşe şartqa baylı bolgan…

Bolmaması üşün de

Tek bîr şart yetip qalgan…

Bütün şartlar bolsa tagı

Allah’tıñ tilemesi,

Esas şart bolup turgan!

So sebepten är zaman,

Är daim barı qullar,

Duaga muqtaj bolgan…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Dua (3)

Bîr köñül nurlansa,

İmandaqı yahşılıqpan,

Şıqqan zat so köñülden,

Baresi dua bolgan!

Qaysı yürekke iyman,

Kirgen bolsa so yürek,

Dua etpey turmagan…

Em AllahQuran‘da,

Emir qılgan duaga;

Ademdiñ qıymatını,

Baylap turgan duaga…

Basqa ayette em aytqan:

“Kim etse maga dua,

Yavap beremen soga!”

Sosı yerde eske kelse:

“Bîr köp zaman dualar,

Etsek qabul bolmaydı;

Ayette kelgen mane:

“Er duaga yavap bar.”

Dep aytılgan Quran‘da!

So soravga bir yavap:

Är duaga yavap bar,

Qabul ayrı boladı…

Yavap bermek bir ayrı,

Qabul etpek em ayrı…

Allah barı duaga,

Yavap berip turadı,

Tek qabul etkeni,

Tilegendi bergeni,

Hikmetimen boladı…

Misal bolsa bir bala,

Avırganda doqturga:

“Doqtur biy maga kara!”

Dep aytsa so bala,

Yavap berir doqtur soga:

“Ne tileysin ayt maga!”

Bala aytar: “Nav daridi,

Men avrudım ber taga!”

Doqtur qarar so balaga,

Ya tilegenin tap berir,

Ya tilegenden yahşısın,

Taga yarar bolgan üşün

Basqa bîr dari berir.

Ya de soga zarar bolsa,

Äş bîr dari bermeyberir…

Tereze so misal bizge:

Quday özi er yerde,

İradesi küşimen,

Bir yaqtan em ilmimen,

Azır bolgan em nazır,

Är zattı körüp turur…

So sebepten duaga,

Tagı hamen yavap berir…

Yalgızlıqtan so quldı,

Huzur berip qutarır…

Umutını yoytturmas,

Bar bolganın kösterir…

So quldın yüregine,

Tınşlıqpan huzur berir!

Yoksa adem zormınan,

Orınsız em havaspan,

Bîr zat tilegen bolsa;

Allah sosı qulınıñ

Tilegenin bermege,

Tuvrası mecbur tuvıl

Bermek tilese Allah,

Hikmeti em kerekse,

Quldıñ tilegeniniñ,

Ya aynısını berir,

Ya taga arüvini…

Ya da qulga zarar bolsa,

Tilegenin bermey berir.

Bîr ademdiñ bîrevi,

Erkek balam bolsun dep…

Dua qılır Quday‘ga,

Tek meramatlı Rab soga,

Hazreti Meryem’dey

Mübarek bîr qız berir…

Aytılır ma so yerde?

“Dua qabul bolmagan!..”

Duası so ademdiñ,

Taga yahşı kabul bolgan…

Bazı insan eter dua,

Dünya nasibi üşün,

So ademdiñ duası,

Qabul bolar ahret üşün…

Dünyada körmeyberse,

Nasibini so adem,

Ol ademge aytılmas:

“Duası keri qaytkan!”

İnanamız üşünley,

Duası so ademdiñ,

Taga arüv qabul bolgan…

Allah madem hakimdir,

Är isi hikmetlidir…

Biz ondan tilermiz;

O da bizge yavap berir…

Bizge bergeni är daim,

Bastan songa iygidir…

Aldıñ arüv körmesek,

Soñı belli iygidir…

Bezek tutup avırganga,

Tetli baldı bermes doqtur…

Avırgan süymese de

Berir aşşı dari soga!

Nege desen ol marazga

Yaragan “em” so bolur…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Üş aylar

Quday‘ga mıñler şükür,

Mübarek üş aylarga,

Gene yetkerdi bizlerdi…

Bîrinşi ayRecebbolgan,

Ekinşi ay em Şaban,

ÜşünşüsüRamazan!

Bizler üşün so aylar,

Ahiret’ti qazanmaga,

Bolup turgan bîr bazar!

Nege desek so aylar,

Är küni, em är vaqtı,

Tolgan barı savappan…

Allah‘qa yuvıqlıqqa,

Köp kayırlı sebep bolgan…

İbadet neşe bolsa

Basqa vaqıt, qay zaman,

Bergen Allahon (10) savap,

Tek şerip ay Receb’te,

Savablar (100) yüzdi ozgan…

Ullı Şaban ayında,

Etilse bîr ibadet;

Soga Quday savabı,

Üş yüzdi (300) tagı ozgan…

Mübarek Ramazan‘da,

İygilikler, barı kayır,

Minge (1000) em yetip bargan…

Yuma keşelerinde em,

Köterilgen miñlerge…

Kadir keşege barganda,

Otuz miñlerge şıqqan…

Ene sonday paydalarman,

Qazanuvı sansız bolgan,

Yahşı zaman üş aylar,

Gayrat qılgan müslimanga

Ahiretti qazandırgan…

İtikatlı bîrmüsliman,

Toltursa so aylardı,

İbadetpen zikirmen,

Allah‘tın yaratqanın

Oylayberse ibretpen,

Seksan sene ömirdi,

Bîr üş ayda qazangan…

Qur’an‘dın är bîr arpi,

Oqınganda savabı,

Basqa vaqıt on bolsa,

Üş aylarda oqınsa,

Yüzge, miñlerge şıqqan…

So üş aylar işinde,

Sıylı keşeler de bar,

İlk yuması Receb‘din

Mübarek Regaib,

Yirma yeti (27)Receb‘de,

Miraş keşesi bolgan…

Ol keşelerde şalışılsa,

Qazanganı minge şıgar…

Şaban ayı on beste (15),

Berat keşesi em bar…

Bütün sane işinde

Qudaybizge so keşedi,

Ullı şekirdek kılgan…

Basımızga keliyekler,

Ne bar bolsa ol keşe,

Quday betten yazılgan…

Är bîr salih ameldiñ,

Bîr arpi em Qur’an‘dın,

Berat keşede savabı,

Yırma mingeşe (20.000) şıqqan…

Ramazan‘ga kelgende,

Yirma yetinşi (27) keşede,

Köp mübarek Kadirbar…

Är bîr iygilik Kadir’de,

Otuz mingeşem (30.000) şıqqan…

So sebebden üş aylarda,

Böten sıylı keşelerde,

Bazı elli, bazı seksan,

Sanelerde qazanılgan

Eske kelmes savaplardı,

Bîr keşede qullarına,

Allah Ta’ala bagışlagan…

So sıylı keşelerde,

Qur’an oqınsa köbinşe…

Allah‘tan tilense em,

Keşirüvler yürekten,

Em aytılsa bîr yaqtan,

Paygambar‘ga salat salam,

Müslimanga üyken kar…

Ziyadası tagı bar:

“Sübhanallah” desek em,

“Elhamdülillah” barabar,

“Allahü ekber” qosılsa…

Aytılsa em är daim,

“La ilahe illallah“;

Allah bizge beredi,

Üş aylar em keşelerde

Aqıl yetpes neşe kar…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Hakem Allah (1)

MP3 MINDA

Allah’tıñ atlarından   

Bîrevi de Hakem bolgan…

So Hakem’diñ tecellisi,    

Käinattı bastan songa,

Köp maneli kitap qılgan…

So kitap qaydey kitap?

Är betinde yüzer kitap!

Är satırda (stroka) yüzer saypa (stranitsa)! 

Är arpinde yüzler mane!

Bîr noqtada barı kitap,  

So noqtaga sıydırılgan…

Sol kitaptıñ betleri,    

Satırlar em noqtaları,

Käinattıñär yagını,    

Naqış naqış, bezek bezek;

Mane tolu yazgan zattı,   

Hakem bolgan bîr Rab’tı,

Äşkere körsetipyatır.

Atta üyken so kitap,    

Öz özini körsetkenden

Yüz derece artıq bolup  

Allah’tı körsetipyatır…

Nege desen bîr tek arp,    

Özini bîr arp qadar,   

Körsetir bilgenimiz.

Yazuvşısın kaş betten, 

Qaş satırman körsetipyatır…

Misal bolsa bîr arpti,  

-Yahşı bolup yazılgan- 

Körgen bolsa bîr insan,  

Aytar hamen ol zaman, 

Nav arptiñ yazuvşısı, 

Yahşı etip de yazgan.

Qaydey boyaq qullangan, 

Qaysı yazıman yazgan,

Neşe qalem qullangan ,  

Añlar barı so arpten…

Är bîr arp barı sonday  

Qaş betten yazuvşıdı, 

Qabar berip tanıtqan…

Aynı sonday käinat…  

Misal bolsa bir terek,  

Özini  yalgızca,      

“Men terekpen”dep tanıtqan.

Tek sonı yaratqandı,   

Qaş betten em aytqan:

Küşini em bilimini,    

Är bîrevi bîr öneri  

Bolgan basqa atını,

Qasiyetpen sıpatını,   

Eslilerge tanıtqan…

Nav üyken kitaptıñ    

Bîr beti yer yüzi…

So bette bolganlar,      

Bîrbirimen qarısqan,

Yañlış bolmay ayrı ayrı,    

Yahşı suvretpen tagı,

Äş bîrevi mutılmay,   

Barabar bîr vaqıtta, 

Bîr baharda yazılgan…

So betteki bîr satır,  

Közümüz aldındaqı, 

Nav baqşa bolup turgan…

So baqşada terekler, 

Neşe türlü şeşekler, 

Är bîrevi yatlav bolup,  

Yaratqandı maqtagan…

Dört bîr yaqqa aylansa,    

Qarayberip közlerimiz,

Ösimlik em yanvarlar,   

Kökteki uşqan quslar, 

Deñizdeki balıqlar, 

Kaş bet em qaş noqtadan,  

İşaretler etip turgan,

Yaratuvşı Rab Allah’tıñ 

Bîr atı Hakem bolgan…

Yogarda bazı aller,     

Allah sonı ayttırgan:

Yahşılıkpan intizam,  

Barı ölşem bîr yaqtan,  

Neşe maqsad paydalar,  

Baresi de Allah’tıñ

HAKEM atıman bolgan…

Nasip etse Rab Allah, 

Keliyek afta inşallah,

Basqa manelerdi em

Aytabilsek inşallah…

Hakem Allah (2)
Yaratqanı baredi,   

Quday süyüp yaratqan,

Bar etkeni mahluqtı,   

Avvel özi seyretken…

Soñda tilegen özi:    

Barı esi bolganlar,

Yaratılgan mahluqtıñ

Hikmetini oylasın…  

Gayasını anlasın…

Sosunlardan maqsat ne?  

Hakem bolganın anlasın…

Hakem bolgan bîr Allah,  

Mane tolu bîr keppen 

Yaratqanı bahardı,

Üstündeki bezekpen, 

İntizam em hikmetpen,

Qılıp turgan bîr bayram…

Bahar yahşı bîr sergi; 

Oyı bolgan är kimge, 

Esi bolgan barege,  

Är bîr şeşek, är bîr terek,   

Baresi öz alimen,

Allah’tıñ atlarına,   

Tagı Hakem bolganına,

Bolup turgan bıyala…

Är baharda terekler, 

Art artına şeşekler, 

So almen oqşap turu,

Sankim patşa aldından  

Ötip ketken askerge…

Nege desek terekte,   

Ya da är bîr şeşekte,

Talındaqı yapraqta, 

Meyvada şekirdekte,

Körülgen bîr ölşem bar…

So ölşemmen barabar, 

Barede tüzetüv bar…

So tüzetüv tagı em,     

Önerlermen bezengen…

So bezekpen öner tagı,   

Yahşı qoquman oralgan…

Ziyadası meyvalarga,   

Bîr yaqtan em tet salıngan…

Är bîr şeşek är bîr terek, 

Baresinde köp qasiyet,

Atta är bîr terekte,  

Şeşekeyler sanınca  

Salgan Quday neşe hikmet…

So hikmetler barabar  

Hakem bolgan Allah’qa  

Etip turu işaret…

Hakem’diñ bîr manesi em,  

Neşe isti bîr Allah, 

Bîr tek zatqa kördürgen…

Bir tek zat barı isti, 

Quday’dıñ qudretimen 

Bîr basına islegen…

Tilimiz bîr tek bolup  

Neşe iske yaragan… 

Aşaganım ne bolsa,  

Sanları qayda barsa,

Är bîreviniñ tetlerini,  

Bîr tek tilim tanıgan…

Ziyadası şaynaganım,  

Yutqanım em qonuşqanım,

Baresi de tilminen…

So manedi oylasaq,    

Artıgıman anlasaq,

Agaş, terek so manege,   

Gene misal basqa yaqtan: 

Terek bolgan kelime,  

Meyvaları arp bolgan… 

Tagı şekirdek noqta…

So noqtaga qaytara, 

Hakem bolgan Rab Allah, 

Barı agaştı salgan…

Agaşta ne bar bolsa, 

So noqtaga sıydırgan…

Aynı sonday käinatta,  

Neşe sayfa satır bar… 

Ayrı ayrı noqta bar…

Hakem atıman Allah,   

Är bîrevin qılgan tap  

Tolu mucize är bîr zat…

 Yaratpasa sosunlardı,  

Hakem bolgan bîr Allah;

Sebep bolgan ne bolsa,   

Yıyılsa em baresi, 

Bîr noqtasın em etalmas… 

Eñ aqıllı dünyada,     

Esli bolgan insan bar,

Tagı ol etalmas,      

Bîr terekten bîr yapraq..

Hakem Allah (3)

MP3 MINDA

Hakem’diñ bîr manesi,  

Ortaqşı yoq Allah’qa…

Yaratqanda bîr zattı,  

Basqasını qarıstırmas,

Kömek kerekpes oga…

Dünyadaqı bîr iske,  

Basşı bolsa bîr adem,

-Üşünley aciz bolup 

Yardam bolmay bîr isti, 

Etalmagan so insan-

Tilemeydi etkenine, 

Bîrevi kelip qarısqan…

Sözi ötkir bolsa kisi,     

Bîr orında töreli,

İdarege qarıstırmas,      

Öküm berir yalgız özi…

Aciz insan sonday bolsa, 

Basqasını islerine,

Äş bîr zaman tıqpasa; 

Küşi soñsuz bîr Allah,

Kosar ma äş özine,  

Kömekşi ya ortaqşı? 

Allah’tan basqa taga 

Sözi ötkir kîm bolgan?

Barma ondan tagı em, 

Küş quvvatı köp bolgan…

İnsan tagı küşli desek,  

Esimizge kelse adem,

Körgenimiz, bilgenimiz ,   

Barı iste aciz insan…

Köp diqqatpen qarasaq,   

Äş bîr zatta qolı yoq…

Qol ne eken, öttik sondan;   

Özinden em qabarı yoq…

Ne közinin körgenine,   

Ne yüregi ne mıynına,

Tende barı müşesine,     

Bîr sözi em küşi yoq…

Basqa aqiqat tagı bar:  

Bîr elde eki patşa, 

Eki töre bolama?

Eki vali bîr qalada,  

Bîr avılda eki ayan,

Körülmegen äş bîr zaman!

Eger basşı ekev bolsa, 

Qaysı iste bolsa bolsun,

Barı isler qarısqan…

Tek, qaraymız dünyaga,    

Är dayim bar bîr nizam…

Mundan sonı añlaymız,    

Navı dünyadıñ basşısı,

Bîr bolgan, em küşli bolgan…

Allah bîr bolmayberse,  

Bîr qarısqan bolsa iske,

Köz aşıp qapagaşe,  

Bızılır barı nizam… 

Nege desek so düniya,     

Hayret bîr kepte bolgan:

Bîr şekirdekti bar etpege,  

Qaysı quvat kerekse,

Bîr terekti bar etpege,    

Aynı küş kerek bolgan…

Bîr terekke kerekken     

Neşe quvvat kerek bolsa,

Dünyadı yaratpaga,      

Aynı küş em kerek bolgan…

So dünyada bar bolganga,    

Üyken kişkey ayrım yok;

Är bîreviniñ qıymatı,        

Bîrbirine denk bolgan…

Dünyadı bar etpege,       

Barmaq qarıstırsa birev,

Kişkey şekirdekte tagı,     

Sözi ötkir bolmaq kerek…

Bîr dünyaga sıymagan    

Yaratuvşı eki Rab,

Aqıl qabul eter me äş    

Bîr şekirdekke sıyıyaq!

Bîr terekke bîr yapraq,    

Bîr şıbınga bîr qanat,

Yetpese yaratpaga,     

Bîr insandan küş quvvat,

Munşa nizam yahşılıqpan   

Yaratılgan mahluqtı, 

Etalar ma tabiat?

Ya öz özinden bolar ma, 

Munşa yahşı käinat?

Käinatta ne bolsa,   

Yaratqan baresini, 

Hakem bolgan Rab Allah…

Bar bolganına, bîr bolganına,  

Delil bolgan är bîr zat

Är bîrevi bîr basına, 

Barabar em baresi,  

Aytıp turu är dayim, 

Küşli,Hakem, Rab Allah…

Rahmet

MP3 MINDA

Rahmet degen, Allah’tan     

Bizge yetken ayav bolgan;

Bîr qarşılık tilemey,     

Ne bar bolsa özinden,

Biz bilsek bilmesek,   

Kelgen neşe payda bolgan…

Qarasaq nav käinatqa,   

Baresini şad qılgan,

Körgenimiz rahmetbolgan…

Qaranlıqta mahluqtı,  

Yarıtqan em rahmet bolgan…

Är dayim muqtaj halqqa,    

Rızıq bergenrahmet bolgan…

Sansız neşe mahluqqa,     

Baresinge kerekkendi,

Äş bîrevini mıtbay em,   

Yetkergenrahmetbolgan…

Nav misalge qarasaq,   

So rahmetti añlasaq:

Bîr terek är zatıman      

Tamarlarman, talıman, 

Meyvasına qarap turgan;

So agaştan bolgan maqsat,     

Bilgenimiz meyva bolgan…

Käinat aynı sonday;    

Üyken terek bolup turgan…

Meyvası insan bolgan!

Käinatta yaratılgan   

Ne bar bolsa barabar, 

İnsanlarga qarap turgan.

So mahluqtıñ baresi,   

Tüsken üyken gayretke,  

Gayası insan bolgan…

İsi küşi sonlardıñ        

İnsanga kömek bolgan…

So mahluqtı arımay     

İnsan betke yugurtqan,

Aşkere rahmet bolgan…

Nav aspandı bos qalmay,    

Yıldızlarman bezetip

Nurlandırgan, yarıtqan;

Uşup turgan quslarman    

Bastan basqa tolturgan,

Körgenimiz rahmetbolgan…

Nav ölümlü insandı,   

Abedi bîr yaşavga,   

Azirlep namzet  qılgan;

Azeli em abedi    

MeramatlıAllah’tıñ    

Ta qasına köterip

Sonday ullı bîr zatpan     

Ademdi dos qılgan,

Quday’dıñ öz zatından    

Bizge yetken rahmetbolgan…

So dünyada bolgandı,  

Bîr hikmetpen insandıñ   

Tögereginde cıyıp

Kerekkendi ne bolsa,   

Aldına salıp turgan, 

Eki alden bîrev bolgan:

Ya mahluqtıñ baresi,    

So insandı tanıgan;

Ya insan küşli bolup   

So mahluqtı özine,  

Zor zoruna kömekke,  

Art artına yugurtqan…

So oylar, belli, eske     

Sıyıp bolmas aşikär:

Akılsız, yansız mahluq, 

Äş bolarma insandı, 

So alimen tanıgan?

Är yagıman küşi yoq    

Sonsuz zayıp bîr insan,

So mahluqqa sözini,    

Ötkir qılsın är zaman?

Ol zaman tuvrası, 

Käinatta insandı,

Bilip turgan bîr zat bar…

Neşe türlü nimetti, 

Kerekkeni ne bolsa,   

Rahmetimen bizlerge,  

Bere turgan bir Rab bar…  

İnsan degen so qulga  

– qolı yetpes mahluqqa –

Yardam bergen yalgızca,    

Barı so rahmetbolgan…

İymandan tavekkülge (1)

MP3 MINDA

İman, em nur em quvvat…

Akiki bîr iymanga,

Yetken bolsa müslim zat,

İymanıman so adem,  

Tabar üyken bir quvvat…

Qazanganı quvvatpan  

Bîr zat onı qorqıstpas!

Meydan oqur dünyaga, 

Tap iymanlı yessur zat!

Basına kelgenlerge,   

Sabır eter ol mümin.

Muñluq kirmes köñline   

Äş bîr qaygı em yuqpas!

Tüsse köñli tömenge,  

Aytar yürekten kelip:

“Tavekkül etkenmen men,    

Sonsuz küşli Allah’qa,

Quday meni eş bir vaqt,      

Özi basıma taslamas”

İşindeki iymanıman,     

Nav sözdi aytqanıman,

Dünya, yaşav tolqınları,   

Tavlarday üyken bolsa,

Mümin bolgan ademdin   

Ayagına tagı yuqpas!

Nege desen so adem,     

Üyken kemege mingendey

Eter tavekkül Quday’ga,   

Soñda tabar bîr şatlıq,

Yolda şaşanlap qalmas!

Barı yükti Quday’dın    

Küşli qolına taslap

Tabar dünyada rahat!    

Qabırda em istirahat!

Sosı fani dünyadan,     

Uşar en soñ Yennet’ke,

Közi artında qalmas!

Tavekkül degen zat,     

Bela apat kelgende,

Ya bir is etkende,        

Aldın sebep qollamaq.

Sebeplerge yapısqan song,

Neticedi Allah’qa,   

Teslim etip taslamaq…

Eger tavakkül etpese, 

Dünyadıñ avırlıgı,  

So ademge yük bolar.

Üyken yükti er zaman 

Küşi yetip tartalmas…

İman etken bir adem,    

Tevhidke barar soñda.

So derecege yetken insan,    

Teslim bolar Allah’qa.

Teslim bolgan zamanda,  

Kelir arttan tavekkül…

Bîr köp yükten qutulup 

Eki dünya şatlıgı, 

Tabar mümin en songda…

Neşe uğraşssa insan,    

Basqa yoldan tabalmas!

Tek tavekkül baresinde   

Yañlış bîr oy bolmasa:

Tavekküldin tuvrası;    

Sebeplerden erekte,   

Müslim elbette qalmas…

So sebeplermen soñda,  

Bîr zat kelgen bolsa qulga,

Aqiyqatta yaratuvşı,    

Allah’tan basqa bolmas…

Tek hikmetimen Quday,  

Sebeplerge yapısqandı,

Özi emir etken qulga.   

Sebeplerdi Allah’tıñ

Qudretine perde bilip 

Neticedi Quday’dan,    

Dua etip tilemek,

Tavekkül bolgan qulga… 

O zaman so qulduñ   

Etkenleri yañlış bolmas!

Sebeplerge yapısıp    

İnsan iske yönaysa,

Etken isi em bolgan,     

Allah üşün bîr dua…

Tuvrası bu yol bolgan;  

Basqası alal bolmas!

 İymandan tavekkülge (2)

MP3 MINDA

Tavekkül etkenmen,   

Em etpegendin ali,

Usagan nav hiqayaga:

Bîr vaqıt eki adem, 

Bellerine baslarına,

Avır yükler yüklengen.

Üyken bîr kemege,

Bilet alıp mingenler.

Bîrevi miner minmes

Yügüni salgan yerge,

Em oturgan üstüne.

Malı közi aldında!

Anavı aqmaq eken,

Bîr yaqtan em qoparsi.

Yükti yerge salmagan…

Özi em oturmay 

Yükpen bîrge sorutqan.

Qasındaqı barı halq,

Oga aytqan “Ay aqmaq!

Yükti kemege taslap,

Öziñ ettega rahat!”

O da aytqan sosunlarga: 

“Taslamam yerge yükti,

Urlarlar sonı belki!

Mazallıman men özim,

İynimde em basımda,

Özim tasırman yükti.”

Oga qayta aytqan halq: 

“Patşadıñ kemesi bu,

Baremizdi tasır so.

Taga arüv saqlar em,

Em yügüñdi em seni…

Turgansaytın arırsın,

Tasıy tasıy yügündi;

Em küşindi yoytarsın…

Soñda basın aylanır;

Yüklerinmen barabar

Deñizge em tüsersin…”

“Köp ketpey yükten sebep,

Oyga iyilir belin.

Ketkensaytın tasıyalmas,

Esten noqsan qalgan basın…

Avırlasqan yügündi…”

“Zayıpsın em bîr yaqtan;

Bîr yaqtan em qoparsi!

Tagı belli acizsin;  

Tek, bek kibirli alin!

Boldun mine masqara,

Külübyatır halq saga!” 

Nav sözdi de aytqanlar,

So aqmaq ademge:

“Bu kemediñ qaptanı,

Sosı almen körse seni,

Aytar saga ‘ay aqmaq!

Qaydan keldin kemege!

Är al hayınsın ya deli!’

Soñda quvdurar seni…” 

Ya da aytar “Nav adem,

Är al bizben eylenedi!”

Artından atar belki

Zindanga patşa seni!”

Solay sözler aytqanda,

Qasındaqı turgan halq,

Adem soñda söz tıñlap,

Aytılganlardı oylap,

Aqlı basına kelgen…

Yügüni yerge salgan,

Em üstüne oturgan.

Rahattı tapqanıman, 

Aytqan halqqa süyünüp,

“Allah razı bolsun sizden!

Şükür qutuldum zahmetten,

Masqaralıqtan apisten!”

Tavekkül etkenmen,

Etpegen bîr adem,

Aynı so hikayaday…

Tavekkül etken adem,   

Barı yaşav yügüni,

Taslap Quday kemesine

Özi tolı rahat etken

Tavekkül etpey adem,   

Allah’tıñ islerini,    

Barı alsa beline;

Ezilir sosı yükten…

Alsa yükti iynine,

Soñda bolar tilevşi…

Barı aceti üşün, 

Yalbarıyaq er kimge…

Qorqup turur er zattan!

Baska keliyekti bilmey…

Är zat Rab’tıñ bolganşa,

İnsan nege yük tartsın?

Soga ne kerek bolsa,

Azirlegen Rab Allah!

Yaşavdı bergen Allah,

Yaşav üşün kerekkendi,

Albet beriyek qulga!

 Maraz bizge rahmet bolgan (1)

MP3 MINDA

Maraz bizge rahmet bolgan, 

Meramatlı Quday’dan…

İnsanlarga qarasaq,

So manedi oylasaq:

On  insandan bîrevde,  

Ya maraz bar ya musibet!

Tek, so maraz insanga, 

Aqiqatte qullarga,

Dert tuvıl derman bolgan…

Nege desek so ömür,

Bolgan bizge sermaya…

Rahat bolsaq är dayim,

Bîr yaqtan gaplet bassa,

So ömür ötip keter, 

Ol sermayadan bîr meyva,

Qalmas soñda insanga…

Tek, marazlı ömrümüz,

Tolup qalar savaplarman…

Marazlardan artta qalgan 

Neşe payda meyva bolgan…

Tezden ötpey qısqa ömrüm, 

Marazbınan uzun bolgan…

Atalar sözi de bar,  

So barede aytılgan:

“Musibettin zamanı, 

Tez oq ketpey uzun bolgan,…

Tek, insanda şatlıq vaqtı,

Ötip ketken köz yımganday…”

Marazda basqa payda,

Ömrümüzde bir taqiyqa,

Bîr saat ibadet bolgan…

So manedi oylasaq, 

Aqıyqatı  yahşı bolgan:

Bilgenimiz ibadet,  

Eki türlü bolup turgan:

Bîr kesegi namaz, niyaz;

Bilgenimiz parzlar bolgan…

Sosunlardıñ baresi,

Müsbet  kesek dep aytılgan…

Bîr kesegi menfi bolgan:

Sosundagı mane, maqsat,

Marazlarman musibet,

Qulga kelgen barı dert,

Menfi ibadet bolgan…

Neşe türlü musibet bar… 

Marazlar bar, dertler bar…

Sosunlardıñ bîrevi,

Qaysı qulga kelgen bolsa,

İşten kelip dua qılgan.

Äciz bolganın özin,

Neşe zayıp bolganın

Añlap so qul Allah’qa, 

Köñülden qullıq qılgan!

Yüregini, betini,

İşten kelip tuvraltqan,

Rahim bolgan Allah’qa.

Riya kirmey köñline,

Alalıman qullıq qılgan…

Paygambar’dıñ (a.s) bar sözi; 

Avrıganga müjdesi…

Hadisinde aytqan ol:

“Maraz bolsa eger qul, 

Em şiqayet etpese,

Barı marazı qulduñ

Soga ibadet bolgan!”

Bîraz sabır qılsa qul,  

Beteri kelmedi dep 

Şükretse aline ol;

Ömrünin taqiyqası, 

Bolur atta tap bîr kün! 

İbadet etkendey sol…

So manedi tagı em,

Habar bergen hadis bar!

Endi oylaymız so yerde, 

Ömrümizdiñ taqiyqasın,

Bîr kün ömür sandırgan    

Maraz kelgen bolsa basqa,

Yaqışqan al biz qullarga,  

Bastan soñga sabır bolgan

 Maraz bizge rahmet bolgan (2)

MP3 MINDA

Avrıgandıñ aqqında, 

Basqa aqiyqat  em bar:

Tuvrasını oylasak,

Biz dünyaga aslında 

Şatlıq üşün kelmedik…

Nege desek yaşavda, 

Barı biz adem üşün   

Dayim tatim bolmagan…

Qaysı adem oylasa,  

Tört bir yaq, halqqa qarap

So manedi añlagan…

Dünyaga kim kelse,   

Barı qalmay ketedi…

Yaslar em yas qalmay   

Qartayadı, öledi…

Ayrılamız süygenlerden; 

Sosı muñgunluqpan em,

Yüregimiz yanadı…

Barı dünyamız bizim, 

Aşşılıqpan toladı…

Bîr yaqtan da qarasaq,   

Barı bolgan mahluqtan,

İnsan yahşı yaratılgan… 

Derecesi biyik bolgan…

So insanga em Allah, 

Maddi em manevi,  

Sansız müşeler salgan…

Sosı baylıqpan insan,  

Barı mahluq üstünde,

Quday betten bolgan sultan…

Tek, so alimen insan,  

Bîr zamanda qalmaydı…

Aklı, pikri ketedi,  

Ya avvelki zamanga, 

Ya soñdaqı zamanga…

Ötken zamanga ketse,  

Ya keliyek zamanga,

Basına kelgenlerdi,   

Ya da keliyeklerdi,

Oylay berip so insan,     

Cigeri em yanadı…

Azir tatimi sonuñ   

Aşşı bolup qaladı…

Esi nimet ekende,  

Soga azab boladı…

Atta so almen hayvan, 

Esi bolmagan üşün 

Ademden şat boladı…

Demek insan so dünyaga,  

Şatlık tolu bîr hayat, 

Bastan songa tap rahat,  

Tapsın dep kelmegen…

Ömür pırsat ademge,  

Qolundaqı sermaya…

Soñsuz yaşav ahiretti,   

Qazansın so ömürmen

Dep yaratkan ademdi,  

Küşi songsuz Rab Allah…

Ademdiñ asıl isi,    

So dünyaga kelgeni,   

Quday’dan bîr imtihan…

Emir qılgan Rab Allah,

Bîr ticaret etsin so,   

Sonsuz şatlık qazansın;

Ömür sermayasını,  

Harcamasın bos bosqa…

Eger adem är daim,  

Savlıqpınan yaşasa, 

Dünya oga hoş keler…

Gaflet kelip insanga,  

Qul bolganın mutar ol,

Qabirminen ölümdi,   

Akelmey eş esine,

Ömür sermayasını,   

Taviser em bos yerge…

Maraz sonuñ közüni,   

Aştırar birdenbirge,

Nepsine em özine,    

Aytar “Sen ay adem!

Ölmez qul tuvılsın…  

Em bası bos tuvılsın…

Bîr vazipen bar senin!  

Gururuñdı tasla sen…

Oyla, seni kim yaratqan?   

Em qabirge barayagındı…”

Ene so maraz eske,     

Nav manelerdi akelgen…

Yol kösterüvşi bolup   

Nasihat  qılgan bizge…

Aslında marazga,   

Köp teşekkür etsek kerek;

Közümüzdi aşqan bizim, 

Uyandırgan gapletten…

Eger pazla kelse maraz,   

Meramatlı Rabbımız’dan,

Sabır tilesek eken biraz…

Nogayça 59: Maraz bizge rahmet bolgan (3)

Biz qullarga yaqışqan, 

Marazga sabır bolgan…

Şikayet etpey em,

Yürekten şükür bolgan…

Nege desek tenimizdi, 

Barı bolgan müşemizdi,

Yaratpadıq özümüz.   

Sosunlar bizim tuvıl, 

Basqasının mülkü bolgan…

So mülktün iyyesine, 

Mülkünde etkenine,

Bazı da maraz berse   

Qarşı şıqsaq bolmagan…

So barede köp yahşı  

Bîr misal em aytılgan:

Bek önerli bîr terzi,     

Bay eken em özi…

Bîr yarlı ademdi,         

Aqşa berip model tutqan.

Aytqan soga bîr yaqtan: 

Sen maga model bol;  

Terzilikte bar bolgan

Önerlerim ne bolsa,      

Üstünde men kösteremen…

Tikken köyleklerimdi,   

Senin üstünde qarap

Qısqaltıp  uzataman…

Etkenime qıynalma!

Arada bazı seni,  

Oturtup turdururaman!”

Süytüp aytıp pulunu,   

Bergen yarlı ademdin;

Soñda iske baslagan…

Endi solay pulmunan

Tutulgan yarlı adem,

Etken şiqayet terziden:

“Nege beni oturtup  

Turdurasın boyuna…

Em tikkenin köylekti,

-Maga bek köp yaqışqan-

Nege sonu kesesin?

Yahşı bolup turgandı,

Eş ayamay bızasın?”

Haqqı barma nav sözge,  

Adem terzige aytqan?

Aynı so misaldey em,  

Quday bizge, köz bergen.

Qulaq bergen, aqıl em;  

Bîr yaqtan yürek bergen…

Maddi em manevi,     

Barı neşe alatlarman,

Tikken bizge ten köynegi…

Allah bizdi bezegen,  

Özi solay müşelermen…

Köp önerli Rabbimiz, 

Barı “Esmaül hüsna”sı,

Yani “yahşı atlar”ı,  

Üstümüzde körinsin 

Degen bizdi yaratkan…

“Şafi” atı körinsin     

Dep meni avrıtqan…

Şifa tapsam marazdan,

“Şifa berivşi” sıpatı,

Köringen ene sondan…

Aşıkkanda köringendey  

“Rızık berivşi” atı;

“Rezzak” dep atangan… 

Yahşı atı baresi,  

Üstümüzde körinsin dep

Bîr aldan bîr alge em,  

Quday bizdi avdargan…

Barı qıynalgan almen,   

Basqa kelgen ne bolsa,

Maraz em bela bolsa,   

Baresi de Allah’tıñ

Bolgan bazı atına,

Kösterüvşi bıyala…

Ol sebebten basqa kelgen   

Bela em marazlarda,

Yarıqlık bar hikmetten…  

Nurlar bar rahmetten…

Sosı nurlar işinde,   

Yahşılıq bar qudretten…

Eger perde aşılsa,  

Köp qorqqanım marazdın,

Süymegenim so aldin,

Artlarında bek köp em  

Yahşı mana saqlangan…

Nogayça 60: Oraza (1)

Allah’qa soñsuz şükür!   

Yetip keldik orazaga…

Kuday’dan ihsan bolgan    

Neşe hikmet saqlı sonda…

Orazadıñ bîr hikmeti, 

Nepislerge qaraydı,

Yaman bolgan tabiyatlar,

Asi kelse em qullar,

Orazaman yolga kirip, 

Yahşı bîrer adem bolup

Terbiyasın tabadı…

Söz tıñlamas nepisler,     

Moyun iyip söz tıñlaydı…

Basına buyruq aller,  

Orazada yoq boladı…

İygilikke uzaq qalıp            

Yolın yoytqan neşe adem,

Orazada yol tabadı…

Nege desek, nepisler,       

Köralmaydı köp zaman,

Soñsuz aciz em yarlı,     

Tagı muqtaj bolganını…

Oylamaydı bîr yaqtan,       

Neşe zayıp eken özi…

Em är yagınıñ qusurman

Barı tolup qalganını,

Gaplet kelipmutadı...

Bîr yaqtan em dünyadı, 

Taslayberip keteyegini;

Sosı almen barabar,    

Äş ummagan bîr zaman,

Bîr musibet basına,    

Keliyegini mutadı…

Em teni qaydey bolgan,    

Ne temirden ne de tastan…

Tez oq dagılıp ketiyek       

Etpen süyekten bolgan…

Sosı alin oylamaydı…

Öz özini sanadı…       

Polattan bolgan teni…

Ölüm qaydan kelsin soga… 

Sankim yaşayaq abedi!

So sebepten dünyadı,    

Barı bolgan müşemen

Yapısıp quşaqlaydı…   

Tolu hırs em quvatpan,  

Tama qılıp dünyaga, 

Berkitip baylanadı…

Ta işinden kelip em, 

Tap süyümmen dünyaga,  

Öz özini atadı…

Yaşavınıñ soñuna,       

Bîr kün kelip barıyagını,

Ahiretpen ölümdi,        

İşten kelip oylamaydı…

Tatim bolgan ne bolsa  

Bürtököy bîr payda kelse

Soga özin baylaydı…

Tek, nepis özini,           

Ana qursagından baslap

Bala ekende qaragan, 

Kerek bolgan ne bolsa,  

Bîr qarşılıq tilemey,

Ömür boyı toqtamay,    

Nimetini bere turgan

MeramatlıRabbini,       

Nankör bolup mutadı…

Nav Ramazan kelgende,

Yamanlasqan tabiyatıman    

Avdarılıp keteturgan,

Gapletpinen uyqlap qalgan   

Ali qıyşıq ol nepis,

Orazaman uyanadı…

Ramazanda tutulgan        

Parız bolganoraza,

Özin mutqan är kimdiñ,     

Barı inat nepistiñ,

Qul bolganın özin,        

Esine aqeledi…

Qursagı aşıqqanga  

Muqtajlıgın oylaydı

Özi arıq şürük eken,  

Qatın qatın añlaydı…

Özini köp acıp          

Toyurgan Rabb’ına,

Ne derece muqtaj eken;    

Arüv etip añlaydı…

Gaplet qalbini bızbasa,  

Rahmet qaznası bolgan

Quday’dıñ qapısını,        

İşten kelip şalmaga,

Azir bolup turadı…   

Gurur, kibirin özin       

Taslaganga so nepis, 

Soñda qullıgın bilip,

Qudaydıñ esigine,       

Mañlayını saladı…

Nogayça 61: Oraza

00:00/06:24

Şerepli ay Ramazan’dıñ   

Neşe payda, bar gayası…

Tagı bîr köp hikmeti,  

Yaşavımızga qaraydı…

So hikmetlerden bîrevi; 

Ramazan’da oraza,

Bizge dari boladı…  

Nege desek oraza, 

Maddi em manevi,

Periz bolgan paydalı…

Yemek işpek baresinde,   

Nepis dayim serbest qalsa,

Teniniñ savlıgına,  

Üyken zarar beredi.

Haram halal demeden, 

Ne tapsa yutsa sonı,

Manevi yaşavını, 

Tuvradan zehirleydi…

Soñda qalppen ruhına, 

İtaati nepistiñ,

Netse bek zor keledi…

Dizgindi qolga alsa,  

İnsan soga qaydan minsin?

O, insanga minedi…

Tek, Ramazan-ı Şerip’te, 

Oraza tutqan insan,

Bîr yaqtan periz bolgan     

Aşlıqqa alışadı…

Dayim aşap işpekenge,   

Emir tıñlap biledi…

Zavallı mide tagı,

As üstüne as aşamay

Arımay qalgan üşün, 

Adem neşe marazlardan,

Dayim erek qaladı…

Kuday’dıñ parız emrine,  

Orazaman uygan insan,

Äş aşamay turgan üşün,

Halalga qol uzatpay,

Bîr zat yemey turgan üşün,

Haramlardan tartınmaga,  

Aqıl em dinden kelgen,

Emirlerdi tıñlamaga,  

Hıylı quvat tabadı…

Manevi hayatını,   

Saqlap bızbay qaladı…

Basqa hikmet taga em,

İnsanlardıñ köbi em,

Bazı vaqıt aş qaladı…    

Sogıs bolsa, ya qıtlıq, 

Aşayaqtı zor tabadı…

Ene sonday qıyın al, 

Basına kelse insan, 

Oraza tutqan üşün,

Qolayşa qatlanadı…

Oraza sonuñ üşün 

Är türlü zorlugına,

Sabır etip qatlanmaga,

Aldın idman boladı…

Orazada bîr insan, 

Köbinşe on bes saat,

Sarasınga turmay tutsa,

Tap yırma dört saat,

Orazaman aş qaladı…

Bîr ay dayim aş qalganga,

Basqa qıyın aller kelse,

Dayanıp sabır qıladı…

İnsanlarda musibetti, 

Bîr qat taga artıq qılgan

Sabırsızlıq marazına,

Aceleci insanlarga, 

Oraza dari boladı…

Midemiz fabriqaday…  

Müşeler de qızmetşi;

Oraza tutsa insan,  

Müşeler serbest qaladı…

Yesir tüspey midege,  

Tagatqa pırsat tabadı…

Oraza bolmay mide, 

Dayim şalışqan üşün,

Gürültüsi em isi,   

Müşelerdi muñaytadı…

Oraza tutsa insan, 

Är müşediñ ayrı ayrı    

İbadeti bolganını,

Asıl, ullı vazipesin,  

Barı müşe añlaydı.

Ol sebepten orazada, 

Qalb, sır, ruh, aqıl,  

Allah üşün ibadetke,

Baresi pırsat tabıp  

Bîr köp derece, nurga,

Em manevi peyizlerge,

Yetip huzur tabadı…

Mide yılasa tagı,

Sonlar külüp qaladı.

Nogayça 62: Avır bır sorav (1)

00:00/06:58

Aqıllarga keliyek  

Avır, üyken sorav bar:

Allah özi bîr bolgan…  

Etken isi köp bolgan…

Körülgen, körülmegen   

Bolgan barı mahluqtı,

Bîr basına yaratqan…     

Bîr is tuvıl barı istiñ

Är zamanda är alini,      

Bîr basına tüzetken…

İsi soñsuz ekende      

Kömekşisi bolmagan…

Är bîr isti, her bîr aldi,  

Äş bîrevini mutbay em,

Bîr basına yönetken… 

Allah bîrev bolgan alde,   

Är bîr zatpan är aldi,

Özi qolunda tutqan…

Yogardaqı aytılgan        

Barı mane Qur’an’dan…

Qur’an’dıñ aytqanları,    

Bilgenimiz eske uygan!

So maneler oylansa,      

Tek, eske zor sıygan?…

Nav soravdıñ yavabı, 

Rab Allah’tın Nur atı…

Avır, teren so sorav,  

Maddi em manevi

Är yaqlardı yarıtqan

Nur atıman hal bolgan…

Nur atını oylasaq,

So manedi añlasaq:

Nege desek Quday’daqı  

Miñ bîr at, sıpattan,

Üyken bîr at Nur bolgan

Nur atını añlamaga,  

Töbemizde är kün bizdi,

Şuvagıman yarıtqan   

“Kün” yahşı misal bolgan…

Nege desek so kündin   

Körülgen bîr qasiyeti:

Özi bîrev bolgan alde, 

Qarşısında ne bolsa,   

Är bîrevini yarıtıp

Sonuñ yanında bolgan…

Bîr basqa em qasiyeti:  

Bîr köp bıyala bolsa,

Siselermen, cam bolsa,

Deniz bolsa, qar bolsa,  

Parlap turgan ne bolsa;

Sosınlardıñ işinde,        

Kündiñ özi köringen…

Camga osar ne bolsa    

Baresi kündey bolgan…

Qaş pıyala bar bolsa,   

Cam zerresi, ya tamla,

Barı sanı, qaş bolsa,

Künde bolgan issilikti, 

Şuvagıman yeti renkti,

Bîr yaqtan suvretini,     

Köz bebeginde saqlagan…

Taza, temiz yüregini,     

Sosı künge taq qılgan…  

Bıyala neşe bolsa  

“Az-köp” park etpey 

Baresiniñ işinde, 

Äş avıspay so kün em,    

Suvretimen köringen…

Demek bîr zat nur bolsa,  

Künge osar şavq bolsa

“Uzak-yakın” park etpey…  

Är orında tabılgan…

Eger bîr zat nur bolsa,         

Ya nur qasiyetli bolsa,

Kün misalinde bolganday,   

Özi bîr bolgan alde,

So dünyadıñ är yerine          

Noqsan bolmay yetişken…

Tastay qatı bîr madde   

Bîr orından bîr yerge 

Bîrev aqetse ketken…

Em qayarge ketse de         

Belli bîr zaman ötken…      

Nur, savle sonday tuvıl,  

Bîrden bîrge är yerge, 

Är yaqqa ozıp ketken…    

Keliyek yuma inşallah,   

Qalgan manelerdi em,

Nasip kılıp bizlerge,       

Barı ayttırsın Allah…

Nogayça 63: Avır bır sorav (2)

00:00/06:37

Avır sorav barıdı,   

Ötken yuma aytılgan… 

So sorav qısqaca: 

“Allah bîr bolgan alde, 

Munşa isti bîr basına,

Qaytip qolay etelgan?”

Allah’tıñ Nur atından  

Kelgen, körgenimiz kün,

Soravdıñ yavabında,   

Eske esikler aşqan…

So oy tagı bizlerdi,  

Pıyaladay zatlardaqı

Suvretlerge aqetken:

Pıyalada bolganday    

Körülgen ya bilingen 

Akislerdiñ, suvretlerdin, 

Neşe türlüsü bolgan…

So suvretlerge qarasaq,

Soravdıñ da yavabın

Tap manemen añlasaq:

Suretlerdiñ, akislerdiñ    

Pıyalada körülgeni,

Bilgenimiz bîrevi,  

“Madde bolgan zatlardıñ…”

Misal bolsa insandıñ,  

Ya da bîr yanvardıñ…

So akis yalgızca,      

Suvret bolup köringen.

Bîr yaqtan tagı em,    

Yanı bolmay ölüg bolgan…

Misal bolsa men özüm,   

Mîñ pıyalaman tolu 

Keng bîr otaqqa kirsem,  

Men özüm bîr ekende,

Mîñ adem bolganman… 

So ademlerdiñ işinde,   

Yanı bolgan tek menmen;

Basqaları ölüg bolgan…

Ekinci bir akis, suvret,    

“Maddi, nurani zatlar”dıñ…

Soga misal kün bolgan:

Barı qasiyetimen kün,  

Pıyalaga kirgende,

Pıyaladaqı suvret,

Kündiñ tap özi tuvıl; 

Tek, basqası da tuvıl…

Kündiñ qasiyetleri, 

Pıyalaga kirse de,

Sosı suvret kün tuvıl…      

Tek künden de ayrı tuvıl…

Sonday sıpatlarıman    

Kün dünyaga kirgende,

İssilikpen şuvaktı,  

Şuvaqtaqı yeti renkti,

Är yaqlarga dagıtqan…

Kündiñ özi bîr ekende  

Qarşısında ne bolsa 

Är bîr zattı yarıtqan…

Bîr yaqtan tagı em,  

Noqsan bolmay zor bolmay

Pıyaladay er zatqa, 

Sıpatıman barabar, 

Qolay kirip yer tutqan…

Sanları qaş bolsa,  

Milyon, milyar, tirilyon; 

Äş bîr parqı bolmagan…

Kündiñ esi bolgay edi,

İssiligi quvvatı,

Şuvagı da bilimi;

Yeti renk, yeti sıpat…

Ol vaqıt so bîr küneş, 

Bîr tek zaman işinde,

Pıyaladay zatlarda,     

Orın tutqan zamanda.. 

Är bîrevimiz kım bolsa,  

Qolında pıyala bolsa, 

Pıyala teleponday,   

Sosı kün barımızman  

Qarıstırmay söyler edi…

Bîr yagı nur bolgan    

Aslı madde sosı kün

Nurani bolgan üşün,   

Barı orınga yetip,

Pıyalalarga kirip,     

Är bîrevimen bîrge   

Ayrı ayrı söyler edi.

Demek nurdıñ qasiyeti,  

Özi erek bolsa da  

İsi yaqınday bolgan…

Özi bîrev bolsa da,  

Etken isi köp bolgan…

Maddi nur sonday bolsa, 

Tap nurani qaydey bolar?

İnşallah keliyek afta  

Bizge köstersin Kuday

Nogayça 64: Avır bır sorav (3)

00:00/06:56

Ötken yuma aytılgan 

Bazı manelerge tagı,

Bu afta em devam qılsaq;

Üşünşü bîr akis tagı,     

“Nurani ruhlar”dın bolgan.

So akisler, suvretler,      

Em tiri em aynı bolgan…

Nurlı ruh qaydey bolsa,    

Äkisi de aynı bolgan…  

Tek, pıyalalar bîr tuvıl,   

Är bîrevi basqa bolgan…

So sebepten nurani ruh

Är pıyalada ayrı bolgan…

So manege bîr misal,   

Dört malektiñ eñ üykeni,

Kudsi malek Cebrail (as), 

Hazreti Paygambar’dıñ

Qasında köringende,  

Aynı zaman, aynı vaqıt,

Azamatlı qanatıman   

Ullı Arş’tın aldında,

Allah’tıñ huzurunda, 

Secdege barıp turgan!

So isimen barabar,   

Bîr vaqıtta köp orınga,

Esapsız yerge barıp   

Quday buyrugın aytqan…

Neşe sansız barı isti, 

Bîr tek vaqıtta etken…

Bîr is, bîr iske äş,       

Meşat (engel), orav bolmagan…

Em sosı sırdan sebep,       

Aslı nur, özi nur,

Muhammed Paygambar, 

-Bolsun oga salat selam-

Ümmetiniñ dünyada,      

Aytqan salavatlarını, 

Eksik bolmay esitken…

Mahşer küninde tagı,  

Köbi asfıyasıman em,

Bîr vaqıtta qonuşqan…

Atta bazı evliyadan,       

Artıq nurani bolgan,

Ebdal degen zatlardıñ,    

Bîr vaqıtta, köp yerge,

Barganı da körilgen… 

Aynı adem, ayrı ayrı,     

Neşe orında bolup

Bîr köp istiñ baresin,   

Bîr vaqıtta etalgan…

Demek bîr zat “nurani”,        

Tagı “ruhani” bolsa,

Bîr vakıtta, bîr zamanda,  

Bîr köp yerde tabılgan…

Bîr haqiqat taga bar:       

Cam, suday parlaq zatlar,

Madde degen zatlarga,  

Qaydey pıyala bolsa,

Ruhani mahluqqa da      

Ava em bazı zatlar,

Bîrer pıyala bolgan…    

Ayındırıq, hayalday,       

Uşup turup är yaqqa,

Tez oq hamen baruvga,    

Bîrer vasıta bolgan…

So ruhani mahluqlar,  

Hayal qaydey tez bolsa,

Neşe yahşı orınlarga,

Bîr vaqıtta baraberip

Mîñler yerde gıdırgan…

Endi barı aytılgandı,   

Esimizde cıyalsaq;

Avır sorav yavabına,  

Qolay yetip baralsaq:

Madem kündey aciz bolgan  

So qızmetşi mahluqlar,

Tagı bîr yaqtan ruhani,  

Em hudutlı, em baylı,

Yartı nurani mahluqlar;

Bilingen em körilgen,     

Sansız barı köp yerge,  

Yeteberip baralgan;

Nuraniyet sırrıman  

Özi bîr yerde ekende,

Bîr köp yerde bolalgan;

Tileseler bîr demede, 

Türlü türlü islerdiñ 

Baresini qılalgan…

Sosınlar mahluq bolup,  

Navı allerde körinse,

Endi Quday’dın özi,

Songsuz isti barabar,

Qaytip etalmay kalgan?

Bizge ayrılgan zaman    

Endi gene tolavıygan…

İnşallah so barediñ     

Soñını keliyek yuma,

Bizge nasip kılsın Quday…

Savlıqpan qalıñız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

E-mail: [email protected]